Za pola godine 120 osuđenika radilo u javnom interesu

Za prvih šest mjeseci u Crnoj Gori 120 osuđenika izvršilo je kaznu rada u javnom interesu, saopšteno je Vikend novinama iz Ministarstva pravde. Ovaj alternativni vid krivične sankcije, koji je počeo da se primjenjuje prije pet godina donošenjem Zakona o izvršenju javne osude i kazne rada u javnom interesu, uz prosječne troškove za jedan dan koj i osuđeno lice provede u zatvoru, kao i vrijednosti radova koji su obavljeni kroz ovu kaznu, donio je veliku uštedu državnom budžetu.

Izricanjem alternativnih krivičnih sankcija proporcionalno se smanjuje izricanje zatvorskih kazni, što je samim tim rasteretilo zatvore u smislu prostornih kapaciteta. Ove kazne izvršavaju se na teritoriji cijele države po mjestu prebivališta. Poslodavac omogućava uslove rada i neposredno nadgleda rad osuđenog, dok povjerenik Ministarstva pravde vrši nadzor nad osuđenim licem i o svemu važnom obavještava nadležni sud. Važno je istaći da je kazna rada u javnom interesu dobrovoljna, a u praksi se dešavalo da osuđenici ne pristaju na takvu vrstu kazne ili da su nedostupni službenicima Direkcij e za uslovnu slobodu, zbog čega time biraju da kaznu služe u ZIKS-u.

Kako je saopšteno iz Ministarstva pravde Vikend novinama, oni imaju saradnju sa Ministarstvom prosvjete, Ministarstvom zdravlja, Ministarstvom javne uprave.

“Takođe i da Crvenim krstom Crne Gore, Državnim arhivom, Regionalnim parkom “Piva”, Regionalnim vodovodom “Crnogorsko primorje”, Javnim preduzećem Nacionalni parkovi Crne Gore, Lovačkim savezom Crne Gore, tri nevladine organizacije i sa svim opštinama u Crnoj Gori”, ističu iz tog resora.

Potpisivanjem sporazuma sa navedenim pravnim licima i opštinama stvoreni su uslovi da se ova alternativna krivična sankcija izvršava u svim vaspitnoobrazovnim, zdravstvenim ustanovama, ali i u preduzećima čiji je osnivač opština, kao i u nevladinim organzacijama. Kada su u pitanju nevladine organizacije, njihova djelatnost vezana je za humanitarne, ekološke i druge slične aktivnosti.

“Poslovi koje osuđena lica obavljaju su pomoćni i zavise od nekih znanja i sposobnosti samih osuđenih lica (npr. ako poznaju zanate mogu biti i zanatski molerski, keramičarski) i potrebama pravnog lica kod kojeg se izvršava kazna”, pojasnili su iz Ministarstva.

SLJEDUJE IH PRAVO ZAŠTITE NA RADU

Kako je i zakonom propisano, kazna rada u javnom interesu izvršava se kod pravnog lica koje se bavi djelatnošću od javnog interesa, kao što su humanitarna, socijalna, komunalna, zdravstvena, ekološka ili druga slična djelatnost.

Ministarstvo pravde za svaki pojedinačni slučaj izvršenja kazne rada u javnom interesu zaključuje poseban ugovor sa pravnim licem u koje se osuđeno lice upućuje radi izvršenja te kazne, kojim se utvrđuju međusobna prava i obaveze. Osuđeno lice koje izvršava kaznu rada u javnom interesu nema pravo na naknadu za rad, niti druga prava po osnovu rada, osim prava na zaštitu na radu. Pošto ne mogu svi osuđenici obavljati društveno korisni rad u istom trenutku, mnogi od njih i dalje čekaju na izvršenje kazne.

Rad u javnom interesu izvršava se na način koji, prije svega, obezbjeđuje poštovanje ljudskog dostojanstva, osnovnih prava i sloboda i privatnost osuđenog lica. Kako zakon o izvršenju krivičnih sankcija nalaže, on ne smije biti upućen na teške, rizične ili poslove za koje je potrebna posebna stručna kvalifikacija koju osuđeno lice nema.

No dešava se i to da osuđenik ne ispunjava radne obaveze ili ih grubo zanemaruje.

“U tom slučaju, poslodavac je dužan da u roku od tri dana o tome obavijesti Odsijek za uslovnu slobodu. Ukoliko se to pokaže kao istinito, oni su dužni sa osuđenikom obaviti razgovor i upozoriti ga na eventualne posljedice njegovog ponašanja. Ako osuđenik i nakon obavljenog razgovora nastavi da se isto ponaša, u smislu da zanemaruje obavljanje zadataka za koje je određen, Odsijek za uslovnu slobodu bez odlaganja o tome mora obavijestiti sud koji je izrekao presudu u prvom stepenu”, naveli su ranije iz Ministarstva.

Pod grubim zanemarivanjem radnih obaveza podrazumijeva se nepoštovanje radne discipline i radnog vremena, dolazak na posao pod dejstvom alkohola ili opojnih droga, oštećenje sredstava za rad ili prouzrokovanje druge štete poslodavcu, zaposlenima ili korisnicima usluga poslodavca, nasilničko, nedolično ili uvredljivo ponašanje ili iskazivanje bilo kakvog oblika netrpeljivosti prema zaposlenima ili korisnicima usluga poslodavca.

NEDAVANJE IZDRŽAVANJA, KRAĐA, NASILJE U PORODICI

Shodno Krivičnom zakoniku Crne Gore, konkretno članu 41, propisano je da se rad u javnom interesu može izreći za krivična djela za koja je propisana novčana kazna ili kazna zatvor do pet godina. Do sada su ovu alternativnu krivičnu sankciju najčešće izdržavala lica osuđena zbog krivičnog djela krađa, nedavanje izdržavanja, nasilničko ponašanje, laka tjelesna povreda, ugrožavanje javnog saobraćaja, nedozvoljeno držanje oružja, nasilje u porodici, građenje objekta bez građevinske dozvole, ugrožavanje sigurnosti, teška tjelesna povreda, šumska krađa.

Procedura vezana za obavljanje društveno korisnog rada uređena je zakonom. Poslovi sprovođenja kazne rada u javnom interesu, kontrole i pomoći licu kome je izrečena kazna rada u javnom interesu obuhvataju: upućivanje na izvršenje te kazne, pozivanje i obavljanje razgovora sa osuđenim licem, izradu individualnog programa radnih aktivnosti, vršenje uvida u spise i prikupljanje potrebnih podataka od drugih institucija, nadgledanje obavljanja radnih aktivnosti, sačinjavanje redovnih izvještaja i, po potrebi, izvještaja o izvršenju kazne rada u javnom interesu i dostavljanje tih izvještaja sudu koji je donio presudu u prvom stepenu.

Kao u svakom poslu, obje strane potpisnice ugovora imaju prava i obaveze. Tako i osuđenici prilikom obavljanja društveno korisnog rada imaju određena prava. Na primjer u slučaju njegove bolesti, iznenadne teške bolesti ili smrti člana uže porodice, potrebe obavljanja radova izazvanih elementarnom nepogodom usljed čega bi nastala znatna materijalna šteta, a nema drugog radno sposobnog lica u užoj porodici osuđenog, on može ministru pravde podnijeti molbu, potkrijepljenu dokazima da mu se privremeno, najduže do 30 dana, prekine izvršenje kazne rada u javnom interesu. Shodno zakonu, ministar o molbi mora donijeti odluku u roku od 24 časa od njenog prijema.

Manja opterećenost budžeta

U razgovoru za Vikend novine advokatica Maja Živković kazala je da ova alternativna krivična sankcija ima svakako pozitivniji uticaj za osuđenika nego kazna zatvora.

“Na ovaj način se lice ne lišava slobode, što može mnogo pozitivnije uticati na učinioca krivičnog djela, nego boravak u zatvoru, kako psihološki, tako i sociološki gledano”, navela je Živković.

Kako je dodala, mišljenja je da izricanje krivične sankcije rad u javnom intresu može u mnogim slučajevima biti cjelishodnije od izricanja neke druge krivične sankcije, a naročito u odnosu na kaznu zatvora.

“Ovim se za neka lakša krivična djela, u zavisnosti od karakteristika ličnosti učinioca, primjenjuje sankcija na koju okrivljeni sam mora pristati, što je vrlo značajan aspekt, i povećava vjerovatnoću da će biti postignuta svrha izricanja krivičnih sankcija”, istakla je Živković.

Takođe, kako je zaključila, primjenom ove alternativne sankcije neminovno se smanjuje opterećenje zakonskih ustanova i budžeta.