Raste broj sajber napada u Crnoj Gori, na meti i CdM

Od 1. januara 2011. godine do 1. decembra prošle godine crnogorskom Nacionalnom timu za odgovor na računarske incidente (NCIRT) prijavljeno je 1388 sajber napada, navodi se u Izvještaju o incidentnim situacijama na internetu, koji je razmatrala Vlada.

Portal CdM je od 8. januara izložen DDos napadima. Riječ je o napadima koji se teško otkrivaju i najčešće su usmjereni ka medijima, a motivi su komercijalne prirode, narušavanje imidža, kao i politički motivi.

<<<CdM danima izložen hakerskim napadima<<<

Tokom 2017. godine CIRT-u su prijavljena 532 sajber napada, a od 1. januara do 1. decembra 2018. godine  490.

“CIRT-u je tokom 2017. i 2018 godine, prijavljen veliki broj incidenata koji se odnose na malver, uključujući maliciozne programe za ucjenu, tj. ransomware, pomoću kojih napadač kriptuje podatke na računaru i traži novac za dekripciju”, piše u izvještaju.

Poznato je da je broj napada ove vrste u velikom porastu na globalnom nivou, i prepoznat je kao jedna od glavnih prijetnji, i svjedoci smo da je ova prijetnja itekako prisutna i u crnogorskom sajber prostoru.

U Crnoj Gori su registrovani slučajevi u kojima su računari zaraženi “WannaCry” ransomwareom.  Naime, riječ je o jednom od najopasnijih ransomware-a koji se pojavio 2017. godine, a koji se se proširio ogromnom brzinom i tokom prva dva dana kampanje zarazio je preko 170 hiljada uređaja širom svijeta.

U CIRT-u su primili veliki broj prijava koje je odnosi se na zloupotrebu profila na društvenim mrežama i poručuju korisnicima da budu oprezniji prilikom postavljanja ličnih podataka i sadržaja na Internet. U 2017. prijavljene su 34 zloupotrebe profila na društvenim mrežama, a od 1. januara do 1. decembra prošle godine 39.

Značajno je napomenuti da je zabilježen i veliki broj finansijskih prevara i phishing napada. U 2017. bilo je registrovano 18 finansijskih prevara, a tokom 2018. čak 68.

Na osnovu prikupljenih informacija glavni zaključak koji se može donijeti je da su svi izloženi sajber prijetnjama, kao i da je jasno je da je glavni motiv sajber napada novac.

Akteri u sajber prostoru
Prethodnih godina evidentiran je porast broja aktera u sajber prostoru. Prema izvještaju koji je objavila ENISA (Agencija EU za mrežnu i informacionu bezbjednost) prepoznati su sljedeći akteri, tj. napadači, u sajber prostoru:

1. Sajber kriminalci: Ove grupe su najpoznatije i najaktivnije od svih sajber napadača. Procjenjuje se da su odgovorni za dvije trećine prijavljenih napada. Njihova glavna motivacija je sticanje profita nelegalnim sajber aktivnostima. Konstantno napreduju i unapređuju svoje mogućnosti. Umiješani su u sve vrste prevara sa elektronskim finansijama, trgovinom, ucjenama, sajber kriminalnim uslugama, isporučivanje i izrada malicioznog koda itd. Ove grupe imaju velike mogućnosti u sprovođenju zadataka, mogu biti globalno povezane i mogu lako ostvariti pristup neophodnim resursima za sprovođenje napada. Prethodne godine smo svjedočili masivnim DDoS napadima kroz IoT uređaje, sofisticiranim ransomware kampanjama, a sve kroz održavanje svoje anonimnosti.

2. Zaposleni (bivši, aktuelni, interni i eksterni): Motivisani osvetom, sabotažom, iznudom ili profitom, ova grupa ima značajnu ulogu u materijalizaciji sajber prijetnji, naročito onih koje dovode do curenja podataka. Prijetnje koje dolaze od ove grupe mogu biti namjerne ili nenamjerne, i pod njima spadaju i nepoštovanje pravilnika i procedura, ljudske greške…

3. Sajber špijuni (države, korporacije): Jasno je da su dimenzije ovih napada u konstantnom širenju. Više država je razvilo sposobnosti koje mogu biti korišćene za različite vrste napada, bilo protiv drugih vlada ili privatnih institucija. Napadi su najviše usmjereni ka otkrivanju državnih i vojnih tajni, obavještajnih podataka, kao i prema kritičnoj infrastrukturi. Metode napada izrazito variraju i imaju veoma visok procenat uspješnosti. Glavni cilj korporacija je da steknu kompetetivnu prednost u odnosu na konkurenciju. Obično se radi o sakupljanju informacija vezanih za biznis, preuzimanje zaštićenih intelektualnih dostignuća, otkrivanje tuđih ponuda prilikom tendera i sl. Korporacije ili unajmljuju plaćenike za ove poslove ili ako su dovoljno velike imaju svoje odsjeke za sajber špijunažu.

4. Haktivisti: Haktivisti predstavljaju grupu napadača koji uživaju veliki publicitet, npr. Anonimusi. Oni su ideološki motivisani pojedinci, koji dinamički formiraju grupe, obično bez centralne organizacione strukture. Njihova glavna motivacija je odbrana ideja. Biraju mete koje će stvoriti što veći odraz u medijima, pa zato biraju sajtove vlada, velikih kompanija i slično.

5. Sajber borci: Grupa građana koji su motivisani na nacionalnoj ili religijskoj osnovi. Oni iz ideoloških razloga pokreću koordinisane sajber napade. Ova grupa spade u “sivu zonu” između haktivista, terorista, sajber špijuna i sajber vojske. Napadači iz ove grupe (npr. 8 Syrian Electronic Army) se nalaze na spisku najtraženijih sajber kriminalaca od strane organa za sprovođenje reda.

6. Sajber teroristi: Ovakve grupe obično ciljaju nacionalnu bezbjednost i cjelokupno društvo. Karakterišu se primjenjivanjem represivnih mjera, kako bi uticali na proces donošenja odluka, a sve u cilju postizanja svojih ciljeva. Uobičajeno je da napadaju kontrolu saobraćaja, vojnu infrastrukturu, vladine sisteme…

7. Skript prepisivači (script kiddies): su pojedinci koji tek ulaze u svijet sajber napada. Oni ne poznaju dovoljno tehnike i alate, već samo kopiraju napade iskusnijih hakera. Zbog ovog oni obično nisu upoznati ni sa posljedicama koje mogu da proizvedu.

Tokom 2018. godine primijetan je veliki broj napada povezanih sa više hakerskih grupa, kao što su “Fancy Bear”, “Sandworm”, “Strontium”, “APT 28”, “CyberCaliphate”, “Sofacy”, “BlackEnergy Actors”.

Vlada Crne Gore je usvojila Strategiju Sajber bezbjednosti u Crnoj Gori od 2018-2021. godine. Primjena Strategije, kako napominju u Vladi, treba da doprinese podizanju ukupnog stepena sajber bezbjednosti.