Jedan od njih je i prof. dr Matej Ogrin, sa Odsjeka za geografiju ljubljanskog Univerziteta, koji s kolegama nikšićke visokoškolske ustanove sarađuje još od 2007. godine. Ogrin je nedavno okončao tromjesečnu studijsku posjetu Crnoj Gori, a to je bio povod za razgovor s njim.
“Neformalni okvir za posjetu Crnoj Gori počeo se graditi već 2007. godine, kad sam prvi put došao s geomorfološkom ekspedicijom našeg Odsjeka za geografiju. Tada sam počeo da upoznajem fizičko-geografske, osobito klimatske, geomorfološke i vegetacijske značajnosti Crne Gore, koje su izuzetno zanimljive, unikatne i na mnogim područjima još nepoznate. Sa grupom kolega već tada smo odlučili da ćemo se vratiti ovoj zemlji. Mene je najviše zanimalo topoklimatsko istraživanje mrazišta, pošto smo tada i u Sloveniji počeli sa sličnim istraživanjima i pokazale su se paralele između prostornih karakteristika i topoklimatskih faktora. U dolovima u Durmitoru i ispod Orjena postavili smo mrazomjere, zahvaljujući kojima smo od oktobra do marta mjerili temperature. Suštinski, tada su počela naša klimatološka istraživanja Crne Gore, a uporedo su puno geografskog istraživanja učinili naši geomorfolozi, koji su istraživali glaciaciju Orjena (dr Stepišnik, dr Natek, dr Mihevc…)”, počinje priču za Pobjedu prof. dr Matej Ogrin, dodajući da je 2010. godine sa studentima učestvovao na naučnom skupu ,,Geoekologija 21. vijeka“ na Zabljaku, gdje su i predstavili prve rezultate, koji su i objavljeni u zborniku.
Zajednički rad
“Tada smo se tek na pravi način i upoznali sa geografima Crne Gore, a osobito sa prof. dr Gojkom Nikolićem i to nam je bila osnova za budući rad. Naredne godine smo prijavili bilateralni projekat saradnje između filozofskih fakulteta iz Nikšića i Ljubljane i dobili projekat za period 2012 2013. sa naslovom „Geoekološka & topoklimatska analiza planinskih područja“. Rukovodilac sa crnogorske strane bio je profesor Nikolić, a sa naše strane rukovodilac sam bio ja. Rezultat toga su bila istraživanja topoklime Crne Gore i Slovenije. Uradili smo topoklimatsku kartu doline Kamniške Bistrice pod vođstvom prof. dr Darka Ogrina, a nastavili smo mjerjenja u mrazištima Durmitora i Sinjajevine uz veliku pomoć Dejana Medojevića i rezultate rada predstavili na četiri javna predavanja, organizovana na Filozofskom fakultetu u Nikšiću. U istom periodu kolega Nikolić je dva puta posjetio Sloveniju i učestvovao na terenskoj nastavi fizičke geografije u Kamniškoj Bistrici, bio gost Odsjeka za geografiju ljubljanskog Univerziteta. U sklopu bilateralnog projekta nikšićki fakultet je do sada posjetilo naših ukupno šest profesora i asistenta. I prethodne dvije godine istraživali smo Durmitor i Sinjajevinu, pa zahvatili i druge kraje Crne Gore, tako da smo i na Komovima tražili ostatke premafrosta, u Prokletijama posjetili snježišta”, ističe profesor Ogrin.
Rezultati dosadašnjeg istraživanja sad se sumiraju i trebalo bi da budu objedinjeni i objavljeni do proljeća naredne godine. Raduje Ogrina što je ove godine započet novi bilateralni projekat i to sa Istorijskim institutom iz Podgorice, a baviće se baštinom na crnogorskim i slovenačkim katunima.
Predavanja studentima
Priznaje slovenački geografda je njegov posljednji boravak u Crnoj Gori, ipak, bio drugačiji, jer je osim terenskog rada bio i pedagoški angažovan.
“Održao sam na Filozofskom fakultetu u Nikšiću sedam predavanja i jedno na Istorijskom institutu u Podgorici, prisustvovao ispitima i upoznao profesore i asistente Studijskog programa za geografiju. Moj zaključak je da je način studiranja vrlo sličan našem u Ljubljani”, kaže Ogrin, pitajući se da li treba podsjećati da je Crna Gora Slovencima vrlo draga zemlja, bez obzira da li u nju dolaze poslovno ili zbog odmora.
“Slovenci u crnogorske planine dolaze vrlo rado, ali naši geografi, nakon raspada Jugoslavije, nekoliko godina nijesu baš često dolazili na ove prostore. Međutim, nakon 2006. godine to se promijenilo i posljednjih godina saznali smo mnogo o izuzetnim heterogenostima i geografskim zanimljivostima Crne Gore. Kad to kažem, prije svega mislim na planinska područja i veoma zanimljivu kontaktnu zonu planina i mora, koja je zanimljiva i specifična sa vegetacijskog, geomorfološkog, pa čak i sa klimatološkog aspekta. Ovo je zemlja s velikim potencijalom za istraživanja, pogotovo topoklimatskog istraživanja mrazišta i padavina u planinskim područjima. Uz to, Crna Gora nudi geoekološke izazove ne samo u zaštićenim područjima, već i naseljima i gradovima”, kaže Matej Ogrin.
Imate dobre geografe
Na pitanje koliko država i crnogorsko društvo mogu imati koristi od geografa, Ogrin uzvraća da je njihov doprinos nemjerljiv kada je riječ o poznavanju i poštovanju izuzetno lijepe prirode, njenoj promociji za održivi turizam koji nudi kvalitet i izbjegava masovni turizam.
“Studijski program za geografiju Filozofskog fakulteta u Nikšiću obrazuje stručnjake koji mogu da zaštite, a istovremeno koriste ekosistemske potencijale Crne Gore kao temelje održivog razvoja, koji je jedina mogućnost razvoja 21. vijeka. Prirodni i društveni resursi Crne Gore su, po mom mišljenju, između ostalog i bogati vodni potencijali, izuzetno očuvana planinska područja i znanje starijih generacija kako gospodariti sa planinskim područjima. To se mora očuvati i nastaviti tradicija”, kaže Ogrin, napominjući da je u posljednja tri mjeseca upoznao mnogo pozitivnih ljudi koji vole da istražuju, pa zbog toga i smatra vrlo važnom pedagošku saradnju, mentorsku pomoć doktorskim ili magistrskim radovima, terensku nastavu.
Nada se geograf iz Slovenije da su tek počeli plodonosnu saradnju i kaže na kraju da duguje veliku zahvalnost dekanu Filozofskog fakulteta prof. dr Goranu Baroviću, kao i profesoru Nikoliću, jer je ova razmjena i podrška bila produktivna i zanimljiva sa svih aspekata naučnog djelovanja. Na kraju još zahvaljuje vođstvu Filozofskog fakulteta Nikšić, dekanu prof. dr Bogdanu Baroviću i prof. dr Gojku Nikoliću za pomoć i podršku ovoj razmjeni, koja je bila, po mom mišljenju, veoma produktivna i zanimljiva u svim aspektima naučnog rada.
Temperatura na Durmitoru 40 C
Profesor sa ljubljanskog Univerziteta tvrdi da geomorfološka heterogenost uzrokuje i topoklimatsku heterogenost, pa su posljednjih godina saznali, na primjer, da minimalne temperature u mrazištima Durmitora i Sinjajevine često padaju ispod -30 stepeni Celzijusovih.
“Najnižu temperaturu izmjerili smo u mrazištu Valoviti do, na Durmitoru, bilo je -40 i to 4. januara 2011. godine, a na Sinjajevini je 13. decembra 2012. godine bilo -38,5”. stepeni kaže Ogrin.
