Bajramspahić: Odbor da radi po zakonu, jer će u suprotnom izgubiti autoritet

To je saopšteno na pres konferenciji Instituta alternativa (IA) “Osam godina Zakona o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane – Da li je Odbor izgubio svoj značaj?”, koja je održana u okviru projekta POINTPULSE, koji finansira Evropska unija.

Istraživačica javnih politika u IA Dina Bajramspahić podsjetila je da je Crna Gora jedina zemlja u regionu koja je tu oblasti uredila Zakonom o parlamentarnom nadzoru u oblasti bezbjednosti i odbrane 2010. godine, pojašnjavajući da je namjera zakonodavca bila jačanje kontrolne uloge Skupštine Crne Gore i efikasniji nadzor sektora bezbjednosti i odbrane.

Ona je ukazala na činjenicu da je na rad Odbora uticao što je dio opozicije u potpunosti, a dio opozicije djelomično bojkotovao rad Skupštine i nije učestvovao u radu tog skupštinskog tijela.

„Međutim, naš stav je da svaki poslanik Skupštine Crne Gore, bilo da se radi o opozicionom ili poslaniku vladajuće većine, ima jednaka prava i obaveze da sprovodi ustavnu ulogu Skupštine, koja ima tri funkcije (predstavničku, zakonodavnu i kontrolnu). U tom smislu je odgovornost svih članova Odbora i svih poslanika jednaka i smatramo da su svi jednako odgovorni za rad i nedostatke rada ovog odbora i Skupštine u cjelini“, istakla je Bajramspahić u PR Centru.

Prema njenim riječima, iako je jasno da postoje nedostaci kontrolne funkcije u odsustvu opozicije, praćenje rada Odbora u ovoj godini je, kako je ukazala, pokazalo da ovaj Odbor nije bio aktivan ni kad je u pitanju zakonodavna uloga Skupštine.

„U ovoj godini, Odbor je održao 19 sjednica i jednu zajedničku sjednicu sa Odborom za rodnu ravnopravnost. 16 sjednica je bilo otvoreno za javnost što je veoma pozitivno, dok su tri bile zatvorene. Odbor je sproveo samo jedno kontrolno saslušanje i samo jedno konsultativno saslušanje. Odbor je održao i pet saslušanja u proceduri imenovanja vojno-diplomatskih predstavnika i direktora policije“, navela je Bajramspahić.

Odbor je, kako je dodala, razmotrio 27 stručnih tačaka dnevnog reda i u vezi sa njima usvojio 31 zaključak.

„Od 19 sjednica, svega tri su održane na inicijativu članova ovog supštinskog tijela, dok su sve ostale održane nakon što su Vlada i ostali organi, u skladu sa svojim zakonskim obavezama, podnijeli Skupštini odgovarajuće akte“, rekla je Bajramspahić.

Ona je pojasnila da je jedna sjednica održana na incijativu Odbora za rodnu ravnopravnost, dok je, kako je kazala, konsultativno saslušanje realizovano nakon interesovanja Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OSCE) o tome kako država Crna Gora sprovodi obavezujuće odluke Ministarskog savjeta.

„Od tri sjednice koje su održane na inicijativu samog Odbora, dvije su bile tehničke prirode, koje su se ticale razmatranja Izvještaja o radu Odbora za bezbjednost i odbranu za prethodnu godinu i usvajanja Plana parlamentarnog nadzora za narednu godinu,  a aktivnost koja je bila ključna kad je u pitanju kontrolna uloga Odbora  u 2018.godini, ticala se saslušanja povodom ranjavanja novinarke Vijesti, Olivere Lakić“, kazala je Bajraspahić.

Ona smatra da taj bilans stanja najbolje govori o neinicijativnosti Odbora i o tome da je parlamentarni nadzor došao u fazu stagnacije i “rutinskog” razmatranja materijala koji dolaze od Vlade, ocijenjujući da su članovi Odbora zapostavili mogućnost da se sami interesuju za važna pitanja iz sektora bezbjednosti.

„Pri tome treba imati u vidu da je Odbor taj koji ima ulogu kontrolnog organa, a izvršna vlast ona nad kojom se vrši nadzor. Međutim, agenda-dnevni red Odbora pokazuje da je Vlada ta koja ima inicijativu, šalje materijale na razmatranje, a da odbor pasivno prihvata ta dokumenta“, upozorila je Bajramspahić.

Ona je kazala da se Odbor zadržao na nivou svojih poslovničkih ovlašćenja, da se dominantno bavi razmatranjem izvještaja o radu institucija, a da, kako je navela, u vrlo maloj mjeri koristi svoja posebna ovlašćenja, kontrolne mehanizme, kontrolna saslušanja, konsultaivna saslušanja, kontrolne posjete, koja mu je na raspolaganju dao Zakon „i po čemu se on razlikuje od drugih skupštinskih tijela čiji je rad regulisan Poslovnikom Skupštine“.

„Odbor se tokom ranijih godina itekako interesovao za NATO integraciju Crne Gore  i između ostalog, redovno je razmatro izvještaje o sprovođenju akcijskog plana za članstvo Crne Gore (MAP), dok se u mnogo manjoj mjeri interesuje za evropsku integraciju Crne Gore“, ukazala je Bajraspahić.

Ona je rekla da Odbor, tokom ove godine, nije kontrolisao mjere tajnog nadzora, koje primjenljuje ANB, „i ne samo ove godine, nego to nije činio od 2010. godine“.

„Takođe se nije bavio mjerama tajnog nadzora koje primjenljuje Uprava policije od 2012. godine u prostorijama ovih organa. Takođe nije tražio posebne izvještaje o primjeni mjera, iako Zakon naročito pominje tu nadležnost. Odbor nije kontrolisao ANB po bilo kojem pitanju u prostorijama ovog organa od 2010. godine, iako je jedan od rijetkih nadzornih organa koji to može i mora činiti u ime građana“, navela je Bajramspahić.

Ona je kazala da se Odbor nije bavio problemima policijske torture, mučenja i zlostavljanja, niti se, kako je istakla, ikada bavio stanjem u zatvorskom sistemu.

„Odbor nije razmatrao nijedan non paper izvještaj Evropske komisije, kao niti izvještaje Vlade i EK o Poglavljima 23 i 24 u vezi sa sektorom bezbjednosti. Odbor se nikada nije bavio niti jednom antikorupcijskom politikom niti radom antikorupcijskih politika u odnosu na sektor bezbjednosti“, kazala je Bajramspahić.

Odbor se, kako je dodala, nije bavio ni javnim ni tajnim nabavkama sektora bezbjednosti, „a više se ne bavi ni spoljnom trgovinom kontrolisanom robom“.

„U ovoj godini Odbor se nije bavio ni stanjem u oblasti bezbjednosti vazdušnog saobraćanja i vazdušnog prostora niti uspostavljanjem integruisanog sistema kontrole i nadzora zaštite mora, kao ni efikasnog i integrisanog sistema morske bezbjednosti.  Odbor nikad nije razmatrao Strategiju razvoja policije sa pratećim akcionim planovima, kao ni niz drugih strateških dokumenata vezanih za rad policije i drugih organa“, rekla je Bajramspahić.

Ona je pojasnila da su to samo potencijalne teme koje su morale biti sastavni dio redovnog rada Odbora, kao i da su se članovi tog tijela za njih morali proaktivno interesovati.

„Odbor je u ovoj godini razmotrio devet izvještaja institucija, u okviru svoji šest sjednica koje su se odnosile na učešće pripadnika Vojske u mirovnim misijama, o radu Ministarstva odbrane, o stanju u Vojsci, o radu Ministarstva unutrašnjih poslova, stanju bezbjednosti i saobraćaja,  stanju sistema zaštite i spašavanja, radu ANB-a“, navela je Bajramspahić.

Ona je kazala da je Odbor razmotrio Izvještaj Državne revizorske institucije (DRI) o kontrolnoj reviziji Ministarstva unutrašnjih poslova, te izvještaj o realizaciji za 2017.godinu Akcionog plana za primjenu rezolucije Savjeta bezbjednosti UN-a 1325 žene i bezbjednsot, što je realizovano na incijativu Odbora za rodnu ravnopravnost.

„Od devet izvještaja, prvih osam se razmatra svake godine, i njih institucije podnose po svojoj zakonskoj obavezi. Samo dva izvještaja su razmatrana na incijativu DRI i Odbora za rodnu ravnopravnost. Prvih osam izvještaja je razmotreno tokom juna, što je pravovremeno, jer su to izvještaji koji su se odnosili na prethodnu godinu i to je pozitivno u radu Odbora“, rekla je Bajramspahić.

Ona je ocijenila da nije dobro da je nastavljeno sa objedinjenom praksom rasprave više izvještaja na sjednicama Odbora za bezbjednost i odbranu.

„Nisu uvedene tematske rasprave o konkretnim pitanjima, što dovodi do uopštavnja rasprave, koja otežava poslanicima da dođu do konkretnih preporuka da se unaprijedi stanje u sektoru bezbjednosti i odbrane“, istakla je Bajramspahić.

Ona je pojasnila da je osim pasivnosti u kontrolnoj funkciji, ovu godinu karakterisala pasivnost i u zakonodavnoj funkciji.

„Odbor je u ovoj godini razmotrio samo tri zakona, od čega su dva redovna – završni račun i predlog budžeta za Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo odbrane i Agenciju za nacionalnu bezbjednost. Jedini zakon koji je Odbor razmotrio, a koji nije bio redovan, je Vladin Predlog zakona o zaštiti i imovini lica, na koji niti jedan član odbora nije imao niti jednu intervenciju“, rekla je Bajramspahić.

Prema njenim riječima, dok je sa jedne strane razumljivo da u odusustvu opozicije Odbora, vladajuća većina se neće oštro konfrontirati sa Vladinim funkcionerima i politikama izvršne vlasti, ostaje nejasno, kako je kazala, zašto je Odbor pasivan kad je u pitanju njegova legislativna funkcija i ne doprinosi rješavanju problema sektora bezbjednosti i odbrane aktivnijim kreiranjem dobrih zakonskih rješenja i politika za ovaj sektor.

„Odbor mora pronaći način da, i u ovoj konstalaciji snaga, kada Vlada ima relativno stabilnu većinu u skupštini, vrši svoju zakonom zadatu ulogu i da daje određeni doprinos reformi sektora bezbjednosti. U protivnom će samo pečatirati Vladine odluke, izgubiti sav autoritet koji je imao i crpio iz zakona“, poručila je Bajramspahić.

Ona je kazala da je IA pripremila 13 preporuka koje će dostaviti Odboru u cilju aktivnijeg parlamentarnog nadzora tog tijela u narednoj godini