Ulaganje u nauku garantuje privredni rast

Sve ekonomski razvijene zemlje Zapadne Evrope imaju privredni rast upravo zahvaljujući probojima u nauci, odnosno tehnologiji i inovacijama, a ministarka nauke Sanja Damjanović namjerava da se i Crna Gora pridruži zajednici takvih država.

Ono što je prošle godine bila samo ideja koju je inicirala Vlada Crne Gore, Međunarodni institut za održive tehnologije u Jugoistočnoj Evropi SEEIIST je danas regionalni projekat fokusiran na saradnju medicine i nauke, te istraživanja za dobrobit građana, čija je misija da region učini “boljim mjestom za život”.

Za ovakav uspjeh zaslužna je, u prvom redu, aktuelna ministarka nauke Sanja Damjanovič koja je, kako ističe, prihvatila tu poziciju jer je željela da svoje međunarodno iskustvo i podršku međunarodne zajednice iskoristi da talas globalnosti u nauci bude temelj u Crnoj Gori.

Od Međunarodnog instituta za održive tehnologije u Jugoistočnoj Evropi-SEEIIST očekuju se brojni benefiti. Damjanović objašnjava šta će formiranje takvog centra značiti za Crnu Goru i koliko će novca za to biti obezbijeđeno.

“Osnivanje Međunarodnog instituta za održive tehnologije imalo bi višestruke benefite. Imajući u vidu da je Upravni odbor instituta odabrao Hadronsku kancer terapiju pomoću težih j ona sa istraživanjima u biomedicini, građanima regiona bi bila dostupna naj savremenij a metoda za liječenje različitih vrsta kancera. Uz to, uslijedili bi i ekonomski benefiti, jer bi uspostavljanje Instituta uslovilo i razvoj drugih kompiemenatarni grana naročito u industriji. Drago mi je što mogu istaći da smo od evropskog komesara Karlosa Medasa i generalnog direktora Direktorata za istraživanje i inovacije Enrikea Pakea dobili obećanje da će upravo Evropska komisija do kraja godine obezbijediti finansijska sredstva za narednu, tzv. pripremnu fazu projekta, a za čiju realizaciju su potrebna sredstva od oko tri do četiri miliona eura”, navodi Damjanović.

Na pitanje da li se može desiti da u Institutu ne budu zaposleni crnogorski stručnjaci, zbog eventualno slabijeg nivoa stručnosti u odnosu na kolege iz drugih zemalja, ministarka ističe da je tačno da naš region u ovom trenutku nema kapaciteta i nivo stručnosti koji je potreban da bi se realizovao ovaj ozbiljni regionalni projekat i jeste neophodna stručna podrška eksperata iz zemalja Zapadne Evrope.

“Iz tog razloga ćemo aplicirati za finansijska sredstva iz raznih međunarodnih fondova u cilju podizanja kapaciteta kroz različite vrste obuka i treninga. Ne sumnjam da će stručnjaci iz Crne Gore dobiti neophodna znanja i vještine za upravljanje projektom. U tom kontekstu, već smo pripremili nekoliko projektnih prijava prema Međunarodnoj agenciji za atomsku energiju koja je obećala prvih pola miliona eura za ove namjene, zatim za Okvirni program za istraživanja i inovacije EU Horizont 2020, COST program u iznosu od 300.000 eura, te Regionalni IPA program za realizaciju elektronskog registra za kancer u iznosu od dva miliona eura. Cilj je da do kraja 2019. godine ostvarimo dovoljan progres kako bi se 2020. godine našli na Evropskoj infrastrukturnoj mapi (ESFRI Road Map) što bi nam obezbijedilo ozbiljan status za potencijalnu investiciju od oko 150 do 200 miliona eura iz evropskih fondova neophodnih za realizaciju ovog projekta”, objasnila je ona.

Crnoj Gori, ističe ona, nedostaje istraživačkih pozicija na univerzitetima, kao i kvalitetnih istraživačkih instituta.

“Uz to, privatni sektor nedovoljno ulaže u istraživanje i razvoj, trenutno ispod evropskog prosjeka. Naša misija je da takvo stanje mijenjamo. Želimo ekonomiju baziranu na znanju, preduzeća koja djeluju proaktivno i u skladu sa trendovima i zahtjevima globalnog tržišta. Od poziva koje ste pomenuli, osvrnula bih se na Konkurs za grantove za inovativne projekte od milion eura”, istakla je Damjanović.

Prema njenim riječima cilj je da podstaknu inovativna preduzeća i istraživačke ustanove kako bi se započelo sa kreiranjem novih proizvoda i usluga na tržištu i uspostavila aktivna konekcija između privrednog i akademskog sektora.

“Sve to treba da gradi temelje za inovacioni ekosistem, te podstakne ulaganje privrede u nauku i istraživanja, jer su te dvije komponente generatori promjena na ekonomskom i društvenom planu. Podsjetiću da sve ekonomski razvijene zemlje Zapadne Evrope imaju privredni rast upravo zahvaljujući probojima u nauci, odnosno tehnologiji i inovacijama”, zaključila je ministarka nauke.