Realizacija programskih sadržaja ovogodišnjeg Međunarodnog festivala KotorArt Don Brankovi dani muzike, ostvarena je i uz podršku deset ambasada u Crnoj Gori: Francuske, Republike Češke, Republike Hrvatske, Italije, Kine, Savezne Republike Njemačke, Rumunije, Austrije, Mađarske i Sjedinjenih Američkih Država. Sa nekima od njih, Festival je ostvario dugogodišnje partnerske odnose, dok sa drugima, poput Rumunije, tek započinje saradnju.
“Dani Rumunije” tokom dvije festivalske večeri označavaju početak partnerskih odnosa i saradnje između Ambasade Rumunije u Crnoj Gori i KotorArt Don Brankovih dana muzike. Promocija knjige “Istorija porodice Verona” autora Artura i Violete Verona, održaće se na Prčanju u srijedu, 27. jula, u Samostanskom kompleksu Sv. Nikole, dok će se koncert “Duo Pađin”, na kome će nastupiti pijanista Emo i sopranistkinja Sara, održati u Crkvi Sv. Duha 9. avgusta.
Prijateljstvo naše dvije zemlje ima duboke korijene, koji predstavljaju preduslov za jačanje i razvijanje bilateralnih odnosa. Rumunija je snažan partner Crnoj Gori, naročito na polju evropskih integracija. Na koji način ova saradnja može da se unaprijedi i razvije?
“Rumunija i Crna Gora su dvije prijateljske države, članice istog saveza, smještene u istom regionu, koje poštuju iste vrijednosti, imaju iste ciljeve i jake istorijske, političke, ekonomske i kulturne veze. Veze između naših naroda sežu daleko u prošlost. Želio bih samo da pomenem da je prvu knjigu u Rumuniji štampao Makarije 1508. godine u Vlaškoj, koji je tamo došao sa Cetinja. Dakle, naše kulturne veze su veoma jake i važne, kako za našu, tako i za evropsku kulturu.
Rumunija podržava Crnu Goru na njenom putu da postane punopravna članica Evropske unije. Spremni smo da pružimo svu potrebnu pomoć crnogorskim institucijama kako bismo ubrzali pregovore sa EU. Pokrenuli smo nekoliko projekata da bismo podržali crnogorsku vlast na državnom i lokalnom nivou, kao što su osnivanje Centra za hitne operacije u Podgorici i kreiranje udruženja gradskih menadžera crnogorskih opština. Pored toga, rumuske opštine i gradovi su veoma zainteresovani za program bratimljenja sa crnogorskim opštinama. Jedan takav dokument su prošle godine potpisali gradonačelnici rumunske opštine Alba Julija i opštine Cetinje, a ove godine, predsjednik okružnog savjeta okruga Dolj potpisao je sporazum o saradnji sa gradonačelnicima Kotora i Podgorice. Ovo su izuzetno važni vidovi stvaranja neposrednih veza između ljudi, institucija, kompanija, univerziteta, škola, poljoprivrednih dobara… Samo u prvoj polovini ove godine, tri ekonomske delegacije iz Rumunije su posjetile Crnu Goru, i potprisan je prvi sporazum između dva IT klastera, sastavljena od nekoliko IT kompanija u obje države. Takođe smo uočili druga polja za saradnju, kao što su: infrastruktura, poljoprivreda, prehrambena industrija, turizam, obrazovanje i životna sredina. Ove dvije privredne komore su spremne da potpišu međusobni sporazum da bi dalje razvile jače ekonomske veze. Mi ćemo nastaviti da omogućavamo ove veze”, kaže Viorel Ardeleanu, ambasador Rumunije u Crnoj Gori.
Kao što ste rekli, saradnja između Rumunije i Crne Gore uspješna je u različitim oblastima, a partnerskim odnosom sa festivalom KotorArt unapređuje se saradnja i u oblasti kulture.
“Upravo tako. Kultura je izuzetno važna za sva društva. Kultura, obrazovanje i tehnologija su jedne od najvažnijih oblasti na koje treba da se fokusiramo. Moramo da stvorimo neophodne okvire kako bismo doprinijeli razvoju kulture i podržali naše umjetnike. Ambasada je prošle godine pokrenula razgovore sa organizatorima festivala KotorArt, jednog od najznačajnijih umjetničkih festivala u Crnoj Gori i regionu, kako bismo obezbijedili trajno učešće rumunskih umjetnika na ovom sjajnom festivalu. Želim da se zahvalim glavnim organizatorima Festivala, generalnom direktoru Ratimiru Martinoviću i izvršnom producentu Viktoru Varošiju, na njihovoj posvećenosti i profesionalnosti. Ove godine su prvi put organizovani „Dani Rumunije“ u okviru KotorArta, sa dva događaja. Prvi je veče poezije o Idi Veroni, izuzetnoj ličnosti koja je rođena u Braili, u Rumuniji, a preminula na Prčanju, u opštini Kotor, i promocija knjige o istoriji porodice Verona. Drugi je koncert dvoje izuzetnih mladih muzičara porijeklom iz Rumunije, soprana Sare Pađin i pijaniste Emo Pađina”.
Koji je značaj kulturne saradnje Crne Gore i Rumunije? Na koji način planirate da nastavite saradnju u oblasti kulture?
“Naša ambicija je da značajno uvećamo prisustvo rumunskih umjetnika na crnogorskim festivalima. Na primjer, više od 10 folklornih ansambala je ovog ljeta nastupalo na jednom festivalu u Budvi. To je bio ispravan način da se Crnogorcima predstavi naša kulturna baština, da se bolje upoznamo i da osjetim duh svoje zemlje kroz narodnu muziku i igre. Takođe, imamo ambiciozne planove da razvijemo kulturološke veze između naših naroda. Treba bolje da se poznajemo, da stvaramo i radimo zajedno i da razmjenjujemo posjete i ideje. Prošlog oktobra smo na Cetinju organizovali Dane rumunske kulture. Program je sadržao: predstavljanje izuzetne knjige o istorijskim odnosima između Rumunije i Crne Gore do kraja Prvog svjetskog rata, predstavljanje rumunskih filmova i poezije, degustaciju rumunske hrane i vina…
Ponovićemo ovaj važan događaj krajem septembra ove godine. Još jedan važan događaj ove godine bilo je osnivanje Rumunskog kulturnog informativnog centra u biblioteci „Radosav Ljumović“ u Podgorici, sa značajnom donacijom knjiga i prezentacijom savremene rumunske literature. Rumunija je, takođe, veoma zainteresovana za saradnju i programe razmjene između profesora, akademika i prosvetnih radnika u srednjim školama i na univerzitetima, i obezbeđuje ne samo opremu, nego i besplatne školarine za studiranje u Rumuniji svake godine. I veoma smo ponosni što od nedavno nudimo besplatan kurs rumunskog jezika u Podgorici”.
Prošlo je malo više od godinu dana od Vašeg imenovanja za ambasadora Rumunije u Podgorici. Da li ste imali priliku da upoznate crnogorsku muziku i umjetnost?
“Prisustvovao sam brojnim kulturnim događajima, posjetio sam galerije, biblioteke i muzeje, bio na koncertima, ali moram da priznam da bi trebalo više da znam o crnogorskoj umjetnosti. Impresioniran sam nekim mladim muzičarima, veoma su profesionalni i tehnički zreli. Uvjeren sam da je pred njima svijetla budućnost”.
Kakvi su Vaši utisci u našoj zemlji?
“Crna Gora mi je prirasla srcu. Krajolik je prelijep, a ljudi su izrazito oštroumni i prijateljski nastrojeni. Nacionalni parkovi, jezera, kanjoni, stari gradovi na obali Jadranskog mora su svi zadivljujuće lijepi. Ali, najbolji su ljudi. Mi Rumuni obožavamo Crnogorce. Naši pogledi na život, porodične vrijednosti i ambicije su vrlo slični. Vidim Crnu Goru kao punopravnu članicu Evropske unije za nekoliko godina. Siguran sam da će Crna Gora biti novi dragulj EU”.
