CEE Bankwatch net i Akcija za socijalnu pravdu su danas upozorili da državni plan toplifikacije Pljevalja, baziran na uglju kao energentu, otežava sprovođenje klimatskih ciljeva Crne Gore, stvarajući dugoročnu zavisnost od uglja i zarobljavajući finansije i razvoj grijanja utemeljen na obnovljivim izvorima energije.
“EPCG i Vlada Crne Gore već godinama promovišu rekonstrukciju postojećeg bloka TE Pljevlja kao prioritetnog projekta i neupitne investicije, koja uključuje i izdvajanje toplotnog izvora iz termoelektrane za potrebe daljinskog grijanja Pljevalja. Dok se očekuje da Pljevlja prestanu koristiti ugalj do 2035 godine ili zapravo i mnogo ranije, Crna Gora ne skriva namjeru da kroz projekat toplifikacije opravda[1] spaljivanje uglja i nakon ovog perioda”, navedeno je u saopštenju.
TE Pljevlja je nastavila kako se navodi, “nelegalno svoj rad nakon što je utrošila 20 000 radnih sati dodijeljenih” u skladu sa EU Direktivom o velikim ložištima.
“Rok za završetak planirane rekonstrukcije sa toplifikacijom je prolongiran do kraja 2024 godine. Produžavanje roka uz uvećanje troška rekonstrukcije sa 55 na 80 miliona eura i kontinuirani rast cijene uglja dovode u pitanje ekonomsku i klimatsku računicu modernizacije TE Pljevlja, čija ekonomska opravdanost nije nikad dokazana. Crna Gora se obavezala da do 2035 godine prestane koristiti ugalj, dok je u akcionom planu Strategije razvoja energetike procijenjeno da će izgradnja toplifikacije trajati bar 15 godina, što bi značilo da kompletni sistem neće biti završen do godine napuštanja uglja, pri čemu bi i prva faza bila funkcionalna svega pet godina”, dodaje se u saopštenju.
Da Vlada ne razmišlja o dekarbonizaciji sektora grijanja, poručuju oni, “svjedoči tender EPCG iz novembra 2021. godine”.
“Kao i potpisani ugovor za izradu idejnog rješenja toplifikacije, iz kojih je isključeno bilo kakvo razmatranje alternativnih rješenja daljinskog grijanja, plana integracije obnovljivih izvora ili buduće kompletne transformacije na obnovljive izvore, iako je Izvještaj nezavisne ekspertske kuće Plan Energi o alternativnim rješenjima grijanja za Pljevlja, potvrdio da je u Pljevljima moguće sprovesti toplifikaciju zasnovanu u potpunosti na obnovljivim izvorima”, pojašnjava se u saopštenju.
Nataša Kovačević iz CEE Bankwatch kazala je da planirana toplifikacija grada predstavljena kao nužnost je zapravo “potpuno novi infrastrukturni fosilni projekat i dodatni teret ka ispunjavanju naših klimatskih obaveza”.
“Umjesto da Crna Gora hitno svede na minimum nelegalni rad TE Pljevlja i radi ubrzano na obnovljivim izvorima energije, ona izdvaja sve više novca da bi opravdala dalje sagorijevanje uglja. Projektom izgradnje primarnog toplovoda iz termoelektrane, EPCG neposredno primorava građane Pljevalja da ubuduće iz svoga džepa izdvajaju za priključenja na ovaj prljavi izvor, a koji će koštati, sa sve većom cijenom sagorijevanja uglja, neuporedivo više nego sam toplovod. Samo dijelom sredstava predviđenih za rekonstrukciju, Crna Gora može izgraditi cijeli sistem grijanja u Pljevljima koji bi bio baziran na solarnoj energiji, tehnologiji sezonskog skladištenja i toplotnih pumpi, te obezbijediti jeftinu energiju, čist vazduh i dostizanje klimatskih ciljeva“, kazala je Kovačević.
Ines Mrdović iz Akcije za socijalnu pravdu kazala je da su Pljevlja “stvorila zavisnost od proizvodnje struje iz uglja”.
“Grad je u proteklih nekoliko decenija stvorio potpunu ekonomsku zavisnost od proizvodnje struje iz uglja, kao prljavog izvora energije. Potreba da se stvari unaprijede i grad okrene pravednoj tranziciji godinama stoji u mjestu. Dosadašnji potezi donosilaca odluka ne ulivaju nadu da se grad kreće u pravom pravcu u pogledu neophodnosti da pravedna tranzicija počne što prije”, navela je ona.
CEE Bankwatch Net i Akcija za socijalnu pravdu žele pozvati Vladu Crne Gore da, kako se navodi, “preuzme odgovornost za sprovođenje energetske i pravedne tranzicije u Pljevljima i utiče na obustavljanje nove investicije na ugalj, preusmjeravajući dalje napore i finansijska sredstva ka razvoju klimatski prihvatljivog rješenja grijanja za Pljevlja”.
“Apelujemo na nacionalne i lokalne vlasti da izbjegnu bespotrebne troškove ulaganja u toplifikaciju na ugalj, suočavajući se konačno sa činjenicom da je sagorijevanje uglja svakom godinom sve skuplje[3], te da donosi neprihvatljivo velike ekonomske rizike čak I na na srednji rok”, poručila je Kovačević.
