Problem nesavjesni vlasnici: Psi bez doma problem u svim opštinama

Prije dvadesetak godina pucnji iz lovačkog oružja po prigradskim naseljima u organizovanim hajkama na pse lutalice bili su vid „borbe” protiv problema velikog broja životinja bez pravog doma i utočišta. Ove metode je zamijenila svijest da životinje zaslužuju humani tretman i da se problem rješava na drugi način.

Konstanta za sve to vrijeme je da je glavni problem neodgovoran i nesavjestan odnos vlasnika pasa jer na ulicama su sve brojniji rasni ili takozvani vlasnički psi, piše Pobjeda.

Nikšić u epicentru

Problem pasa lutalica nije ni jednako riješen u svim crnogorskim opštinama, odnosno nemaju svi gradovi zvanične azile sa odgovarajućim kapacitetima. To je na terenu dovelo do bizarne situacije da neke opštine bilježe konstantan priliv napuštenih životinja za koje tvrde da nijesu sa njihove teritorije. S njima onda ni sami ne znaju šta će, jer su u procjepu između broja životinja i neophodnosti da im se pruži humani tretman.

O nikšićkom azilu za pse posljednjih dana saznalo se gotovo sve. Napušteni kućni ljubimci iz dana u dan pristižu u grad, a nadležni ih hvataju i odvoze u Brestice.

Aktuelnije je sklonište za pse bez gazde nego ikad, u žiži je interesovanja za veterinare, nevladin sektor, pa inspekcijske službe koje su utvrdile, prije nekolika dana, da se u tom objektu može smjestiti 80 životinja, te da ih je trenutno 50-ak. Utvrđeno je i da je higijena bokseva zadovoljavajuća, da je objekat opremljen posudama za hranjenje, da se vodi evidencija o prijemu pasa i hranjenju.

Očigledno, svoj ujdurmi oko azila za pse u Nikšiću kumovali su nemarnost nadležnih i akcija NVO sektora koja je javnosti dočarala horor u Bresticama, a čini se da je istina negdje posrijedi i da se nedovoljno pažnje posvećuje ključnom, odnosno činjenici da neko i odnekle konstantno dovozi pse u grad podno Trebjese, vjerovatno da bi izbjegao sve ove poteškoće i izdatke u svom mjestu.

„Uhvati, steriliši, pusti“

U podgoričkom azilu za napuštene i izgubljene kućne ljubimce ima mjesta za svega oko 50-60 pasa koji tu mogu samo privremeno boraviti. U gradskom preduzeću Čistoća, pod čijom nadležnošću funkcioniše azil za pse od 2004. godine, kažu da je dosadašnja praksa „uhvati, steriliši, pusti“ dokazala da povratak sterilisanih pasa na ulicu dovodi do smanjenja broja lutalica.

“Na taj način tretirani psi ne okupljaju se u čopore, a nerijetko postanu i “miljenici” stanovnika pojedinih kvartova u gradu. Medicinski tretman koji podrazumijeva sterilizaciju kastraciju, vakcinaciju, preglede, testiranja i drugo, obavlja se bez obzira da li se pas udomljava ili vraća na lokaciju sa koje je uhvaćen”, kažu u Čistoći.

Zbog ograničenih kapaciteta i sve većeg broja pasa lutalica u planu je izgradnja novog skloništa.

“Za izgradnju novog skloništa za pse obezbijeđena su sredstva, a firma Arhient iz Podgorice uradila je glavni projekat. U toku je odabir najpovoljnijeg izvođača radova za realizaciju prve faze koja će podrazumijevati izgradnju 124 boksa na prostoru od oko 8.000 metara kvadratnih, pored sadašnjeg skloništa”, kazali su u Čistoći.

Ipak, oni ističu da problem pasa lutalica time neće biti riješen na pravi način sve dok postoje neodgovorni vlasnici i udomitelji.

“Broj pasa lutalica koje se nalaze na ulicama Podgorice je teško utvrditi. Prilikom redovnih obilazaka i po prijavama građana na javnim površinama sve više se primjećuju napušteni rasni i vlasnički psi. Nažalost, ova pojava je upravo dokaz nesavjesnog odnosa pojedinaca, kao i puno puta potvrđenog mišljenja da je mali put od kućnog ljubimca do psa lutalice”, dodaju oni.

Zbrinuli 900 pasa

U azilu za napuštene životinje od 2009. godine, kada je otvoren u nekadašnjem vojnom objektu na Dizdarici iznad Herceg Novog zbrinuto je i sa hercegnovskih ulica uklonjeno više od 900 pasa lutalica.

Uz skromna sredstva koja se na godišnjem nivou opredjeljuju iz opštinskog budžeta i ogroman entuzijazam zaposlenih, ovo sklonište za napuštene životinje ipak uspijeva da se izbori sa teškoćama, ali za suštinsko rješavanje problema i nesmetano funkcionisanje azila potrebno je mnogo više.

Prema riječima Borivoja Bonića, direktora Čistoće d.o.o, preduzeća koje upravlja azilom na Dizdarici, za njegov rad iz opštinskog budžeta opredijeljeno je 20.000 eura, što je i tri puta manje nego za tivatski i kotorski azil, ali i od stvarnih potreba za minimalne godišnje troškove za održavanje skloništa, prikupljanje, zbrinjavanje i vakcinisanje pasa lutalica.

Značajna sredstva izdvajaju i za zakup objekta, dok veliku pomoć u obezbjeđivanju hrane imaju od novskih privrednika, proizvođača mesa i mesnih prerađevina.

“Azil na Dizdarici može zbrinuti 100, a trenutno je u njemu 37 pasa. Lani je sa hercegnovskih ulica uklonjeno 210 jedinki, ali je veliki broj udomljen ili je eutanaziran”, kazao je Bonić i istakao da se zaposleni nerado odriču pasa, pa ih često u azilu drže i više od 120 dana, van zakonskog roka.

Koliki je njegov značaj govori podatak da je na hercegnovskim ulicama sve manje pasa lutalica.

“Nekada ih je bilo preko 600, a sada je taj broj manji od stotinu, što je uglavnom posljedica nemara bivših vlasnika. Trenutno su i pojačane predsezonske aktivnosti na njihovom uklanjanju”, kazao je Bonić.

Objašnjava da veliki napor ulažu da se psi udome, ali da nije zadovoljan procentom udomljavanja koji se kreće oko 17 odsto.

“Prije nekoliko godina otvorili su sajt na kojem svi zainteresovani mogu pogledati fotografije pasa, njihove karakteristike, starost, pasminu, a koji su spremni za udomljavanje. Takođe, na sajtu se mogu naći i formulari za one koji žele finansijski pomoći rad azila”, navodi Bonić.

Azil na Dizdarici ima veterinara, koji direktno od prve faze pa nadalje isprati svakog psa. Po riječima Bonića, najveći pomak u radu azila napravljen je 2014. godine, kada su na oko 450 kvadrata postavili dodatnih 20 pojedinačnih boksova za pse, pet grupnih boksova za ženke i mladunce, kao i dva izolaciona za bolesne životinje.

Psi idu u komšiluk

Kolašin je bez azila, a psi lutalice se upućuju u susjedni grad kroz potpisivanje ugovora o saradnji sa Komunalnim preduzećem iz Berana. Tim ugovorom se predviđa da na poziv nadležnih iz Kolašina dolaze „komunalci” iz Berana, kupe pse lutalice i smještaju ih u tamošnji azil.

Za boravak u azilu u Beranama za svakog psa lutalicu koji se povede sa kolašinskih ulica, kolašinska opština, prema potpisanom ugovoru, treba da plati 100 eura mjesečno.

Još nije objavljeno koliko je do sada odvedeno pasa lutalica iz Kolašina i koliko je to koštalo građane Kolašina. Kao ni otkuda se stalno pojavljuju novi psi za koje više sagovornika navodi da ih dovode kombijima.

Dvoje ljubitelja životinja je ogradilo jednu livadu pored rijeke Plašnice i na tom prostoru smještalo pse lutalice iz Kolašina. Bila je to reakcija na nekoliko otrovanih pasa koji su se našli na kolašinskim ulicama. Naravno, sklonište u selu Plana nema ni približno uslove azila, ali je potvrda brige za lutalice. Sa druge strane, velika koncentracija ovih životnja na ovom prostoru nije nimalo prijatna za okolno stanovništvo.

Treba podsjetiti da je više hiljada eura kolašinsko Komunalno preduzeće, prije nekoliko godina, moralo da plati zbog sudskih procesa koje su pokrenuli građani koji su napadnuti od pasa lutalica. Tada su tužbe građana usmjeravane prema Komunalnom preduzeću iako ono nije imalo zvanične i statutarne nadležnosti.

Šavnik i Plužine „bez kučeta i mačeta”

U Šavniku nemaju problema sa psima lutalicama. Potpredsjednik opštine Vlatko Vuković kaže da većina stanovnika tog kraja živi na selu, da se bave poljoprivredom, stočarstvom i vode računa o životinjama.

Vrlo je malo Šavničana koji psa drže kao kućnog ljubimca. Neki se bave stočarstvom i pse drže zbog toga, pa bilo da imaju govedarske, ovčarske ili kozarske farme, a imamo i veliki broj lovaca. Dakle, psi su im potrebni i ne ostavljaju ih niti zapostavljaju. Ne planiramo gradnju azila, a sve i kad bi u skorije vrijeme imali problema sa napuštenim životinjama, vjerujem da bi najrealnije bilo da postignemo dogovor s lokalnom upravom Nikšića, koja je već izgradila sklonište, jer to bi bio zanemarljiv broj pasa rekao je Vuković.

Na Žabljaku primorani da grade azil

Na Žabljaku problem sa psima lutalicama imaju i ljeti i zimi, ne možda izražen kao u nekim drugim krajevima Crne Gore. Nemaju azil, ali vodeći računa prije svega da su turistička destinacija, predsjednik opštine Veselin Vukićević kaže da su primorani da ga grade.

“Planirali smo ove godine da uradimo projekat za azil, jer je evidentno da nam psi lutalice predstavljaju problem. Ima nesavjesnih građana koji ih odbace, žale se poljoprivrednici u okolnim selima da im pričinjavaju štete, a da i ne govorimo o ružnim slikama na gradskim ulicama”, kazao je Vukićević, svjestan da će se morati uhvatiti u koštac s ovom problematikom.

Nezvanično saznajemo da i u Žabljak psi pristižu s drugih destinacija.

Preko noći se, kažu, pojavi više životinja, neke djeluju veoma uhranjeno, imaju oko vrata i ogrlicu, ali svakako im nije mjesto na ulicama i trotoarima, pa sve i da Žabljak nije turistička destinacija.