Opštine Berane, Budva i Plužine obezbjeđuju besplatne udžbenike osnovcima za sve razrede i pozitivan su primjer drugima, saopštila je danas saradnica na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Mira Popović, ističući da je praksa lokalnih samouprava u dodjeljivanju knjiga učenicima bila prilično neujednačena, ali su u posljednje dvije godine primjetni određeni pomaci.
CGO se obratio svim lokalnim samoupravama, kojih u Crnoj Gori ima 23, tražeći podatke da li su obezbijedili besplatne udžbenike za učenike osnovnih škola u svojim opštinama, za koje razrede i koliko sredstava je izdvojeno iz budžeta opštine za školsku 2017/2018. godinu, koja je nedavno okončana.
“Sve opštine su odobrile pristup informacijama koje je CGO tražio, iako je postupak trajao dugo jer nijesu svi bili podjednako ažurni. Od 23 opštine, njih 19 je dostavilo podatke o broju dodijeljenih đačkih kompleta, dok četiri opštine nijesu opredjeljivale sredstva po ovom osnovu”, navode u CGO.
U 19 opština za školsku 2017/2018. godinu raspodijeljeno je 11.695 đačkih kompleta, za koje je utrošeno 506.679,36 eura.
“Prema dostavljenim podacima, među četiri opštine koje nijesu raspodijelile sredstva za školsku 2017/2018 su opštine Plav, Pljevlja i Rožaje koje do sada nikada nijesu obezbjeđivale besplatne udžbenike, dok je opština Šavnik jedino u školskoj 2016/2017.godini obezbijedila sredstva za šest kompleta”, ističu u toj organizaciji.
Pojedinačno, najviše sredstava od svih opština u školskoj 2017/2018.godini izdvojila je opština Budva, koja je tada i prvi put obezbijedila besplatne komplete udžbenika za sve svoje osnovce, preciznije njih 2.736 i na to utrošila 182.698.70 eura.
“Slijedi Opština Podgorica koja je obezbijedila komplete za 2.593 prvaka, na šta je utrošeno 112.772.00 EUR, dok su Berane na trećem mjestu po visini izvojenih sredstava sa 50.000 eura za 951 učenika. Inače, opštine Berane, Budva i Plužine su jedine opštine koje su obezbijedile komplete za učenike svih razreda”, naglašavaju u CGO.
Podsjećaju da su u 2014. godini samo tri opštine u Crnoj Gori obezbijedile dio besplatnih udžbenika – Berane, Plužine i glavni grad.
“Dalje, u 2015. godini, broj opština koje su izdvojile sredstva za dio besplatnih udžbenika porastao je na sedam. Nagli rast se bilježi u godini parlamentarnih izbora i nekoliko lokalnih izbora – 2016, kada većina opština, tačnije njih 18, izdvoja sredstava za dio đačkih kompleta udžbenika. Ovaj trend se nastavlja i tokom 2017. kada je to učinilo 19 opština, od kojih je u tom periodu, odnosno školske 2017/2018 na koju su se odnosila sredstva, 12 opština imalo lokalne izbore”, kažu u CGO.
I pored njihovih višegodišnjih apela, kako dodaju, i dalje ne postoji volja donosilaca odluka da se nađe održivo rješenje za ukupno pokrivanje troškova osnovnog obrazovanja, kako bi ono bilo i de facto besplatno.
“Postoji tendencija rasta obezbjeđivanja besplatnih kompleta udžbenika, ali i dalje se u neravnompravnom položaju nalazi ogromna većina – tačnije 58, 425 učenika. Ovaj broj je i daleko od poštovanja obavezujuće ustavne norme koja propisuje pravo na školovanje pod jednakim uslovima, i obavezno a besplatno osnovno obrazovanje”, ističu u nevladinoj organizaciji.
Ukazuju da je, prema podacima dostupnim na sajtu Monstata, u 2016/17. godini u Crnoj Gori osnovnu školu pohađalo 68.409 osnovaca, od čega je 893 djece sa invaliditetom.
“Vjerujemo da se radi o približnom broju i za 2017/18 godinu, pošto o tome nema objavljenih sistematizovanih podataka. Troškovi đačkog materijala za sve učenike mogu biti vrlo opterećujući za kućni budžet, a ne uključuju samo samo udžbenike, več i školski pribor, sveske, itd. Ovo se posebno odnosi na porodice u kojima je više djece osnovnoškolskog uzrasta. Kompleti udžbenika za osnovne škole su se prošle godine kretali od 50 do 90 eura, zavisno od razreda”, navode u CGO.
Naglašavaju i da su određena sredstva u osnovnim školama obezbijeđena u vidu donacija, kao što je u to bio slučaj u Kotoru, gdje su donacijom Kine obezbijeđena sredstva za besplatne udžbenike.
“Takođe, u opštinama Andrijevica i Cetinje besplatni udžbenici su dijelom finasirani od strane privatnih preduzeća. Ovo predstavlja pozitivan primejr koji bi mogle da preuzmu i druge opštine, kako bi olakšale prikupljanje sredstava za lokalni budžet”, dodaju u CGO.
U toj organizaciji pozdravljaju napore onih opština koje u kontinuitetu obezbjeđuju sredstava za besplatne udžbenike, ali apeluju i da to ne zavisi od društveno-političkih prilika i preporučuju da sve opštine slijede primjer Berana, Budve i Plužina koje su uspostavile praksu obezbjeđivanja udžbenika za sve razrede osnovne škole.
“CGO će i ubuduće pratiti način obezbjeđivanja besplatnih knjiga za osnovce u Crnoj Gori”, zaključuje se u saopštenju.
Ž.N.
