Ne hrču, ali mogu da pucketaju tokom noći. Prvi put naučnici su uspjeli da dokažu da drveće prolazi kroz fizičke promjene tokom noći i da se te promjene mogu povezati sa snom, ili barem danonoćnim ciklusima, koji su ranije uočeni u eksperimentima na manjim biljkama.
Naučnici su uspjeli da otkriju da brezine grane padaju i do deset centimetara na vrhovima tokom noći.
“To je vrlo jasan efekat i odnosi se na čitavo drvo. Dosad to niko nije uočio na nivou čitavog drveta, a naročito me je iznenadio nivo tih promjena”, ističe Andras Zlinski iz Centra za ekološka istraživanja Tihani u Mađarskoj.
Zlinski je zajedno s kolegama skenirao drveće u Austriji i Finskoj laserskim zracima između sumraka i zore, a tim su mjerenjima, koja su vrlo precizna, uspjeli da izmjere kretanje pojedinog drveta u tri dimenzije i na rezoluciji preciznoj u centimetrima, prenosi New Scientist.
“To je prvi eksperiment te vrste”, ističe Etu Putonen s finskog Instituta za geoprostorna istraživanja u Masali.
Zlinski, Putonen i kolege su uradili 11 skeniranja breze u Finskoj, odnosno jedno po satu, i čak 77 skeniranja breze u Austriji, odnosno jedno svakih deset minuta. Putonen ističe da su se odlučili za lasersko skeniranje, a ne posmatranje golim okom, jer bi vještačko svijetlo moglo da utiče na konačan rezultat.
Skeniranja su sprovedena u idealnim vremenskim uslovima i bez uticaja vjetra i u vrijeme solarnog ekvinocija u obje zemlje, kako bi se osiguralo da noći otprilike isto traju u oba eksperimenta. “Sigurni smo da promjene nije podstakao nikakav drugi efekat”, smatra Norbert Pfajfer s Tehničkog univerziteta u Beču, koji je isto učestvovao u studiji.
Efekat klonulosti grana vjerovatno uzrokuje gubitak unutrašnjeg vodenog pritiska u ćelijama drveta, a fenomen koji se još naziva i “turgor pritisak”. Na turgor pritisak utiče fotosinteza, a fotosinteze nema tokom noći zbog nedostatka svijetla, pa to može objasniti zašto grane klonu, kaže Zlinski.
Isto tako, opažanje se može zapravo interpretirati i kao “odmaranje” grana kod posmatranih breza. Tokom dana grane su zadignute pod većim uglom kako bi lišće uhvatilo što više sunčeve svjetlosti, ali takva napetost noću nema smisla, jer nema sunca.
Ipak, da li je klonulost grana kod posmatranih breza aktivan ili pasivan proces, za sada se još ne može utvrditi. “To još moramo zaključiti”, rekao je na kraju Zlinski.
Naredni korak biće utvrđivanje “spavaju” li i druge vrste drveća, a idealni kandidati bi bili kesten i topola, čiji genomi su dekodirani, pa bi to moglo da pomogne u otkrivanju koji geni su odgovorni za takvo ponašanje.
