Centralna banka pravi analize za novi set mjera podrške privredi i građanima za ublažavanje posljedica pandemije kovid-19, rečeno je Pobjedi iz ove vrhovne monetarne institucije. Najavili su da će javnost o rezultatu biti blagovremeno informisana.
Već sada je izvjesno da nema prostora za produžetak roka otplate gotovinskih neobezbijeđenih kredita sa šest, odnosno osam na deset godina. Nekritičko odobravanje moratorijuma za najugroženije sektore na duži vremenski period, bez valjane analize novčanih tokova, predstavljalo bi, kažu u CBCG, neodgovorno ponašanje.
“Na kraju prošle godine u moratorijumu je bilo 81 milion eura bruto kredita banaka i IRF. Od toga je 68 miliona eura kod banaka i 13 miliona kod IRF”, navode iz CBCG i ističu da su veoma otvoreni za komunikaciju sa Vladom povodom svih pitanja u skladu sa njenim mandatom.
Restrukturiranje sa tretmanom novoodobrenog kredita iskoristili su klijenti čija ukupna izloženost iznosi 217 miliona eura.
“Šestomjesečni moratorijum za fizička lica i preduzetnike koji su ostali bez posla, koji je aktivan od oktobra, iskorišćen je za 318 kreditnih partija, na koje se odnosi oko 4,6 miliona eura ili 47 odsto stanja duga klijenata koji su ostali bez posla do 1. oktobra 2019”, kazali su iz CBCG i podsjetili da su u prethodnoj godini donijeli pet setova privremenih mjera za ublažavanje krize.
Moratorijum na prinudnu naplatu, kako su objasnili, nije u njihovoj nadležnosti.
Iz CBCG su kazali da za sada nijesu ispunjeni uslovi da se produži rok otplate gotovinskih kredita sa šest, odnosno osam na deset godina.
“Polazeći od osnovnog mandata CBCG, očuvanja stabilnosti finansijskog sistema, kao i od detaljne višeslojne analize koja prati svaki prijedlog upućen Savjetu CBCG, ocjenjujemo da, za sada, nijesu ispunjeni uslovi koji bi izmijenili makroprudencione mjere kojim se ograničava odobravanje gotovinskih neobezbijeđenih kredita stanovništvu”, objasnili su iz ove vrhovne monetarne institucije.
Produženje roka otplate na deset godina bilo bi rizično i zbog toga što se očekuje rast nekvalitetnih kredita, kao direktna posljedica pada ekonomskih aktivnosti i nezaposlenosti, uzrokovanih pandemijom.
MMF je, podsjećaju, u posljednjem izvještaju za Crnu Goru konstatovao da „CBCG takođe pažljivo prati brzi rast neobezbijeđenih potrošačkih kredita – često sa dugim rokovima dospjeća i po višim kamatnim stopama od obezbijeđenih kredita – i treba da, po potrebi, implementira efektivne makroprudencijalne mjere kako bi preduprijedila nagomilavanje sistemskih rizika“.
CBCG, navode, u kontinuitetu prati dešavanja u realnoj ekonomiji i bankarskom sektoru i u skladu sa ocjenom stanja proaktivno preduzima potrebne mjere u cilju očuvanja stabilnosti finansijskog sistema.
“Snažan rast od 95 odsto gotovinskih neobezbijeđenih kredita od drugog kvartala 2014. do drugog kvartala 2019, puno brži od rasta ukupnih kredita (24 odsto), praćen konstantnim produžavanjem njihove ročnosti, uz skoro nepromijenjen iznos prosječne zarade, rezultirao je većim prosječnim opterećenjem po jednom zajmoprimcu – i predstavljao jedan od izvora sistemskog rizika. Zbog toga je CBCG donijela makroprudencijalnu mjeru u oktobru 2019. godine, sa rokom primjene od dvije godine”, pojašnjavaju iz CBCG.
Krajem avgusta 2020. urađena je detaljna analiza implementacije i efekata te odluke, koja je dostavljena Savjetu CBCG.
“Konstatovano je da su rizici koje aktuelna kriza nosi ozbiljni, a donošenje odluke se pokazalo opravdanim i bez obzira na efekte krize. To nas navodi na zaključak da je nastavak njene primjene primjeren i u narednom periodu, čime bi se limitirao prostor za plasman ove vrste neobezbijeđenih kredita”, ocijenili su iz ove institucije.
Moratorijum, odobrenje novog kredita sa povoljnijim regulatornim tretmanom, restrukturiranje postojećih kredita sa tretmanom novoodobrenog, koji je CBCG odobrila najpogođenijim sektorima – turizam, poljoprivreda, šumarstvo i ribolov, odnose se na 65 odsto ukupno odobrenih kredita.
“Imajući u vidu sezonski karakter poslovanja najvećeg dijela pogođenih sektora, CBCG je definisala trajanje pogodnosti do 31. avgusta, imajući u vidu da će se stepen oporavka, odnosno negativnog uticaja, moći vidjeti tek na kraju sljedeće sezone. U situaciji visokog stepena neizvjesnosti u pogledu vremena oporavka ovih sektora, o potrebi eventualnog produžetka trajanja pogodnosti CBCG će blagovremeno odlučivati, na osnovu analize aktuelnih podataka”, kažu u ovoj instituciji.
Nekritičko odobravanje moratorijuma na duži vremenski period, bez valjane analize novčanih tokova, bilo bi, kažu, neodgovorno i negativno bi se odrazilo na poslovanje banaka kroz uskraćivanje novčanih tokova, a s druge strane, mogla bi se poslati loša poruka zajmoprimcima u smislu da kredite ne vraćaju ni oni koji imaju mogućnost plaćanja.
U CBCG ocjenjuju da je dobra ideja aktivacija kreditno-garantnih šema, posebno usmjerenih na pokriće dijela kreditnog rizika.
“Tu ideju treba podržati i, štaviše, ubrzati implementaciju. Komercijalni odnosi po tom osnovu nijesu predmet rada, tj. mandata CBCG, već razvojne institucije, Vlade i banaka”, kazali su iz CBCG.
Nadamo se, kažu oni, da će biti aktivirana sredstva dobijena kod Banke za razvoj Savjeta Evrope (CEB), kao i garancija Evropske investicione banke (EIB) od 50 miliona eura koju je Vlada ugovorila u okviru trećeg paketa mjera, a koje banke treba da plasiraju pod povoljnim uslovima.
