U Crnoj Gori zabranjena hemikalija koja se nalazi u fiskalnim računima

Početkom ove godine u Evropskoj uniji je stupila na snagu zabrana korišćenja hemikalije bisfenol A u termalnom papiru, koji se, između ostalog, nalazi u fiskalnim računima, a ova zabrana je počela da se primjenjuje i u Crnoj Gori, kazali su za CdM iz Agencije za zaštitu životne sredine.

“Uredbom o zabranjenim odnosno dozvoljenim načinima upotrebe, proizvodnje i stavljanja na tržište hemikalija koje predstavljaju neprihvatljiv rizik po zdravlje ljudi i životnu sredinu zabranjeno je stavljanje na tržište bisfenola A u termalnom papiru u koncentraciji od najmanje 0,02 odsto masenog udjela, nakon 2. januara 2020”, kazali su za CdM iz Agencije.

Navode da je Uredba donešena u oktobru 2018. godine, a zabrana je stupila na snagu 2. januara ove godine, čime se proizvođačima, uvoznicima i korisnicima termalnog papira dalo vremena za postupno ukidanje i pronalaženje alternative.

“Ovom uredbom propisani su zabranjeni odnosno dozvoljeni načini upotrebe, proizvodnje i stavljanja na tržište hemikalija ili određenog proizvoda koji predstavljaju neprihvatljiv rizik po zdravlje ljudi i životnu sredinu. Takođe, propisane su i novčane kazne za prekršaj za pravno lice, odgovorno lice u pravnom licu i za preduzetnika, dok inspekcijski nadzor nad sprovođenjem pomenute uredbe vrši Uprava za inspekcijske poslove Crne Gore, preko sanitarnih inspektora”, objašnjavaju u Agenciji.

Ova hemikalija identifikovana je kao supstanca koja “izaziva visoku zabrinutost”, a najviše su joj izloženi zaposleni u prodavnicama, koji su tokom cijelog radnog vremena u kontaktu sa fiskalnim računima, u kojima je ona najviše prisutna.

Stručnjaci tvrde da se ova hemikalija sa papira unosi direktno preko kože. Prema naučnim istraživanjima, dio hemikalije se može skinuti sa kože ako se u kratkom roku od držanja računa operu ruke sapunom. Koliko će biti štetan zavisi od količine koja se unese u organizam i od toga da li je kontakt direktan.

Zbog čega je opasna

Bisfenol A su naučnici već ranije povezali sa hormonskim poremećajima, problemima sa začećem i razvojem mozga kod male djece.

Za ovu supstancu dokazano je da može da ometa rad endokrinog sistema, da može da izazove alergijske reakcije na koži i iritaciju respiratornih organa, kao i da dovede do teškog oštećenja oka.

“Bisfenol A je klasifikovan kao supstanca koja je toksična po reprodukciju (štetni efekti na seksualnu funkciju i plodnost kod odraslih jedinki muškog i ženskog pola, kao i razvojnu toksičnost kod potomstva), ima specifičnu toksičnost za ciljni organ – jednokratna izloženost (predstavlja specifična, neletalna dejstva na pojedine organe poslije jednokratne izloženosti supstanci ili smješi. Ovdje spadaju sva značajna dejstva na zdravlje ljudi koja remete normalno funkcionisanje nekog organa prolazno ili trajno, trenutno ili sa odloženim dejstvom)”, kazali su za CdM iz Agencije.

Ova hemikalija, takođe, izaziva teško oštećenje oka/iritacija oka.

“Teško oštećenje oka predstavlja oštećenje tkiva oka ili pogoršanje vida nakon primjene ispitivane supstance na spoljašnju površinu oka, koje nije potpuno reverzibilno u periodu od 21 dana nakon primjene, a iritacija oka predstavlja nastanak promjena u oku do kojih dolazi nakon primjene ispitivane supstance na spoljašnju površinu oka, koje su potpuno reverzibilne u periodu od 21 dana nakon primjene. Takođe izaziva senzibilizaciju kože (senzibilizator kože je supstanca ili smješa koja dovodi do alergijskog odgovora nakon kontakta sa kožom)”, navode u Agenciji.

Gdje se sve nalazi?

Osim što se nalazi na fiskalnim računima i izvještajima sa bankomata, Bisfenol A može se pronaći i u konzerviranoj hrani, nekim tkaninama i u tvrdoj plastici poput one koja se koristi za bočice za djecu.

Toksični su i brojevi u redu za čekanje, parking-kartice, putarine i računi za plaćanje u javnom prevozu.

“Bisfenol A je industrijska hemikalija i uglavnom se upotrebljava kao monomer u proizvodnji polikarbonatne plastike, u smolama, i za razvijanje boje u termalnom papiru, koji se upotrebljava za račune, karte, karte za parkiranje i slično”, navode u Agenciji.

S.Đukanović