Kad patrijarh SPC u Moskvi s Putinom priča o Crnoj Gori

Obraćanje patrijarha Srpske pravoslavne crkve (SPC) Porfirija predsjedniku Rusije Vladimiru Putinu, prilikom posjete Moskvi, otvorilo je dva pitanja u Crnoj Gori – miješa li se crkva u državnu politiku i je li on crkveni poglavar i u Crnoj Gori, piše Radio Slobodna Evropa.

“Naš stav u vezi s Kosovom, Republikom Srpskom i Crnom Gorom, smatram da zavisi i od stava Ruske Federacije na globalnom nivou. Moja, i želja većine u našoj Crkvi, je da u budućnosti, ako dođe do novog geopolitičkog pregrupisavanja, budemo bliski tom ruskom okruženju, u ruskom svetu”, rekao je Porfirije Putinu.

Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore ocijenilo je Porfirijeve izjave neprimjerenim i nedopustivim miješanjem u unutrašnje stvari Crne Gore.

Drugu temu pokrenuo je potpredsjednik Vlade Filip Ivanović koji je u Evropskom parlamentu rekao da je na čelu SPC u Crnoj Gori mitropolit Joanikije, a ne patrijarh Porfirije.

Ko je crkveni poglavar u Crnoj Gori

Ivanović je na Odboru za spoljne poslove Evropskog parlamenta u Briselu na konstataciju hrvatskog poslanika Tomislava Sokola da se “poglavar najveće religijske organizacije u Crnoj Gori” sastao sa Putinom rekao da to nije tačno.

Kako je rekao, na čelu SPC u Crnoj Gori je mitropolit Joanikije, a ne patrijarh Porfirije, jer eparhije u osnovi funkcionišu nezavisno.

“Dakle, kada kažete da je poglavar najveće vjerske zajednice u Crnoj Gori otišao kod Putina, to nije tačno. Patrijarh SPC je otišao kod Putina. Arhiepiskop SPC u Crnoj Gori je arhiepiskop Joanikije, i on nije prisustvovao ovom sastanku.”

Oni koji kažu da je poglavar Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori posjetio Putina, što danas nije baš politički popularno, u pravu su, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) vjerski analitičar iz Beograda Draško Đenović.

“Jer se na čelu Srpske pravoslavne crkve nalazi patrijarh pećki, Porfirije Perić”.

SPC se za sada nije oglasila povodom Ivanovićeve izjave.

Iz njenog sjedišta u Beogradu, kao ni iz mitropolije u Crnoj Gori, nije odgovoreno na pitanja RSE kako tumače izjavu Ivanovića.

Porfirije poglavar SPC i u Crnoj Gori

Advokat Dalibor Kavarić, pravni zastupnik SPC, kaže da ministar Ivanović nema nadležnosti da preispituje misiju i propovijed Crkve i pastirsku ulogu Patrijarha.

U izjavi za RSE, za koju naglašava da je u lično ime, Kavarić kaže da je SPC jedna, sveta, saborna i apostolska crkva na čelu sa patrijarhom srpskim Porfirijem:

“A mitropolije i mitropoliti su isključivo pravna lica u okviru jedinstvene srpske crkve kao glavnog, jedinstvenog i nedjeljivog pravnog lica.”

On to ilustruje primjerom opština koje jesu samostalna pravna lica ali u okviru države i ne mogu biti nezavisne od države samo zbog tog statusa.

Đenović kaže da su, iako sa visokim stepenom autonomije, sve eparhije i mitropolija koje u nazivu imaju Srpska pravoslavna crkva dio Sabora Srpske patrijaršije i da se “samim tim ne može reći da patrijarh nije na njihovom čelu”.

“Ja se ne bih složio sa Ivanovićem da je u pitanju religiozna organizacija. Crkva to nije, ona je dio tijela Hristovog i samim tim su svi vjernici pozvani da se mole za vlasti, ali ukoliko je vlast obezbožena, onda im je teško da se mole za takvu vlast.”

Mitropolit Jonikije predstavlja Srpsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori ali nije na njenom čelu za razliku od Patrijarha Porfirija, zaključuje Đenović.

Stavovi Porfirija neprihvatljivi, kažu iz Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore

Stavovi patrijaha Srpske pravoslavne crkve saopšteni tokom susreta sa Putinom 22. aprila u Moskvi, a koji se tiču Crne Gore, naišli su na osudu dijela opozicije i reakciju Ministarstva inostranih poslova.

Osim što je Crnu Goru stavio u kontekst zemalja koje zavise od globalnog pozicioniranja Rusije uz želju da “ako dođe do novog geopolitičkog pregrupisavanja, budemo bliski ruskom svetu”, Porfirije je Putinu zahvalio na podršci u vezi s Kosovom, Republikom Srpskom i Crnom Gorom “jer je i tamo naš narod, naša crkva”.

Iz Ministarstva vanjskih poslova (MVP) su poručili da su državna pitanja isključiva nadležnost institucija Crne Gore, koja je sekularna država, članica NATO i kandidat za članstvo u Evropskoj uniji (EU).

“Izjave vjerskih poglavara, uključujući i patrijarha SPC, koje se odnose na unutrašnju ili vanjsku politiku, pored toga što nijesu relevantne, neprimjerene su i nedopustive”, naveli su u saopštenju.

Dodali su da Crna Gora ostaje čvrsto posvećena članstvu u EU, principima sekularnosti i jačanju stabilnosti u regionu.

“Očekujemo da takvo opredjeljenje poštuju svi akteri, uključujući i vjerske poglavare”, zaključili su iz MVP-a.

Partije odćutale poruke iz Moskve

Porfirijevu izjavu osudili su samo iz opozicionog Evropskog saveza.

Kako je saopštio jedan od lidera Saveza Ivan Vujović, “SPC se dobrovoljno predaje Putinu, a naša ‘evropska vlast’ se već predala SPC”.

Predsjednik Liberalne partije, članice Saveza, Vatroslav Belan, obratio se Vladi koja se u poslednje vrijeme dominantno bavila sporazumom sa Emiratima o zakupu plaže u Ulcinju:

“Dok ste raspoređivali 20 miliona kvadrata na Velikoj plaži, poglavar SPC je s Putinom raspoređivao Crnu Goru u ‘ruski svet'”.

Nijedna od partija vladajuće većine, koje su dominantno bliske SPC, nije reagovala na stavove Porfirija.

Ni Mitropolija crnogorsko-primorska SPC.

Nije reagovala ni najjača opoziciona Demokratska partija socijalista koja je u lošim odnosima sa Mitropolijom.

Nije se oglasio ni pokret URA čiji je predsjednik Dritan Abazović, dok je bio premijer, avgusta 2022. sa Porfirijem potpisao Temeljni ugovor.

Taj ugovor koji uređuje odnose SPC i države Crne Gore u ime crkve potpisao je Porfirije a ne Joanikije koji je bio mitropolit u Crnoj Gori.

U Ustavu SPC piše da je ta crkva jedna, nedjeljiva i autokefalna, a Mitropolija crnogorsko-primorska sa sjedištem na Cetinju se navodi kao jedna od eparhija.

Bavio se i popisom u Crnoj Gori

Prije dvije godine patrijarh Srpske pravoslavne crkve (SPC) Porfirije uključio se u kampanju popisa stanovništva u Crnoj Gori

On je je 14. oktobra, u Hramu Hristovog vaskrsenja u Podgorici, dvije sedmice pred početak popisa, pozvao građane da se identifikuju kao pripadnici srpskog naroda, vjernici SPC, koji govore srpskim jezikom.

“To je pravo, odgovornost, obaveza i dužnost svakog od nas”, rekao je tada Porfirije.

Porfirije ustoličio Joanikija

Sabor SPC kojim je predsjedavao patrijarh Porfirije izabrao je Joanikija za mitropolita SPC u Crnoj Gori nakon što je preminuo njegov prethodnik, mitropolit Amfilohije, 30. oktobra 2020.godine.

On je i ustoličio Joanikija početkom oktobra naredne godine uz angažovanje specijalnih jedinica i vojnog helikoptera.

Ustoličenje su pratile visoke etničke tenzije između građana srpskog i crnogorskog nacionalnog korpusa, te protesti i incidenti na Cetinju.Dolaskom Joanikija na čelo Mitropolije je počela razgradnja njene autonomije u odnosu na Patrijaršiju u Beogradu koju je imala u vrijeme mitropolita Amfilohija.

Ukinut je Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori, osnovan nakon obnove nezavisnosti Crne Gore 2006. godine, a koji su činili čelnici eparhija koje djeluju na njenoj teritoriji.

Do smrti njime je predsjedavao Amfilohije.

Joanikije je ostao bez titula arhiepiskop cetinjski i egzarh Pećkog trona, koje je imao prethodni mitropolit Amfilohije.