U cilju poboljšanja granične sigurnosti i pomorskog nadzora na južnim granicama Evropske Unije, Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama Bar trenutno realizuje inovativno-naučni projekat ANDROMEDA. Projekat čija je realizacija počela 1. septembra prošle godine trajaće 18 mjeseci a do sada je ostvario planirane rezultate, konkretno formirana j e arhitektura sistema ANDROMEDA, prošireni e-CISE model podataka kojim su obuhvaćeni kopneni i pomorski aspekti sigurnosti, kao i izrađene baze podataka o postojećim sistemima koje partnerske institucije koriste u svom radu, a koji će biti povezani međusobno kroz sistem ANDROMEDA.
Puni naziv projekta je “Poboljšano zajedničko okruženje za razmjenu informacija za sisteme granične komande, kontrole i koordinacije”, a finansira se u okviru programa Horizon 2020, od strane Izvršne istraživačke agencije (Research Executive Agency) pod pokroviteljstvom Evropske Komisije.
Ukupan budžet projekta je 4.999.462,50 eura, dok je za Upravu pomorske sigurnosti i upravljanja lukama, kazao je Dnevnim novinama rukovodilac projekta ANDROMEDA Nexhat Kapidani, predviđeno 123.750 eura.
“Značaj projekta ANDROMEDA za Crnu Goru i Upravu kao ključnog nosioca aktivnosti na nacionalnom nivou, kao i ostalih državnih organa koje je Uprava pozvala da sudjeluju na projektu ogleda se u bržem otkrivanju novih događaja na moru, unapređenju akcija traganja i spašavanja na moru, mogućnosti brže reakcije u slučajevima zagađenja mora sa plovila kao i veći nivo zaštite morske životne sredine, boljom koordinacijom aktivnosti i reakcijom na nacionalnom i regionalnom nivou, te donošenju boljih i preciznijih odluka na osnovu pravovremenih informacija. Značaj projekta ogleda se i u čvrstoj povezanosti i kooperaciji sa nacionalnim i susjednim resornim institucijama i upravama u domenu pomorske sigurnosti i bezbjednosti, adekvatnom i efikasnom reagovanju na licu mjesta u vanrednim situacijama, havarijama i akcijama traganja i spašavanja, primanju i distribuciju najnovijih meteo podataka iz regionalih jadranskih centara, te mogućnosti pokretanja novih projekata u oblasti primjene i poboljšanja CISE sistema i dalja saradnja sa evropskim institucijama u domenu pomorske sigurnosti i nadzora”, istakao je Kapidani.
Crna Gora je, objašnjava, pridružena programu EU za istraživanje i inovacije, Horizont 2020, u periodu 2014-2020. godine, a nacionalnu koordinaciju obavlja Ministarstvo nauke.
“Projekat se realizuje u oblasti demonstracije primijenjenih rješenja u cilju poboljšanja granične i spoljne bezbjednosti. Na projektu učestvuje konzorcijum od 19 partnera, čije se uloge mogu podijeliti u tri grupe: evropska mala i srednja preduzeća privatnog sektora kao tehničko -industrijski partneri, naučnoistraživački centri i akademska zajednica kao i grupa od osam krajnjih korisnika (uglavnom institucije javnog sektora), u koju, shodno propisanim obavezama i odgovornostima u ugovoru o grantu, spada i Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama”, kazao je za Dnevne novine Kapidani, pomoćnik direktora u Upravi pomorske sigurnosti i upravljanja lukama koji je učestvovao u mnogim nacionalnim, regionalnim i evropskim projektima.
Projektom koordinira grčko Ministarstvo pomorstva i ostrvske politike (MMAIP) dok je rukovodilac ovog projekta Centar za studije bezbjednosti (KEMEA) iz Atine.
“Glavni ciljevi realizacije projekta ANDROMEDA jesu poboljšanje granične sigurnosti i pomorskog nadzora na južnim granicama Evropske unije, prevencija nelegalnih aktivnosti, unapređenje akcija traganja i spašavanja na moru, i zaštita mora od zagađenja sa plovila brzom lokacijom incidenata. Ova kompleksna pitanja je moguće riješiti povezivanjem informacionih struktura svih institucija koje čine konzorcijum te neophodnih uvođenjem objedinjenih sistema komande i kontrole koje ove institucije pojedinačno koriste”, objašnjava Kapidani.
U regionu Sredozemnog mora, kaže, evidentni su razni izazovi sigurnosti i bezbjednosti koji zahtijevaju prekograničnu saradnju i multidisciplinarni pristup kako bi se optimiziralo reagovanje u situacijama koje spadaju u nadležnost pomorskih i kopnenih vlasti država na jugu Evrope.
“Najčešći izazovi su migracije, piraterija, krijumčarenje droga i nedozvoljenih roba, nelegalna trgovina oružjem, nedozvoljeno ribarenje, narušavanje životne sredine, pomorske nezgode/katastrofe/havarije, situacije traganja i spašavanja. Shodno navedenom, ciljevi projekta ANDROMEDA će biti u potpunosti realizovani iskorišćavanjem punog potencijala sistema Zajedničkog okruženja za razmijenu informacija (Common Information Sharing Environment CISE), pri čemu će se vršiti dugoročna validacija sistema za komandu, kontrolu i koordinaciju, kompatibilnih sa CISE mrežom u okviru nekoliko institucija/agencija za sigurnost kopnenih i pomorskih granica”, kazao je Kapidani.
Istovremeno, dodaje, predviđa se i dalje poboljšavanje, unapređenje i demonstracija koncepta CISE preko proširenja njegovog obima i na kopnene granice i adaptiranje relevantnih rješenja za sisteme komande i kontrole (Command & Control C2).
“Ovo će biti realizovano proširenjem CISE modela podataka na slučajeve upotrebe (prevencija nelegalnih aktivnosti, zašitita mora od zagađenja sa plovila, akcije traganja i spašavanja, ugrožavanje sigurnosti plovidbe, i slično) i sve relevantne zahtjeve krajnjih korisnika, kao i adaptacijom savremenih sistema za komandu i kontrolu u pravcu potpune saglasnosti sa proširenim modelom i obrascima razmjene CISE poruka”, objašnjava Kapidani.
Takođe, naglašava on, ističe se da arhitektura projekta prati hibridnu shemu kako bi se omogućila istovremena upotreba, na jednoj strani, CISE čvorova/prolaza krajnjih korisnika i na drugoj, testiranje i validacija proširenog modela podataka.
“Pri tome će se napraviti i proširiti pomorski i kopneni CISE model podataka koji obuhvata izradu CISE čvorova i za kopnena područja sa odgovarajućim softverom koji će se moći povezati sa pomorskim nadležnim institucijama i na taj način dijeliti podatke, adaptaciju inovativnih sistema komande i kontrole kako bi se u potpunosti usaglasili sa poboljšanim CISE modelom podataka, te prikaz punih kapaciteta spajanja podataka, analitike i situacione svijesti kao i usluga pružanja podrške u odlučivanju”, kazao je Kapidani.
CISE model podataka obuhvata, kako je rekao, i provjeru i testiranje sistema AnDROMEDA u adekvatnom periodu u tri procesa testiranja od strane civilnih i vojnih pomorskih i kopnenih graničnih institucija, a u ovim procesima testiranja biće ispitani razni slučajevi upotrebe nakon čega će partneri na projektu verifikovati rezultate i funkcionalnost primijenjenih rješenja.
“Po ugovoru o grantu, projekat će trajati 18 mjeseci, a počeo je da se realizuje 1. septembra 2019. godine. U prethodnoj godini dana realizacije ovog projekta ostvareni rezultati su pratili planiranu dinamiku te su sve faze i etape projekta završene u okviru vremenskih ograničenja. Kao glavni dosadašnji ostvareni rezultati mogu se izdvojiti formirana arhitektura sistema ANDROMEDA, prošireni e-CISE model podataka kojim su obuhvaćeni kopneni i pomorski aspekti sigurnosti što je zasnovano na objedinjenim zahtjevima krajnjih korisnika i tehničkoj specifikaciji. Takođe, dosadašnji rad na projektu je rezultirao izradom baze podataka o naslijeđenim, tj. postojećim sistemima (eng.Legacy Systems) koje partnerske institucije koriste u svom radu, a koji će biti povezani međusobno kroz sistem ANDROMEDA” , kazao je Kapidani.
Ovo je dalje, dodaje, upotrijebljeno za izradu operativnih scenarija, dizajna pomorske i kopnene granice i načina spajanja podataka, formiranje pomorske situacione slike i procese podrške odlučivanju.
“Napravljena je integracija podataka i test arhitekture sistema, definisane su integracione platforme i izrađen plan za validaciju sistema. U narednom periodu očekuje se finalizacija radnih paketa koji se tiču izrade softverskih komponenti sistema ANDROMEDA, sa kompletiranjem ukupnih performansi sistema, a najavljeno je testiranje platformi cjelokupnog sistema kroz tri procesa (eng. trials): Pomorske granice Iberijskog poluostrva, Bugarsko-grčka pomorska i kopnena granica, i Jadransko-jonska pomorska granica”, istakao je Kapidani.
Treći proces testiranja, kako kaže, uključiće partnerske institucije iz Italije, Grčke i Crne Gore, pri čemu će Uprava kao krajnji korisnik imati važnu ulogu u validaciji rada projektovanog sistema.
“U toku dosadašnje realizacije projekta, u saradnji sa španskim tehničkim partnerom, kompanijom GMV, napravljena je i adaptirana posebna platforma SOCRATES, preko koje će se vršiti razmjena podataka tokom procesa testiranj a i validacije. Navedeni rezultati biće primijenjeni u okviru nadležnosti Uprave a tiču se prvenstveno traganja i spašavanja na moru, zaštiti mora od zagađenja kao i monitoring plovila”, zaključio je Kapidani.
