Miranović: Čuvajmo postignuto da postanemo prva corona free destinacija

Vesna Šofranac

Postati corona free destinacija bi bila istinska privilegija za Crnu Goru u svijetu nad kojim se nadvila pandemija virusa SARS-CoV-2. Pozicija Crne Gore je, za sada, izuzetno povoljna zato što broji dane do sticanja ovog statusa u situaciji dok druge zemlje bilježe ponovni rast broja oboljelih, kaže u intervjuu Vikend novinama Vesna Miranović, šefica Operativnog štaba za koordinaciju realizacije mjera za sprečavanje širenja COVlD 19.

Dr Miranović podsjeća da mogućnost statusa corona free destinacije nije jedina vijest kojom je Crna Gora skrenula pažnju na sebe tokom pandemije novog korona virusa.

“Crna Gora je posljednja zemlja u Evropi u kojoj je registrovana infekcija izazvana virusom SARS-CoV-2. Jedinstvena je i po tome što je jedina zemlja u čijim domovima za stare nije zabilježen ni jedan slučaj infekcije ovim virusom. Bilo bi izvanredno da ovaj niz dostignuća bude obogaćen činjenicom da prije svih u Evropi ostvarimo status corona free destinacije”, poručuje Miranović.

VN: Koliko smo blizu da se optimistične najave o corona free destinaciji obistine?

Miranović: Koliko smo zaista blizu ovog dostignuća zavisi od mnogo faktora: u kom trenutku će posljednjih par inficiranih biti u dva navrata negativni na prisustvo virusa, iznenadni događaji kakav je identifikovanje prisustva virusa kod srpskog državljanina u završnoj fazi infekcije, mogućnost kontrole nad kontaktima koje je ostvario, eventualne pojave novih slučajeva. Dakle, sve je na dohvat ruke, veoma je blizu, ali rizik nepredviđenih okolnosti je razlog što moramo i dalje brižljivo da čuvamo postignuto i mirno, bez euforije sačekamo status corona free destinacije.

VN: Poštovanje fizičke distance i zabrana javnih okupljanja su i dalje na snazi svuda u svijetu, kao mjere kojima se sprečava širenje virusa. Međutim, upravo te mjere se krše, a najnoviji primjeri su vjerska okupljanja u Nikšiću, kao i u drugim crnogorskim gradovima…

Miranović: Masovna okupljanja bez poštovanja fizičke distance su bez sumnje nekontrolisani eksperiment in vivo u uslovima epidemije. Svaka neodmjerenost takve vrste stvara preduslove za ponovni epidemijski pik koji bi imao nesagledive posljedice po zdravlje i život stanovnika, ali i po ekonomiju koja je nakon dvomjesečnog stanja hibernacije počela da pokazuje znake života. Činjenica da nema novootkrivenih slučajeva ne znači da virus i dalje ne cirkuliše u populaciji. Da je tako, mogli smo proglasiti kraj epidemije prvog dana kada nije registrovan novi slučaj infekcije. Na telekonferenciji SZO Inicijative Centralno-istočne Evrope, održanoj prije dva dana, u kojoj sam uzela učešće kao predstavnik Crne Gore, predstavljen je dijagram koji pokazuje eksponencijalni rast broja zaraženih nakon što se ukinu sve kontrolne mjere, dok selektivno ukidanje istih dovodi do značajno manje strmog rasta broja oboljelih. Jasno je da samo postepeno ukidanje mjera u odnosu na stepen rizika koje nose, može okončati epidemiju u Crnoj Gori bez drame. Zato ne treba iskazivati nervozu sada kada se nazire kraj i strpljivo sačekati povratak prethodnoj životnoj rutini bez rizika. Lično bih imala ozbiljan problem sa savješću da sugerišem ljudima ponašanje koje im može donijeti ozbiljan zdravstveni rizik i potencijalno im ugroziti život.

VN: Izvanredni rezultati koje je postigla Crna Gora uticali su na to da jedan broj građana počinje olako shvatati opasnost od COVID 19. Tome su doprinijeli i opozicioni političari, kao i sveštenici SPC koji mjere protiv širenja virusa pokušavaju predstaviti kao teoriju zavjere protiv pravoslavnog naroda. Najveći broj crnogorskih građana ipak je vjerovao struci i institucijama…

Miranović: Povjerenje u zdravstveni sistem i druge institucije sistema je najveća vrijednost ostvarena u posljednja dva-tri mjeseca. Uspostavljena je moćna neposredna veza između građana i zdravstvenih radnika sa konkretnim, opipljivim rezultatima. Svaka odluka koja je donijeta je pažljivo razmatrana, razlagana do atoma, sa svim rizicima i benefitima koje sa sobom nosi i imala isključivo medicinsku podlogu, zasnovana na oskudnim dostupnim dokazima, uporednim iskustvima i originalnim rješenjima primjerenim malim državama. Predstavnici struke su našli put do svijesti građana i nametnuli se kao neprikosnoveni autoriteti čiji je cilj samo jedan: očuvanje zdravlja i života ljudi. To je, čini se, izazvalo pometnju kod jednog broja političara, čak osjećaj ugroženosti stepenom povjerenja koje su ljekari postigli sa samo nekoliko javnih nastupa. Osporavanje zasnovano na predrasudama i praznovjerju je srećom ostalo u sjenci snažnih i iskrenih poruka struke.

VN: Vi sami ste bili izloženi pokušajima diskreditacije od opozicionih poslanika kada ste, zajedno sa kolegama iz NKT i IJZ prisustvovali sjednici Skupštine na kojoj se raspravljalo o pandemiji i mjerama koje je preduzela Vlada…

Miranović: U posljednja dva mjeseca smo ispisali jedno od najznačajnijih poglavlja istorije crnogorskog zdravstvenog sistema, ali i čitave Crne Gore. Može se uporediti sa nekom od velikih bitaka iz crnogorske istorije gdje smo odnijeli pobjedu nad višestruko jačim neprijateljem i obezbijedili opstanak. Mislim da toga još nijesmo u potpunosti svjesni. Potrebna je određena vremenska distanca, potrebno je da iz nas istekne adrenalin od donošenja teških odluka. Priznajem, ovakve prilike su rijetke, neponovljive. U ovakvim prilikama pokazujete koliko je sistem spreman da da pozitivan odgovor u kriznoj situaciji.

Upravo u tom kontekstu sagledavam napade u Skupštini i ne doživljavam ih kao pokušaj lične diskreditacije. To je sasvim sigurno bio čeoni napad na ostvarene rezultate svih koji su učestvovali u borbi protiv epidemije: zdravstvenog sistema, državnih institucija i građana Crne Gore.

VN: Dok je svuda u okruženju, pa i u najrazvijenijim državama svijeta žarište virusa bilo u domovima za stare, Crna Gora je uspjela da sačuva upravo tu najugroženiju populaciju…

Miranović: Primarno moramo odati priznanje zaposlenima u ovim institucijama što su se odlučili za model samoinicijativne samoizolacije u prostoru domova za stare i Komanskom mostu ili ustupljenim hotelskim kapacitetima, odvajajući se od porodica i posvećujući se isključivo korisnicima i štićenicima. Takvu požrtvovanost niko u Evropi nije iskazao! Institucionalno posmatrano, recept za uspjeh je dobra koordinacija menadžmenta sa osobljem zaposlenim u domovima za stare i Komanskom mostu, uz podršku matičnog ministarstva, drugih ministarstava, Uprave za imovinu, Vojske Crne Gore. Sve to je učinilo da su domovi za stare i Komanski most bez ijednog inficiranog korisnika, što može da služi na čast i ponos onih koji su u ovom poduhvatu učestvovali.

VN: Razna, da kažemo, prepucavanja na globalnom nivou oko kapaciteta SZO u uslovima pandemije otvorila su dileme i u pogledu vjerodostojnosti informacija koje dolaze sa te adrese. Koliko je to opasno u situaciji kada imamo destine hiljada mrtvih u svijetu od posljedica izazvanih COVID 19, milione zaraženih i pritom vrlo malo informacija o samom virusu?

Miranović: Neizvjesnost je jedna od globalnih realnosti kada je u pitanju ovaj virus. Nagađanja su mnogobrojna, stavovi se mijenjaju na dnevnom nivou u skladu sa novim saznanjima. Ne treba zamjeriti ako je jedna preporuka bila ultimativna na početku, a onda potpuno izgubila smisao u daljem toku dešavanja. Ovo je jedinstvena prilika kada učimo svi zajedno: i zdravstveni radnici, političari, radnici u marketima, članovi kraljevskih porodica. SZO je naš prirodni partner u borbi sa svim agensima koji ugrožavaju zdravlje ljudi i moramo iskazati povjerenje u njihove procjene i strpljenje za nedoumice i nepoznanice. Neke stvari u ovakvim okolnostima ne mogu biti brže, niti bolje zato što zavise od procesa koji su po prirodi stvari dugotrajni i čiji je nestrpljenje loš saveznik.

VN: I Šta je sada prioritet Operativnog štaba? Da li će Crna Gora biti spremna ukoliko se virus ponovo pojavi tokom jeseni ili zime?

Miranović: Prioritet Operativnog štaba je da sve aktivnosti do kraja držimo pod kontrolom zato što je mogućnost unošenja virusa spolja u Crnu Goru u situaciji bez unutrašnje transmisije jedina prijetnja. Naravno, samoizolacija čitave države je na duge staze neodrživ koncept. Zato tragamo za kreativnim rješenjima koja će ustanoviti balans između potreba za očuvanjem zdravlja građana i očuvanja zdravlja privrede. Navijamo da region što prije uspostavi punu kontrolu nad epidemijom u sopstvenim državama i da onda migracije između država postanu moguće uz nizak stepen rizika. Crna Gora će spremno dočekati jesen osnažena stečenim iskustvom i tehnički adekvatno opremljena. Kao i uvijek, ne oslanjamo se na splet srećnih okolnosti već na sopstveno znanje i sposobnost.

Radni dan u uslovima pandemije

VN: Kako je izgledao jedan Vaš radni dan u uslovima pandemije imajući u vidu ne samo da ste ljekar, nego i šefica Operativnog štaba za koordinaciju realizacije mjera za sprečavanje širenja COVID 19?

Miranović: Biti šef ovog Operativnog štaba je izuzetno odgovorna dužnost koja podrazumijeva koordinaciju niza raznorodnih aktivnosti bez ograničenog radnog vremena.

Dan počinje referisanjem pukovnika Aleksandra Pantovića o brojnom stanju lica u karantinima, popunjenim i raspoloživim smještajnim kapacitetima. Vojska Crne Gore je trenutno na raspolaganje stavila 62 vojnika koji obezbjeđuju karantine. Slijedi potom izvještaj o zdrastvenom stanju lica u karantinima koji podnosi direktor Doma zdravlja Podgorica Nebojša Kavarić. Svakog jutra do 9h, dobijam detaljan izvještaj o zdravstvenom stanju korisnika usluga tri državna i dva privatna doma za stare i štićenika Komanskog mosta, kao i zaposlenih u ovim ustanovama. Takođe, svakodnevno imam uvid u stanje zaliha lične zaštitne opreme kojom raspolažu radi njihove pravovremene dopune. Granična policija, na čelu sa Veskom Damjanovićem, i zdravstveno-sanitarna inspekcija, koju predvodi Višnja Orban, su prve u kontaktu sa građanima koji organizovano dolaze na crnogorske granične prelaze na osnovu spiskova koje sačinjavaju diplomatsko-konzularna predstavništva i proslijeđuju ih Ministarstvu unutrašnjih i Ministarstvu vanjskih poslova. Na osnovu analiza koju sačini štab na čijem je čelu državni sekretar MUP-a Dragan Pejanović, uz asistenciju generalnog sekretara MVP, Miodraga Kankaraša, imamo dnevni uvid u broj lica čija je namjera povratak u matičnu državu.

VN: A kada dođu u karantin?

Miranović: U karantinima brigu o zdravstvenom stanju korisnika preuzimaju domovi zdravlja na čijoj se teritoriji karantini nalaze i ljekari Instituta “Dr Simo Miloševič”, koji je do sada ugostio oko 700 lica, dok zdravstveno sanitarna inspekcija i Uprava policije kontrolišu poštovanje mjera samoizolacije. O čišćenju i dezinfekciji karantina, o dopremanju hrane i sredstava za higijenu, brigu vodi Uprava za imovinu, a njen direktor Blažo Šaranović je do sada obezbijedio dopremanje oko 100. 000 obroka za lica smještena u karantinima. Njegova je obaveza i da osigura kontinuirano dopremanje lične zaštitne opreme za zaposlene u domovima za stare i Komanskom mostu koji vode brigu o 700 korisnika. Posebno bih istakla ulogu kompanije “Hemosan” koja je preuzela na sebe odvoz i tretman otpada koji se generiše u karantinima na primorju bez nadoknade do 1. juna. Za pohvalu je i kompanija “Ekomedika” koja iste poslove obavlja za potrebe karantina na teritoriji opština Podgorica i Danilovgrad. Doprinos potpredsjednice Opštine Podgorica, Slađane Vujačić, u koordinaciji funkcionisanja lokalnih samouprava u sprovođenju šablonizovanih komunalnih aktivnosti je od izuzetnog značaja za uniformno postupanje u stanju epidemije. Crveni krst je ustupio na korištenje za potrebe karantina svoj objekat u Sutomoru, a svoje ljudstvo učinili dostupnim u svakoj situaciji, bez ograničenja.

Ovo je samo kratak opis naših dnevnih aktivnosti. Do sada je u karantinima boravilo 2.323 lica, a u njima je tokom boravka kod devet dijagnostikovan virus i spriječena dalja transmisija infekcije, čime su u potpunosti opravdali sopstveno postojanje.

Vlada na vrijeme reagovala, stavljajući na raspolaganje sve institucije

VN: Šta je sve moralo da se uradi kako bi se zaštitilo zdravlje građana?

Miranović: Problem koji je sa sobom donijela pandemija virusa SARS-Cov-2 je krupan zalogaj za svaki zdravstveni sistem i prevazilazi u velikoj mjeri kapacitete Ministarstva zdravlja. Vlada Crne Gore je na vrijeme reagovala i pritekla u pomoć stavljajući na raspolaganje sve institucije sistema u cilju bržeg, efikasnijeg i serioznijeg odgovora na ozbiljnu prijetnju po zdravlje i život ljudi. NKT, kao ključno savjetodavno tijelo, je veoma brzo izgradilo složen sistem odgovornosti i nadležnosti koji je dobrim menadžmentom u kriznoj situaciji bio savršeno funkcionalan i skladan. Po instrukcijama NKT-a, formiran je veći broj operativnih štabova koji su po dubini koordinisali djelovanje desetine hiljada ljudi obezbjedivši paralelno funkcionisanje zdravstvenog sistema i svih ostalih činilaca koji su omogućili njegov nesmetan rad. Nerado se prisjećam desetosatnih sjednica na kojima se razmatrala situacija u Tuzima, na Vrelima Ribničkim, ali me povoljan rezultat sudbinskih odluka koje su tada donijete ispunjavaju ponosom.