Tokom života najviše možemo imati desetak velikih tajni

Da istina oslobađa naučnici su potvrdili u nekim istraživanjima prije nekoliko godina, u kojima su ljudi u laboratorijskim uslovima postizali slabije fizičke i intelektualne rezultate ukoliko bi morali da čuvaju neku tajnu. Čuvanje tajne opterećuje svakodnevno funkcionisanje, što je tajna veća i teža, napor da se održi emotivna i fizička ravnoteža se povećava.

To se može uporediti sa torbom punom kamenja koju svakodnevno nosimo sa sobom. Međutim, da li je tačna i ona narodna poslovica „Zaklela se zemlja raju da se tajne sve saznaju“. Zapravo, da li neke tajne ostanu vječne, da li svaki pojedinac ima jednu ili više dobro čuvanih tajni, da li ih čuva čitav život ili samo u određenom vremenskom intervalu, da li je jedna tajna od svih drugih osoba sačuvana, ili se otkriva malom broju prijatelja.

Iako istina oslobađa, većina ljudi odabere da tokom života nešto krije. Dešava se da potomci nakon smrti člana porodice otkriju mnoge tajne o njemu, ili neku ogromnu porodičnu tajnu, da se s pravom zapitaju koliko su poznavali dragu osobu tokom života. Krijemo istinu zbog straha od kazne ili osude, da bismo nešto nelegalno dobili ili zadržali, ali najčeščće i zbog straha od mišljenja drugih ljudi. Krije se sve što je društveno ili etički neprihvatljivo a najčešće zbog osjećaja stida, često krijemo stvari koje ne možemo ni sami sebi da oprostimo ili da ih prihvatimo. Kriju se tajne veze od okoline, preljube od bračnog partnera, honorarni poslovi od poslodavaca i kolega. Zanimljivo je da većina odabere čak i benigne tajne – nismo spremni drugima da priznamo koliko (malo) zarađujemo ili koliko malo seksualnih odnosa imamo kako ne bismo u očima najboljih prijatelja ispali najgori gubitnici.

Zanimljivo je, s jedne strane, što svi svakodnevno nešto kriju ili lažu, a s druge strane, kolektivna opsjednutost da se tuđe tajne saznaju. Fasciniraju nas serije kao što je Lie to Me, u kojoj ekscentrični i dobro edukovani psihijatar otkriva najveće laži i prevare na osnovu gestikulacije i položaja tela; šire narodne mase oduševljava poligraf, i to od kriminalističkih serija, preko crne hronike i političkih aktuelnosti, do rijaliti emisija u kojima ljudi ponekad i kobno završe ukoliko se nepromišljeno otkrije previše. Radionice neverbalne komunikacije i otkrivanja laži su uvijek izuzetno posjećene, a sva mjesta popunjena. Prošle godine je italijanski film o grupi višegodišnjih prijatelja kojima mobilni telefoni čuvaju dobro skrivene tajne postigao svjetsku slavu, snimljena je i španska verzija. Zanimljiv je motiv mobilnog telefona kao čuvara svih naših tajni i našeg svjedoka dvostrukih i trostrukih života.

Jedno prošlogodišnje istraživanje pokazalo je da prosječno ljudi tokom života imaju 13 tajni i da bar pet od tih tajni nikada ne otkriju drugoj osobi. Na uzorku od preko hiljadu ljudi zabilježene su sve „ispovijesti“, koje su podijeljene u 38 različitih kategorija. Neke od navedenih kategorija su: nanošenje bola i patnje drugoj osobi, upotreba droga, loše navike ili neka druga bolest zavisnosti. Zatim krađa, nelegalne aktivnosti, samopovređivanje, abortus, trudnoća, trauma, laži, nasilje od strane osobe u koju se ima povjerenje, romantične skrivene želje prema drugoj osobi, preljuba sa svim varijantama – tajna veza, biti nekome ljubavnik ili ljubavnica, seksualna ili emotivna preljuba. Ljudi kriju finansijsko stanje, nezadovoljsvo na poslu, nezadovoljsvo društvenim statusom.

Međutim, postoje i one daleko simpatičnije tajne – krije se ambicija iz straha od neuspjeha, planiranje prosidbe, logično se krije priređivanje iznenađenja, jer bi na taj način iznenađenje propalo. I u otvorenim društvima ljudi kriju seksualno ponašanje, nedostatak seksa ili različitu seksualnu orijentaciju. Postoje velike porodične tajne koje se kriju, ali ljudi kriju i svoj hobi iz straha da će biti lošije prihvaćeni u društvu. Često se kriju vjerska ili ideološka ubjeđenja zbog straha od osude okoline, a nekada i romantično nezadovoljstvo – nespremnost da se prizna da osoba nije više zaljubljena u svog partnera. Ovo su neke od kategorija tajni, a istraživanje je pokazalo da je bar 60 odsto ispitanika krilo nešto u vezi sa finansijama, 47 odsto povrijede ili nanijetu patnju od strane osobe u koju su imali povjerenje, a preko 33 odsto krije krađu, tajnu vezu ili nezadovoljstvo na poslu.