Iako se u javnosti kreirala slika da su nevladine organizacije te koje raspolažu sa neograničenim fondovima uz Evropske unije, a nerijetko je to praćeno manipulacijama i organizovanim kampanjama sa ciljem urušavanja ugleda kritički orijentisanih nevladinih organizacija, zapravo je dominantan dio sredstava ugovoren sa institucijama, zaključak je studije Evropski novac za crnogorski put za EU Centra za građansko obrazovanje CGO, čiji je glavni autor Radoš Mušović.
Kako je saopšteno iz CGO, predstavljeni podaci, koje je prikupio njihov tim, daju detaljan uvid u strukturu javnih konkursa na kojima su podržani projekti organizacija civilnog društva, među kojima najviše NVO koje imaju značajne kapacitete, uz grubi presjek fondova koje ugovoraju Vlada i druge institucije u Crnoj Gori.
“Ukupan iznos koje su iz Evropskog instrumenta za ljudska prava (EIDHR), Instrument za civilno društvo (CSF), Program za profesionalizaciju medija (MEDIA) i prekograničnih programa ugovorile crnogorske nevladine organizacije od 2012. do 2019.godine iznosi 18,181,784.40 eura. Iz istih linija institucije su ugovorile 9,862,545.51 eura, međunarodne organizacije i njihovi ogranci u Crnoj Gori 3,900,367.03 eura, i vjerske organizacije 701,640.00 eura”, navode u CGO.
EU je kroz EIDHR, CSF i MEDIA program podržala organizacije civilnog društva sa 15,094,368.70 eura.
“Od tog iznosa 3,346,613.55 eura je direktno ugovoreno sa stranim organizacijama ili njihovim ograncima u Crnoj Gori, a 11,747,754.40 eura sa crnogorskim organizacijama civilnog društva. U okviru prekograničnih programa (CBC i Intereg CG-BH-HR) iz evropskih fondova su crnogorski nosioci dobili direktnu podršku u iznosu od 17,551,969 eura, pri čemu su crnogorske institucije ugovorile 9,862,545.51 euro, a NVO 6,434,030.00 eura, zatim međunarodne organizacije i njihovi ogranci u Crnoj Gori 553,753.48 eura i vjerske organizacije 701,640.00 eura”, preciziraju u CGO.
Najveći iznos sredstava od NVO, kroz ta četiri programa, dobila je Fondacija za razvoj sjevera – FORS Montenegro (1,704,776.00 eura), a slijedi Mreža za afirmaciju nevladinog sektora – MANS (1,400,925.81 eura), Regionalna razvojna agencija za Bjelasicu, Komove i Prokletije (1,383,310.00 eura), zatim Centar za građansko obrazovanje – CGO (1,099,806.37 eura), Centar za zaštitu i proučavanje ptica – CZIP (973,450.00 eura), UNDP (966,380.00 eura), Asocijacija za demokratski prosperitet – ZID (806,835), Fondacija za aktivno građanstvo – fAKT (816,999.00 eura), Centar za monitoring i istraživanja – CEMI (718,445.26 eura) i Savjet Evrope (700,000.00 eura).
“Na osnovu podataka iz Kancelarije za evropske integracije Vlade Crne Gore, u okviru finansijske perspektive 2007–2013 (IPA I), Evropska komisija je za Crnu Goru opredijelila ukupno 235 miliona euraa za projektnu podršku crnogorskim ministarstvima. Dodatno, za IPA II (2014-2020) je do 2020. godine opredijeljeno preko 262 miliona euraa (262,600,000.00 eura). U okviru Zapadnobalkanskog investicionog okvira, uključujući i projekte u okviru Berlinskog procesa, za Crnu Goru je opredijeljeno oko 170 miliona euraa. Na bazi potpisanih ugovora za realizovane ili još uvijek tekuće projekte, od 2012. do oktobra 2019. godine, ministarstva Vlade Crne Gore su efektivno povukla iz ove tri linije preko pola milijarde euraa (510,860,985.00 eura). Tome treba dodati i 9,862,545.51 eura iz prekogranične saradnje, a što čini 520,723,530.51 eura”, navode u CGO.
Kako ističu, Ministarstvo pravde je realizovalo ili još realizuje projekte koji su podržani sa 28 miliona eura, Ministarstvo unutrašnjih poslova blizu 65 miliona eura, Ministarstvo finansija 22,6 miliona eura, Ministarstvo prosvjete oko 13 miliona eura, Ministarstvo nauke 2,3 miliona eura, Ministarstvo ekonomije oko 49 miliona eura, Ministarstvo saobraćaja i pomorstva više od 120 miliona eura, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja skoro 28 miliona eura, Ministarstvo održivog razvoja i turizma više od 100 miliona eura, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava više od 17 miliona eura.
Ranije Ministarstvo za informaciono društvo i telekomunikacije, a kasnije Ministarstvo javne uprave na raspolaganju je imalo, odnosno ima 19 miliona eura, Ministarstvo rada i socijalnog staranja gotovo 25 miliona eura, Ministarstvo vanjskih poslova 1.6 miliona eura i Ministarstvo zdravlja skoro četiri miliona eura.
“Kad se uračunaju svi ugovori za organizacije civilnog društva (crnogorske nevladine organizacije, međunarodne organizacije i njihovi ogranci, mediji, produkcijske kuće, vjerske zajednice, sindikati) i Vladu i njene institucije dolazimo do podatka 95.8 odsto sredstava povlači Vlada i njene institucije, a 4.2 odsto ostali, odnosno 95.8 odsto vladine institucije, 3.35 odsto crnogorske NVO, 0.72 odsto međunarodne organizacije na osnovu javnih poziva i 0.13 vjerske organizacije odnosno SPC”, poručuju iz te organizacije.
Kako zaključuju u CGO, ti podaci trebalo bi da posluže za argumentovanu diskusiju o tome kako se troše evropski novci za uređenje crnogorske kuće umjesto dosadašnje prakse jednostranog i selektivnog pogleda na projektnu podršku iz evropskih fondova.
