Prevalenca pušenja u Crnoj Gori je i dalje veoma visoka, i iznosi 40,4 odsto, sa sličnim procentima za muškarce i žene (40,2, odnosno 40,7 odsto). I intenzitet pušenja je visok, što potvrđuje činjenica da je broj cigareta koji se, u prosjeku, dnevno konzumira 19,7. To je pokazalo Istraživanje o upotrebi duvanskih proizvoda i mjerama politike ograničenja pušenja u Crnoj Gori koje je sproveo Institut za socio-ekonomske analize (ISEA).
Istraživanje je podrazumijevalo analizu podataka ankete o upotrebi duvanskih proizvoda koja je sprovedena u drugoj polovini 2019. godine, a njom je bilo obuhvaćeno ukupno 1000 punoljetnih ispitanika. Posebno su predstavljeni ekonomski aspekti, koji podrazumijevaju izdatke pušača na duvanske proizvode, kao i efekti primjene mjera usmjerenih na ograničenje upotrebe duvana (prevencija i odvikavanje, izloženost duvanskom dimu i promocija duvanskih proizvoda).
Samo je 10,9 odsto pušača pokušalo da prestane sa pušenjem u posljednjih 12 mjeseci, a većina je to učinila iz zdravstvenih razloga (52,9 odsto).
Takođe, pokazano je da pušači, u prosjeku, mjesečno izdvajaju 11,4 odsto prihoda domaćinstva na cigarete. Prosječna cijena cigareta iznosi 1,82 eura po paklici.
“Izloženost pasivnom pušenju je veoma prisutna, kako na poslu, tako i u kućnom ambijentu. Možda postoji i nerazumijevanje štetnosti pasivnog pušenja, jer 4 od 5 ispitanih nepušača dozvoljava pušenje u svojoj kući. Ohrabruje da kontrolne politike upotrebe duvanskih proizvoda imaju podršku javnosti, jer 50 odsto ispitanika podržava mjere predviđene ovim politikama. Ovo su samo ključni rezultati analize, a pozivamo sve zainteresovane da na našem sajtu preuzmu cjelokupno istraživanje i upoznaju se sa ostalim podacima (iseamne.com)”, saopšteno je iz ISEA-e.
Povodom predstavljanja rezultata istraživanja, NVO ISEA je u prethodnom periodu organizovala i online okrugli sto, kojem su prisustvovali svi važni subjekti, čije je djelovanje vezano za politiku oporezivanja duvana i ostalih mjera vezanih za potrošnju duvana u Crnoj Gori (Ministarstvo finansija, Agencija za duvan, MONSTAT, civilni sektor), kao i predstavnici Instituta ekonomskih nauka iz Beograda, koji su regionalni koordinatori projekta.
Nakon predstavljenih rezultata, učesnici su se u diskusiji složili da su ovakva istraživanja veoma korisna, jer daju osnov za donošenje politika i strategija, zasnovanih na činjenicama.
Oni su zajednički predložili i preporuke za dalje djelovanje, koje se odnose na potrebu postepenog povećanja cijena, kroz odgovarajuću akciznu politiku.
Važno je i sistemsko praćenje donešenih politika, kako bi njihova implementacija bila učinkovitija.
Posebno je značajno o štetnosti pušenja edukovati mlađe ciljne grupe, ali i organizovati medijske kampanje o podizanju svijesti.
NVO ISEA je od 2018. godine angažovana na regionalnom projektu “Unaprjeđenje akcizne politike u zemljama niskog i srednjeg nivoa dohotka” u koji su uključene zemlje Zapadnog Balkana, a čiji je cilj istraživanja u prethodne 3 godine bio analiza uticaja povećanja akciza na cijenu i tražnju za duvanskim proizvodima.
Projekat se radi u saradnji sa Institutom za istraživanje i politiku zdravstva, Univerzitet Ilinois u Čikagu i Blumberg inicijativom za smanjenje upotrebe duvanskih proizvoda.
Institut za istraživanje i politiku zdravstva, Univerzitet Ilinois u Čikagu, (Research Database | Tobacconomics) je sredinom decembra objavio prvo izdanje međunarodne tabele poreza na cigarete, u kojoj su date procjene učinka poreske politike u oblasti duvana u preko 170 zemalja.
Tabela je urađena korišćenjem podataka Svjetske zdravstvene organizacije, a ocjene su definisane na skali od 0 do 5. Rezultati pokazuju da je Evropa region sa najboljom poreskom politikom u oblasti duvanskih proizvoda.
Ukoliko se posmatra region Zapadnog Balkana, zemlje se u prosjeku nalaze na sredini spomenute skale, a Crnoj Gori su dodijeljena 3,88 poena. Time je Crna Gora ostvarila rezultat iznad prosjeka zemalja Evropske unije (2,95) i zemalja sa višim i srednjim nivoom dohotka (2,13).
Međutim, i pored ostvarenih rezultata, u Crnoj Gori ima još prostora za poboljšanje učinka politike kontrole upotrebe duvanskih proizvoda, s obzirom na visoku prevalencu i dostupnost cigareta.
