Prošle godine u Crnoj Gori registrovana su 34 nova HIV/AIDS slučaja, od toga je sedam bilo u stadijumu AIDS-a. U istom periodu, jedna osoba je umrla od AIDS-a, podaci su Instituta za javno zdravlje.
“U Crnoj Gori od početka epidemije 1989. godine do kraja 2016. godine, registrovano je ukupno 228 osoba inficiranih HIV-om, od kojih je 106 (46,5 odsto) osoba u momentu otkrivanja infekcije bilo u stadijumu razvijene bolesti (AIDS-a), a njih 122 je registrovano u asimptomatskoj fazi bolesti. U istom periodu 48 osoba je umrlo od AIDS-a”, ističu u IJZ.
Najveći broj HIV infekcija dijagnostikuje se u uzrastu 20-39 godina, a značajno veći broj inficiranih su muškog pola.
Najčešći put prenosa infekcije je preko nezaštićenog seksualnog odnosa (dominira homoseksualni ili biseksualni kontakt).
“U 2016. godini u Crnoj Gori registrovana su 34 nova HIV/AIDS slučaja (od toga je sedam bilo u stadijumu AIDS-a). U istom periodu, jedna osoba je umrla od AIDS-a”, navode u IJZ.
HIV (Virus Humane Imunodeficijencije) je virus koji se vezuje i uništava imune ćelije organizma. Ulazak virusa u organizam najčešće ne izaziva nikakve vidljive promjene. Nakon 2-3 nedjelje od infekcije inficirana osoba je sposobna da prenese virus drugoj osobi. Period bez simptoma može da traje mjesecima ili godinama. Osoba se osjeća zdravo i najčešće nije svjesna da je inficirana. Ovaj period je najpogodniji za prenošenje infekcije. Uništavajući imunološku odbranu organizma virus omogućava raznim mikroorganizmima da dovedu do ozbiljnih infekcija, tumora a na kraju i do smrtnog ishoda. Krajnji stadijum HIV infekcije naziva se AIDS ili SIDA. Pravovremenim otkrivanjem HIV infekcije i započinjanjem adekvatne terapije inficiranim je omogućen dug i kvalitetan život.
Infekcija se prenosi isključivo sa čovjeka na čovjeka. HIV se može prenijeti sa jedne osobe na drugu seksualnim kontaktom (analnim, vaginalnim i oralnim), preko zaražene krvi i krvnih derivata (upotrebom korišćenih igala i špriceva, akcidenti). Infekcija se takođe može prenijeti sa HIV pozitivne majke na dijete tokom trudnoće, porođaja i dojenja novorođenčeta. Prisustvo neke druge seksualne infekcije može znatno olakšati prenošenje HIV-a.
HIV se NE prenosi uobičajenim socijalnim kontaktom (ljubljenjem, grljenjem, rukovanjem); upotrebom javnih kupatila, bazena, tuševa, sauna; kašljanjem, kijanjem; liječenjem u bolnicama, ambulantama i kod stomatologa ukoliko se primjenjuju uobičajene higijenske mjere; davanjem krvi i drugih organa; dijeljem zajedničkog pribora za jelo; ogrebotinama i ujedima domaćih životinja (pas, mačka itd) i ujedima insekata; brigom o zaraženim HIV-om i oboljelim od AIDS-a, ukoliko se primjenjuju uobičajeni higijenski standardi.
Rizik za prenos HIV-a može da se umanji izbjegavanjem ranog stupanja u seksualne odnose i odnose pod uticajem alkohola i droga, pravilnom upotrebom muškog ili ženskog kondoma prilikom seksualnog odnosa, ograničavanjem na jednog seksualnog partnera, odnosno vjernost jednom partneru, korišćenjem sterilnog pribora za injektiranje.
Ranim otkrivanjem HIV infekcije kod majke može se značajno smanjiti prenošenje infekcije sa zaražene majke na dijete tokom trudnoće, porođaja i dojenja. Test na HIV treba ponuditi svim trudnicama u prva tri mjeseca trudnoće.
Za sada ne postoji mogućnost potpunog izliječenja, već mogućnost produžetka perioda bez simptoma inficiranih HIV-om i poboljšanje kvaliteta života oboljelih od AIDS-a.
Još uvijek nije otkrivena vakcina protiv HIV-a.
HIV pozitivne osobe mogu da se osjećaju i izgledaju potpuno zdravo, nemaju simptome i uopšte ne znaju da su zaražene, a da prenose virus drugima. Jedini način da neko sazna da li je zaražen HIV-om je da uradi test na HIV.
U Crnoj Gori postoji osam Savjetovališta za dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje i testiranje (DPST): Institut za javno zdravlje (Podgorica), Domovi zdravlja (Bar, Kotor, Herceg Novi, Nikšić, Bijelo Polje, Berane i Pljevlja). DPST pomaže ljudima da se informišu o HIV-u (o načinima prenošenja, da prepoznaju rizike za HIV infekciju u sopstvenom ponašanju, kako da se zaštite od infekcije, o proceduri testiranja na HIV itd) omogućava ranu dijagnozu HIV infekcije.
HIV test otkriva prisustvo antitijela na HIV, obično 4-10 nedjelja nakon infekcije. Negativan rezultat HIV testa znači da u krvi nijesu pronađena antitijela na HIV: osoba ili nije inficirana HIV-om ili još uvijek nije stvorila dovoljno antitijela da se to može testom utvrditi (nalazi se u „periodu prozora“)
Svi programi prevencije moraju imati potpunu podršku društva i nadležnih institucija u mijenjanju i sprječavanju rizičnog ponašanja.
Znanje o HIV-u je ključ za prevenciju i pravovremeno liječenje
Institut za javno zdravlje (Centar za promociju zdravlja) će u saradnji sa Crvenim krstom i studentskom organizacijom MoMSIC u tržnom centru Delta City obilježiti 1. decembar- Svjetski dan borbe protiv AIDS-a, ove godine pod sloganom „Pravilnim odlukama do zdravlja!“.
Istim povodom, studenti i stručnjaci iz Crvenog krsta održaće predavanja u srednjim školama u Podgorici.
Održaće se edukativna radionica u Romskom kampu Konik vezano za prevenciju HIV/AIDS-a.
S.Đ.
