U savremenom digitalnom dobu, gdje su društvene mreže postale sastavni dio svakodnevice mladih, granice između stvarnog i virtuelnog nasilja sve se više brišu. Iza naizgled bezazlenih komentara i poruka često se kriju duboki emocionalni ožiljci. Elektronsko nasilje – nevidljivo, ali sveprisutno – jedan je od najsuptilnijih i najopasnijih oblika vršnjačkog nasilja današnjice.
Ovom važnom temom bavila se dr Marija Draganić, koja je na svečanosti povodom Dana Univerziteta Crne Gore promovisana u zvanje doktora nauka, u okviru Filozofskog fakulteta UCG u Nikšiću.
U svom doktorskom radu „Oblici, zastupljenost i prevencija elektronskog nasilja među srednjoškolcima u Crnoj Gori“, autorka nudi vrijedne uvide u složenu dinamiku onlajn nasilja među mladima.Image
Istraživanjem je obuhvaćeno 202 učenika iz deset srednjih škola širom Crne Gore – iz sjeverne, centralne i južne regije.
Uz njih, ispitano je i 100 nastavnika i 10 stručnih saradnika. Korišćeni su standardizovani upitnici koji su omogućili uvid u obrasce ponašanja, psihološke posljedice i postojeće mehanizme prevencije.
Nalazi istraživanja koje je dostavio UCG, otkrivaju zabrinjavajući nivo prisutnosti elektronskog nasilja među srednjoškolcima u Crnoj Gori.
“Gotovo polovina učenika (44,4 odsto) priznaje da je barem povremeno činila verbalno nasilje putem interneta, dok je više od trećine (33,2 odsto) bilo uključeno u ozbiljnije digitalne prekršaje poput falsifikovanja i kriminalnih radnji. Skrivanje identiteta i manipulacije, kao što su korišćenje tuđih profila ili kreiranje lažnih stranica, izdvojeni su kao jedan od dominantnih obrazaca nasilnog ponašanja. U isto vrijeme, visok procenat učenika se nalazi i na strani žrtve: 45 odsto je doživjelo verbalno nasilje, 30 odsto sakrivanje identiteta i laži, a 40 odsto online falsifikovanje”, naveli su sa UCG.
Ovi podaci, kako su pojasnili, potvrđuju obostranu umiješanost – i u vršenju i u doživljavanju nasilja – čime se dodatno naglašava dubina problema
“Zahvaljujući pažljivo provedenoj faktorskoj analizi, identifikovana su tri ključna oblika elektronskog nasilja: verbalno nasilje, skrivanje identiteta i širenje laži, te kriminalne i manipulativne radnje na mreži. Najčešći oblici zlostavljanja uključuju ruganje, ismijavanje, širenje glasina i distribuciju tuđeg sadržaja bez dozvole – ponašanja koja, iako digitalna, ostavljaju vrlo stvarne psihološke posljedice. S obzirom na jasno potvrđenu prisutnost i težinu problema, rezultati ovog istraživanja predstavljaju snažan poziv na djelovanje i sistemsku prevenciju u obrazovnom okruženju”, pokazalo je istraživanje.
Psihološke posljedice elektronskog nasilja nijesu zanemarljive – istraživanje potvrđuje vezu sa depresijom, anksioznošću i stresom, posebno kod učenika koji su doživjeli teže oblike nasilja poput falsifikovanja i prijetnji.
“Žrtve su često suočene i sa padom akademskog uspjeha i lošijim položajem u društvu. Kao uzroci nasilnog ponašanja izdvajaju se prolazak kroz težak životni period, ljubomora, osveta i porodična disfunkcija”, prema istraživanju.
Posebnu pažnju zaslužuje podatak da 30 odsto stručnih saradnika i 40 odsto nastavnika nije upoznato sa svim oblicima elektronskog nasilja, dok mnogima nedostaju digitalne vještine potrebne za pravovremenu i efikasnu reakciju.
Zato dr Draganić u zaključku ističe potrebu za sveobuhvatnim pristupom prevenciji elektronskog nasilja.
“Ključne preporuke uključuju: obaveznu edukaciju zaposlenih u obrazovanju, razvoj socio-emocionalnih vještina učenika, sprovođenje vršnjačke edukacije i preventivnih školskih projekata, kao i aktivno uključivanje roditelja kroz radionice i jačanje medijske vidljivosti teme. Posebno se ističe potreba za kontinuiranim praćenjem realizacije preventivnih aktivnosti, uz predlog da se pri Ministarstvu prosvjete formira specijalizovani tim koji bi pružao podršku školama i unaprijedio kvalitet odgovora na ovaj rastući problem”, naveli su sa UCG.
