Đukanović je u više navrata naglašavao da bez ekonomske pomoći evropskih institucija Zapadni Balkan ne može da se adekvatno razvija, a samim tim nije u mogućnosti da građanima pruži bolji život.
“Prije godinu dana smo počeli sa idejom pomoći Evropske unije da se razvije infrastruktura Zapadnog Balkana, danas već imamo ovogodišnji program. U tom programu Crna Gora participira sa 45 miliona sredstava granta, kojima se pomažu dva projekta: jedan je u oblasti elektroprenosa, a drugi u oblasti željezničkog saobraćaja. To smatram vrlo vrijednom kontribucijom EU za dalje unapređenje saobraćajne i željezničke infrastrukture. Tu je prije svega jadaransko-jonski put, koji je jedan od naših najvažnijih prioriteta u razvoju saobraćajne infrastrukture. Pored toga, tu je projekat dalje modernizacije željezničke pruge. Takođe ostavljena je mogućnost participacije evropskih sredstava u razvoju sljedeće dionice autoputa kojeg smo započeli, doonice od Mateševa prema Andrijevici”, istakao je Đukanović.
On smatra da je politika koju su zagovarali konačno naišla na razumijevanje evropskih institucija.
“Vrlo uporno smo govorili da sve ono što želimo da uradimo-unaprijedimo kvalitet života, unaprijedimo slobode, obezbijedimo veći stepen demokratizacije, mora početi od slova A- a to je pitanje rješavanja ekonomske zaostalosti, izgradnje infrastrukture, kao pretpostavke da bismo mogli da pokrenemo biznise, zaposlimo ljude. Imamo razloge da budemo zadovoljni”, poručio je Đukanović.
On je ranije danas kazao da je Berlinski proces dao novi impuls evropskoj politici za Zapadni Balkan i otvorio novu nadu za region.
Đukanović je ocijenio da Balkan sa svojim humanim i prirodnim potencijalima može biti nova vitalnost i snaga Evrope, ali i poručio da region mora stvarati povoljnije uslove za privlačenje investicija, a da se od EU očekuje da pospješi proces oporavka, strateški koncipiranim programom većih investicija u “čvrstu” i “meku” infrastrukturu i programe koji vode povećanju zaposlenosti, posebno mladih.
“Gledano geografski, Zapadni Balkan je naslonjen na razvijenu Evropu. Politički, on teži EU. Međutim, ekonomski posmatrano – oduvijek je bio, i danas je, evropska periferija”, istakao je Đukanović.
Premijer je između ostalog pojasnio da je tranzicija našeg regiona kasnila za državama Centralne i Istočne Evrope deset godina.
“Posljedice dugotrajuće ekonomske krize drastično se osjećaju na Zapadnom Balkanu. Naše formalno i neformalno eurizovane ekonomije nijesu u mogućnosti da koriste depresijaciju valute za povećanje konkurentnosti. Takođe, nemaju pristup povoljnim sredstvima evropskih fondova. Nemaju ni mogućnost bail out (beilauta) od strane međunarodnih finansijskih institucija. Umjesto povoljnih finansijskih sredstava dostupnih državama i privredi EU, balkanske zemlje i kompanije plaćaju relativno visoku cijenu kapitala”, ocijenio je crnogorski premijer.
Prema njegovim riječima, uz unutrašnje slabosti i specifičnosti svake od država, slabe institucije i slabu povezanost lošom infrastrukturom, dostizanje globalne konkurentnosti liči na Sizifov posao.
“Stopa nezaposlenosti je u prosjeku preko 20 odsto, a nezaposlenost mladih je veća od 45 odsto. Region je u zamci dvostrukog deficita – deficita tekućeg računa (u prosjeku sedam odsto) i budžetskog deficita (u prosjeku preko četiri odsto). Uz rastuće spoljne i javne dugove i nefleksibilne monetarne politike, region nema makroekonomskih instrumenata ni snage da značajnije ubrza ekonomski rast i smanji siromaštvo kroz velike razvojne projekte. Sve to region čini ekonomski, politički i socijalno ranjivim”, rekao je Đukanović.
On je kazao da nakon anemičnog rasta od 0,3 odsto u prošloj i projekcije od 1,6 odsto u ovoj godini, prognoza je da će uz brzi rast u sljedeće dvije, trogodišnji prosjek biti 2,3 odsto.
“Ako bi se zadržao ovaj trend rasta na Zapadnom Balkanu, uz pretpostavku da će BDP per capita u EU narednih decenija rasti po stopi od jedan odsto, naš region bi dostigao nivo dohotka EU 2102. godine. Dakle, imperativ je ubrzanje rasta naših ekonomija i njegova dugoročna održivost”, samtar Đukanović.
On se, naravno, posebno osvrnuo na Crnu Goru.
“Od početka tranzicije, 2000. godine, BDP po glavi stanovnika je udvostručen. Tada je bila na 30 odsto prosjeka EU, a danas je na gotovo 40 odsto. I to je najviše u regionu. Podsjetimo se da je bila jedna od najnerazvijenijih ex-YU republika. Nezaposlenost je visoka – 18 odsto, ali je najniža u regionu. Očekivani prosječni rast za period 2015 – 2017 je iznad tri odsto – znatno više od regionalnog prosjeka”, naglasio je on.
Ako bi se zadržao ovaj trend rasta, kaže Đukanović, a ekonomija EU rasla po stopi od jedan odsto, Crna Gora bi 2060. godine dostigla nivo dohotka EU.
“Ako imamo u vidu da je Crna Gora otvorila 20 poglavlja u pregovaračkom procesu sa EU, da očekujemo poziv za članstvo u NATO do kraja godine, dakle, da realizujemo konzistentan program reformi, mogli bismo biti zadovoljni. No, znamo da uspjeh treba realnije vrednovati – poređenjem sa onima u čijem društvu želimo da budemo, kao i da je za dugoročno održivi ekonomski rast Crne Gore potreban prosperitet cijelog regiona”, dodao je on.
Đukanović ja naglasio da moramo zajedno činiti više – i naše države i EU.
“Integracije ostaju najbolji okvir. Ali, treba definisati konkretne djelotvorne politike za prosperitet i integracije u regionu. Treba osnažiti makroekonomsku stabilnost i nastaviti sa strukturnim reformama. To podrazumijeva reformisanje neefikasne države i državne administracije; borbu protiv korupcije i kriminala; kvalitetnije javne usluge, reformu i privatizaciju neefikasnih javnih preduzeća, ali prije svega reformu tržišta rada, socijalnih sistema, obrazovanja i zdravstva. Ove politike su svakako potreban, ali i nedovoljan uslov za napredak”, poručio je on.
Prema njegovim riječima u regionu moramo stvarati povoljnije uslove za privlačenje investicija, a od EU očekujemo da pospješi proces oporavka i bržeg razvoja širim, strateški koncipiranim programom većih investicija u „čvrstu” i „meku” infrastrukturu i programe koji vode povećanju zaposlenosti, posebno mladih.
“Trebao bi nam danas jedan Rozenštajn – Rodan, i jedan „Veliki potisak” za Zapadni Balkan. EU, iako suočena sa krupnim pitanjima i dilemama, ne bi smjela zapostaviti naš region. Balkan sa svojim humanim i prirodnim potencijalima može biti nova vitalnost i snaga Evrope”, zaključio je on.
U Beču se održava Samit o Zapadnom Balkanu, koji se održava u okviru Berlinskog procesa koji je inicirala njemačka kancelarka Angela Merkel, s ciljem da se ojača podrška evropskoj perspektivi, ekonomskom razvoju i boljoj infrastrukturnoj povezanosti unutar regiona, kao i regiona sa zemljama EU.
Na Samitu je, pored domaćina i predsjednika vlada zemalja Zapadnog Balkana, učestvovala i kancelarka Merkel, premijeri Slovenije i Hrvatske, visoka predstavnica za vanjsku politiku i bezbjednost EU Federika Mogerini, komesar EU za susjedsku politiku i pregovore o proširenju Johanes Han, kao i čelnici međunarodnih finansijskih institucija.
Konferencija će naročitu pažnju posvetiti činjenici da je Zapadni Balkan postao primarna ruta kretanja rastućeg broja izbjeglica koje traže zaštitu u Evropi.
