Svetlana Aleksejevič (67) je četrnaesta dobitnica prestižnog priznanja, a osim po svojim proznim delima poznata je i po istraživačkom novinarskom radu u domovini.
Rođena je 31. maja 1948. u ukrajinskom gradu Ivano-Frankivsku u bjelorusko-ukrajinskoj porodici, a nakon što joj je otac završio vojnu službu, preselila se u Bjelorusiju, gdje su joj roditelji radili kao nastavnici.
Radila je kao nastavnica i novinarka, a studirala je žurnalistiku na Univerzitetu u Minsku od 1967. do 1972.
Tokom rada u listu “Selskaja gazeta” počela je da prikuplja građu za djelo “Rat nema žensko lice”, koji je baziran na intervjuima sa ženama koje su učestvovale u Drugom svjetskom ratu. Tim djelom je otpočela svoj ciklus “Glasovi Utopije”, u kome je opisala život u Sovjetskom Savezu kroz perspektivu pojedinca.
Sekretarka Švedske akademije preporučila je čitaocima koji ne pozanju rad ovogodišnje dobitnice Nobelove nagrade za književnost da počnu čitanje upravo od njene knjige “Rat nema žensko lice”.
“To je velika knjiga zasnovana na stotinama temeljnih razgovora sa ženama koje su učestvovale u Drugom svjetskom ratu u Crvenoj Armiji. To je apsolutno brilijantna knjiga. Radi se o ženama koje su dobrovoljno išle na liniju fronta, u prilično istim uslovima kao i muškarci”, objasnila je sekretarka Akademije Sara Danius.
Ona je dodala da je bjeloruska novinarka Svetlana Aleksijevič provela skoro 40 godina istražujući bivši Sovjetski Savez, ali da se njen rad ne tiče istorije već “nečeg beskonačnog”.
“Aleksijevič je “mapirala dušu” sovjetskog i postsovjetskog naroda”, rekla je Danius.
Svetlana Aleksejevič se bavila posljedicama katastrofe u Černobilju u djelu “Černobiljska molitva” (1997), sovjetskom ratu u Avganistanu u djelu “Dječaci od cinka” (1990), kao i dječjim pogledom na rat u djelu “Posljednji svjedoci” (1985).
Posljednje djelo iz ciklusa “Glasovi utopije” je “Polovno vrijeme: Raspad crvene žene/čovjeka” (2013).
Zbog svog angažmana često dolazila u sukobe s vlastima te je dugo živjela u Italiji, Francuskoj i Njemačkoj, a u rodnu Bjelorusiju – gdje su njene knjige bile zabranjene, vratila se 2011. godine. Od tada živi u Minsku, u kome je, pod Lukašenkovom diktatorom, u političkom smislu persona non grata.
Prvi roman, “Rat nema žensko lice”, objavljen je 1985. i prodat je u više od dva miliona primjeraka.
Aleksejevič je napisala i tri pozorišna komada i scenario za 21 dokumentarni film.
Dobitnica je mnogih nagrada među kojima se posebno izdvaja nagrada za mir Udruženja njemačkih izdavača koja joj je dodijeljena 2013.
Nobelova nagrada biće joj biti uručena 10. decembra u Stokholmu, na godišnjicu smrti osnivača Nobelovoh nagrada, Alfreda Nobela (1833-1896), švedskog naučnika i filantropa.
Uz priznanje Svetlana Aleksejevič dobija i ček na osam miliona švedskih kruna (oko 950.000 dolara ili 855.000 eura).
Prema prognozama svjetskih kladionica, Svetlana Aleksejevič imala je i najveće šanse da ove godine dobije Nobelovu nagradu za književnost.
Svetlana Aleksijevič je 112. lauretat Nobelove nagrade za književnost.
