Ulagati u znanje da bismo izbjegli bankrote

Koliki je nivo finansijske (ne)pismenosti u Crnoj Gori uskoro bi trebalo da izmjeri Centralna banka, uz tehničku pomoć Međunarodnog monetarnog fonda MMM i Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj OECD, piše Pobjeda.

“Planirali smo za naredni period sprovođenje istraživanja o finansijskoj pismenosti u Crnoj Gori, a potom i izradu nacionalne strategije za finansijsko obrazovanje”, kazali su Pobjedi iz Centralne banke u odgovoru na pitanje da li je ta vrsta pismenosti na niskom nivou.

Kako su istakli, ne postoje kvantitativni pokazatelji koji ukazuju na nivo finansijske pismenosti u našoj zemlji.

“Ti podaci su, generalno, slabo raspoloživi u svijetu. Tek od 2012. sprovodi se OECD PISA (Programme for International Student Assessment) istraživanje, koji po prvi put radi procjenu finansijske pismenosti mlađe populacije u različitim državama”, objasnili su iz Centralne banke.

Na pitanje da li je finansijska nepismenost bila jedan od uzroka nerijetkog bankrota građana koji su ulazili u biznis, ili onih koji su svojevremeno uzeli čuvene kredite u CHF-francima, iz CBCG kažu da su oprezniji oni koji znaju.

“Može se reći da građani koji su bolje upoznati sa značenjem valutnog rizika opreznije ulaze u kreditne aranžmane u stranim valutama od onih koji su slabije finansijski obrazovani. Ipak, vjerovatnoća zaduženja u drugim valutima zavisi i od tolerancije pojedinaca na kreditni rizik (“risk appetite”), a ne samo od nivoa njihove finansijske pismenosti”, navode iz CBCG. Oni sugerišu i da bi banka, takođe, trebalo da informiše svoje klijente o povoljnostima i rizicima koje nose određeni poslovni proizvodi.

Predsjednik skupštinskog Odbora za ekonomiju, finansije i budžet Predrag Sekulić, međutim, smatra da nivo finansijske pismenosti građana nije nizak, ali da uvijek ima prostora za povećanje.

“Problem kredita uzetih u švajcarskim francima, po mom mišljenju, nije pitanje neznanja. Činjenica da je najveći dio ovih kredita uzet u visokim iznosima, govori u prilog ovoj tvrdnji”, smatra Sekulić.

Profesor na Fakultetu za menadžment i ekonomski analitičar Vasilije Kostić za Pobjedu kaže da se ne može reći da je nivo “finansijske pismenosti u Crnoj Gori zadovoljavajući.

“Mada ne mislim da bi mogli reći i da je na niskom nivou, makar u osnovnim aspektima koji se tiču svakodnevnog učešća građana u funkcionisanju finansijskog sistema”, kaže Kostić.

On smatra da, kada se radi o izboru finansijskih aranžmana pojedinca, ne može se reći da je opredjeljujuće (ne)znanje.

“Kada su u pitanju odluke koje se tiču izbora samih finansijskih aranžmana kao što su, recimo, krediti u švajcarskim francima i tome slično, ne bi se moglo reći da se radilo samo o nedovoljnom finansijskom znanju i ako je ono bilo presudno. Tu ne možemo isključiti znatan uticaj drugih elemenata kao što su: okolnosti u kojima su se nalazili u tom momentu tražioci kredita njihova finansijska situacija, zatim sam podsticaj banaka, dotadašnja praksa opštenja sa bankama, percepcija moguće “zarade” i slično”, kaže Kostić, zaključujući da su sve to elementi koji upućuju više na druge razloge nego na finansijsko neznanje ili neinformisanost.