„Sve što mi treba su sto i pisaća mašina”, izjavila je nesuđena apotekarka iz čije su kućne laboratorije u svijet krenuli detektiv Herkul Poaro i naizgled smušena gospođica Marpl, spremni da riješe i najzamršenije zločine svijeta.
Na današnji dan sjećamo se Agate Kristi koja je preminula prije tačno 41 godinu. Ova britanska književnica rođena je 1890. godine u kući zvanoj „Ešfild” u Torkiju kao kćerka Frederika Alve Milera i Klarise Margaret Miler. Otac je bio američki berzanski posrednik sa samostalnim prihodima, ali je umro kada je Agata imala samo 11 godina, a majka je bila kćerka britanskog vojnog kapetana.
Iako odgajana kao hrišćanka, odrasla je u domaćinstvu sa „raznim” vjerovanjima. Agata je, kao i njeni brat i sestra, vjerovala da je njihova majka Klara vidovnjak sa sposobnošću da vidi „drugu viziju”.
Iako su u to vrijeme uglavnom dječaci išli u školu, Agatina majka, koja nije bila konvencionalna, poslala je stariju sestru u školu. Međutim, to isto nije učinila i sa Agatom ‒ smatrala je da je bolje da se djevojčica školuje kod kuće te je na sebe preuzela odgovornost da je nauči da čita i piše. Takođe, majka je podučavala muzici, pa je naučila da svira klavir i mandolinu.
Majka je mladu Agatu ohrabrivala da piše poeziju i kratke priče, a neke od njih su bile objavljene u lokalnim časopisima, ali bez zapaženijeg uspjeha. Tokom odmora u Egiptu napisala je svoj prvi roman. Porodični prijatelj Iden Filipot preporučio je djelo književnom agentu u Londonu, ali nažalost, bez uspjeha.
Kada je imala 16 godina, Agata je, kako bi završila školu i stekla prvo formalno obrazovanje, na dvije godine otišla u Pariz, gdje je studirala pjevanje i klavir. Bila je vješta pijanistkinja, ali su je trema i stidljivost spriječili da nastavi karijeru u muzici.
Za vrijeme Prvog svjetskog rata radila je u bolnici kao medicinska sestra. Kasnije je radila u bolničkoj apoteci, što je imalo veliki uticaj na njen književni rad, jer mnoga ubistva u njenim knjigama izvršena su upravo pomoću otrova.
U ratnim godinama udala se za pukovnika Arčibalda Kristija, avijatičara pri Kraljevskim avio-trupama. Imali su jednu kćerku Rozalind Hiks, a razveli su se poslije nekoliko godina, nakon što je Agata otkrila da je muž vara.
Prvi roman „Misteriozna afera u Stajlzu” objavljen je 1920. godine, a tokom braka sa Arčibaldom Agata je izdala šest romana, zbirku pripovjedaka, te objavila nekoliko kratkih priča u raznim časopisima. U tom prvom romanu pojavljuje se Herkul Poaro, koji je zastupljen u njena 33 romana, kao i nekoliko desetina kratkih priča.
Kako se tokom života zanimala i za arheologiju, 1930. godine se udaje za arheologa Maksa Malovana, sa kojim se zbližila nakon saradnje na arheološkim iskopavanjima. Bili su u braku 46 godina, sve do književnicine smrti. Često je u svojim pričama koristila postavke koje su dobro poznate, a putovanja sa Malovanom po Bliskom istoku doprinijela su da upravo ta regija bude mjesto dešavanja u nekoliko romana. Neke od radnji romana, među kojima i radnja u djelu „Deset malih crnaca”, smještene su u Torkiju, njenom rodnom mjestu, a roman „Ubistvo u Orijent ekspresu” iz 1934. godine napisala je u hotelu „Pera Palas” u Istanbulu.
Godine 1932. Agata je objavila prvi od šest romana pod pseudonimom Meri Vestmakot. Bila je to dobro čuvana tajna, sve do 1949. godine, kada je časopis Sunday times otkrio da je gospođa Vestmakot zapravo Agata Kristi.
Tokom Drugog svjetskog rata Agata Kristi je radila u apoteci u Londonu, gdje je stekla znanje o otrovima, iskoristivši ga u kriminalističkim romanima koje je napisala poslije rata. Na primjer, u romanu „Kod Bijelog konja” (1961) koristila je talijum kao otrov za ubistvo, a opis trovanja bio je toliko precizan da je jednom ljekaru pomogao da riješi slučaj.
Tokom književne karijere koja je trajala više od pola vijeka napisala je 79 knjiga, od toga 66 kriminalističkih romana i više zbirki kratkih priča i drugih dela, koja su prodata dosad u više od dvije milijarde primjeraka širom svijeta i prevedena na više od 50 jezika.
Drama „Mišolovka” je premijerno izvedena u Londonu 1952. godine a predstavlja dosad najduže igrano djelo u istoriji pozorišta, sa više od 25.000 izvođenja u kontinuitetu.
Agata je 2013. godine proglašena za najboljeg pisca detektivskih priča, a roman „Ubistvo Rodžera Akrojda” je proglašen za najbolji krimi-roman svih vremena.
U čast svojih književnih djela, imenovana je za komandanta Reda britanske imperije 1956. godine, a sljedeće godine je postala predsjednik „Kluba detektiva”. Godine 1971. dobila je najveće nacionalno priznanje, orden Britanskog kraljevstva, tri godine nakon što je njen muž proglašen za viteza zbog svog rada u arheologiji.
Umrla je prirodnom smrću 1976. godine, u svojoj kući u Volingfordu blizu Oksforda u 86. godini života. Prema Ginisovoj knjizi rekorda, najprodavaniji je autor svih vremena.
