Dokumenta se moraju izdavati bez obzira na kazne

Država je ugrozila pravo na svojinu građana propisivanjem zabrane izdavanja dokumenata i registrovanja vozila u slučaju postojanja neplaćenih kazni za saobraćajne prestupe, ocijenile su sudije Ustavnog suda, piše Dan.

Sudije su pokrenule postupak ocjene ustavnosti odredaba 234 i 235 Zakona o prekršajima, zbog kršenja prava na svojinu i jednakost građana. Sporne odrebe ovog propisa nijesu još ukinute, ali ovakva odluka suda o pokretanju postupka ocjene ustavnosti je uvod u to.

Osporenim odredbama je propisano da se osuđenom, odnosno kažnjenom za prekršaj iz oblasti bezbjednosti saobraćaja, dok ne plati sve novčane kazne i troškove postupka koji su evidentirani u Registru novčanih kazni, neće dozvoliti registracija ili produženje važenja registracije motornog vozila, izdavanje ili produženje važenja vozačke dozvole.

Pored ove zabrane, zakonom se mogla propisati zabrana izdavanja ili produženja drugih dozvola, registracije ili izdavanja potvrda iz službene evidencije, dok osuđeni, odnosno kažnjeni, ne plati sve novčane kazne i troškove postupka.

“Ustavni sud je ocijenio da su osporenim odredbama povrijeđeni ustavni principi o jednakosti pred zakonom, ograničenju ljudskih prava i sloboda i zaštiti prava svojine iz odredaba Ustava i člana 1 Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju”, navodi se u odluci suda.

Sudije navode da se Ustavom jemči pravo svojine, i da to pravo (imovina) uživa i zaštitu Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju.

“Suštinu prava svojine predstavlja mogućnost vlasnika (pravna i faktička) da vrši ovlašćenja koja čine sadržinu ovog prava (pravo držanja, pravo korišćenja i pravo raspolaganja). Svojina je tipično apsolutno pravo, jer djeluje prema svima, a to znači da niko ne može da uznemirava vlasnika u vršenju njegovog prava. Ustavno jemstvo prava svojine podrazumijeva obavezu države da pravo svojine štiti, odnosno da ga ne povrjeđuje u vršenju zakonodavne, izvršne ili sudske vlasti, kao i da mu obezbijedi pravnu zaštitu za slučaj povrede. Zakonodavac ne može da ukine pravo svojine, kao takvo, ali se zakonom ovo pravo može ograničiti, s obzirom na to da su ograničenja tog prava dopuštena ukoliko to zahtijeva javni interes i ako su propisana zakonom”, pojasnile su sudije Ustavnog suca.

Ustavni sud je ocijenio da je zakonodavac propisivanjem „da se naplata novčane kazne može izvršiti pasivnim izvršenjem preko Registra novčanih kazni i da se osuđenom, odnosno kažnjenom za prekršaj iz oblasti bezbjednosti saobraćaja, neće dozvoliti registracija ili produženje važenja registracije motornog vozila, izdavanje ili produženje važenja vozačke dozvole dok ne plati sve novčane kazne i troškove postupka“ ograničio pravo svojine na način koji nije u saglasnosti s odredbama Ustava.

“Miješanje u pravo na imovinu, prema ocjeni Ustavnog suda, ne može se nametnuti samo zakonskom odredbom koja služi legitimnom cilju u javnom interesu, nego, takođe, mora imati razuman odnos proporcionalnosti između upotrijebljenih sredstava i cilja koji se želi ostvariti”, kazale su sudije.

Sudije su ocijenile da je zakonodavac, uslovljavanjem registracije ili produženja važenja registracije motornog vozila, izdavanja ili produženja važenja vozačke dozvole plaćanjem novčane kazne i troškova postupka, ograničio svojinsko pravo vlasnika vozila da svoje motorno vozilo koristi za namjenu za koju ga je pribavio.

“Iako se propisanom mjerom zabrane registracije ili produženja važenja registracije motornog vozila, izdavanja ili produženja važenja vozačke dozvole zbog neplaćanja novčane kazne za prekršaje, ne vrši neposredna naplata prekršajnih kazni, ona, u suštini, po ocjeni Ustavnog suda, predstavlja „dodatnu kaznu“ za prekršajno kažnjeno lice, koja se ne može dovesti u neposrednu vezu sa zakonom propisanom svrhom kažnjavanja, odnosno da je uvedena još jedna kaznena mjera i to prema određenoj kategoriji lica koja dobrovoljno ne izvršavaju odluke prekršajnih sudova”, navodi se u odluci.

Konstatuje se da time što zabrane za izdavanje dokumenata (vozačka dozvola, saobraćajna dozvola i druge potvrde iz službene evidencije) nijesu vezane za oblast na koju se izrečena prekršajna kazna odnosi (bezbjednost saobraćaja) one prevazilaze svrhu koja se želi postići naplatom novčane kazne.

Ustavni sud je ocijenio da je došlo do neproporcionalnog miješanja države u pravo na imovinu i da je kažnjenim vozačima nametnut pretjeran teret, kojim su, privremeno lišeni imovinskog prava da koriste svoje vozilo u saobraćaju i prava da zakonito upravljaju motornim vozilom.

“Nesrazmjerno je ograničeno pravo svojine da bi se doprinijelo ostvarivanju drugih obaveza propisanih zakonom, čije je izvršavanje uređeno drugim zakonom, čime je zanemaren princip saglasnosti zakona s Ustavom, koji obavezuje zakonodavca da vodi računa o vrijednostima zajemčenim Ustavom”, upozoreno je u odluci.