Komisija za Etički kodeks sudija u prvih pet godina rada, od 2011. do 2016. godine nije ispunila očekivanja u vezi sa jačanjem nepristrasnosti i odgovornosti sudija.
To je zaključeno je u izvještaju Odgovornost za kršenje sudijske etike u Crnoj Gori – rad Komisije za Etički kodeks sudija, koji je pripremila izvršna direktora Akcije za ljudska prava (HRA) Tea Gorjanc Prelević.
Zaključeno je da je Komisija koja je osnovana u oktobru 2011. kao specijalizovano tijelo za praćenje primjene pravila sudijske etike, odavala utisak pristrasnosti, tako što je odluke po podnijetim inicijativama za utvrđivanje kršenja Kodeksa najčešće zasnivala samo na izjašnjenju sudija, bez objektivnog utvrđivanja činjeničnog stanja i sadržajnog obrazloženja.
“Nije pokrenula ni jedan disciplinski postupak, bez obrazloženja se proglašavala nenadležnom i propuštala je prilike za tumačenja Kodeksa koja bi bila značajna za njegovu buduću primjenu”, zaključeno je u Izvještaju, saopšteno je iz HRA.
Iz te nevladine organizacije su objasnili da su analizirane sve odluke koje je Komisija donijela u tom periodu, ukupno 47, od kojih je u pet slučajeva utvrđeno kršenje Kodeksa.
U osam slučajeva, kako su objasnili, Komisija se proglasila nenadležnom, a u po jednom slučaju postupak obustavljen, odnosno inicijativa odbačena.
“Obrazloženja odluka Komisije po pravilu su bila nedovoljna, nejasna i nepotpuna, i iz njih se nije moglo uvijek zaključiti na što su se inicijative konkretno odnosile, odnosno na osnovu čega je Komisija donijela odluku, kao ni zbog čega nije odlučeno o svim pritužbama koje su istaknute u inicijativama. Izvjesno poboljšanje u ovom pogledu je zabilježeno tek 2016. godine”, kaže se u saopštenju.
Navodi se da istovremeno Sudski savjet, koji je usvajao godišnje izvještaje o radu Komisije, ni na koji način nije uticao na Komisiju da unaprijedi način utvrđivanja činjeničnog stanja, zaključivanja i obrazloženja.
“Iako je trebalo da koriguje propuste u sistemu utvrđivanja odgovornosti, u skladu s zakonskom obavezom da obezbjeđuje odgovornost i profesionalnost sudova i sudija, Sudski savjet je čak, bez utemeljenja u zakonu ili drugim propisima, proglasio da ni Savjet ni Komisija nisu nadležni da ocjenjuju postupanje sudija u pravosnažno okončanim predmetima”, kazali su iz HRA.
Oni su naveli da je takav stav, pored ostalog, doveo do ignorisanja inicijative o “skandalozno pristrasnom postupanju sudije u slučaju u kome je žrtva zlostavljanja i trgovine ljudima pravosnažno osuđena u odsustvu na godinu zatvora zbog navodnog davanja lažnog iskaza”.
Iz HRA su istakli da su u skladu sa analizom i zaključcima, u izvještaju date 22 preporuke za unapređenje propisa i postupanja Komisije i Sudskog savjeta.
“Izvještaj je prije objavljivanja dostavljen na komentar predsjedavajućem članu Komisije za etiku i članu Sudskog savjeta, Dobrici Šljivančaninu, i članicama Komisije, sutkinjama Vrhovnog suda Crne Gore, Hasniji Simonović i Dušanki Radović, koji su se izjasnili stavom da autorka izvještaja „nema zakonska ovlašćenja komentarisanja obrazloženja donijetih odluka koje su konačne i pravosnažne“, naveli su iz HRA.
Ta organizacija, kako su rekli, ipak insistira na slobodi izražavanja u demokratskom društvu, koja uključuje argumentovano izjašnjavanje o temama od javnog interesa, kao što je i odlučivanje o sudijskoj etici od strane zvaničnih i javnih tijela.
Iz HRA su poručili da pravo na komentarisanje odluka Komisije za etički kodeks imaju na osnovu Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima, Međunarodnog pakta o građanskim i političkim pravima, Evropske konvencije o ljudskim pravima i Ustava Crne Gore.
Izvještaj je nastao u okviru projekta “Monitoring reforme pravosuđa” koji su podržale Evropska unija posredstvom Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori i Ambasada Kraljevine Holandije, a koji su od avgusta 2014. do aprila 2017. godine sproveli HRA i Centar za monitoring i istraživanje (CeMI).
