Evropska ekstremna desnica u sjenci austrijskog skandala

Skandal sa ekstremnodesnim austrijskim vicekancelarom Hajnc-Kristijan Štraheom, koji je podnio ostavku, došao je u nezgodan čas za evropsku populističku i nacionalističku desnicu koja se okupila u Milanu u subotu kako bi iskazala snagu i jedinstvo pred evropske izbore.

Sa druge strane, postavlja se pitanje jedinstva političara s oprečnim rješenjima evropskih problema, pišu svjetski mediji.

Zamjenik italijanskog premijera i lider ekstremnodesničarske Lige Mateo Salvini predvodio je evropske nacionaliste na teatralnom skupu u Milanu gdje je optužio mejnstrim lidere da su “izdali očeve osnivače” Evrope, ali je okupljanje desničara iz desetak evropskih država prošlo u sjenci skandala njihovog austrijskog kolege, piše The Financial Times.

Skup na kojem su prisustvovali Marin Le Pen, lideri Alterantive za Njemačku (Afd) i drugih nacionalističkih stranka iz evropskih zemlja trebalo je da pokaže snagu uoči izbora za Evropski parlament ove nedjelje, ocjenjuje britanski list i podvlači da nacionalisti nastoje da ostvare značajne dobitke na izborima s ciljem da promijene evropska fiskalna, bezbjednosna i bankarska pravila.

Ipak, događaj u Milanu koji je Le Pen označila kao “istorijski” za evropske nacionaliste, ukazuje FT, bio je u sjenci skandala u Austriji gdje je Štrahe istog dana bio primoran da podnese ostavku pošto je objavljen video snimak u kojem nudi unosne vladine ugovore u zamjenu za političku podršku ruskog investitora.

Salvini, razvedni otac dva djeteta koji se predstavlja kao branilac tradicionalnog katoličanstva, ignorisao je skandal, napadajući mejnstrim lidere kao što su njemačka kancelarka Angela Merkel, francuski predsjednik Emanuel Makron i liberalnog milijardera Džordža Sorosa za koje je rekao da su “izdali Evropu i san očeva osnivača De Gola i De Gasperija”.

Razvoj događaja u Austriji koji je doveo do raspada vladajuće koalicije nanio je udarac ekstremnodesničarskom pokretu u Evropi i povećao zabrinutost za veze nacionalista i Rusije, ocjenjuje The Wall Street Journal i dodaje da skandal u Austriji dominira vijestima širom Evrope koja je u završnoj fazi kampanje pred izbore za Evropski parlament.

Ipak, ukazuje uticajni američki konzervativni list, video snimak s Ibice iz 2017. na kojem Štrahe ženi, koja se predstavila kao nećaka ruskog tajkuna, obećava ugovore za javne poslove ako kupi najtiražniji tabloid da podrži njegovu kampanju, nije jedina kontroverza Slobodarske partije (FPO) i njenog lidera.

FPO, među čijim osnivačima poslije Drugog svjetskog rata su bili pripadnici zloglasnih SS jedinica, bila je u vladi četiri puta od 1983. godine, izazvajući pad svake usljed internih skandala, podsjeća Wallstreet Journal i ističe da je Štrahe tokom duge političke karije bio centar kontroverzi – jednom je odbacio sliku na kojoj je u vojnoj uniformi s ekstremnodesničarskim grupama u šumi, rekavši da je igrao pejntbol, a kada se pojavila slika koja pokazuje kako pravi neonacistički pozdrav, rekao je da je naručivao pivo.

Od ulaska te partije u sadašnju vladajuću koaliciju u decembru 2017. godine, njena popularnost je smanjena nizom skandala među kojima su bile rasističke izjave njenih istaknutih članova ili korišćenje nacistički simbola, dodaje list.

Za 14 godina vođenja Slobodarske partije, Štrahe je izgradio bliske veze s nizom vodećih nacionalističkih političara širom Evrope, dok je ta stranka s Jedinstvenom Rusijom predsjednika Vladimira Putina potpisala sporazum o saradnji i članovi partije su godinama putovali u Moskvu da se sretnu s ruskim kolegama.

Močvara populističke desnice

Neobična podvala lideru austrijske ekstremne desnice nije samo gurnula tu centralnoevropsku državu u političku krizu, već je i u danima uoči evropskih izbora nanijela štetu evropskoj nacionalističkoj desnici, ističe kolumnista Blumberga Leonid Beršidski.

Štrahe, jedan od retkih nacionalističkih populista u vladama bogatijih članica Evropske unije, bio je važan član pokreta koji je Salvini pokušao da sastavi uoči izbora za Evropski parlament i trebalo je u subotu da bude na skupu u Milanu, ali se umjesto toga u Beču izvinjavao supruzi i kancelaru Sebastijanu Kurcu i žalio da je žrtva “političkog atentata”, što je donijelo “otrovnu kišu paradi italijanskog desničara”.

Snimak razgovora s lažnom nećakom ruskog oligarha, koji su objavili Špigl i Zidojče cajtung pokazuje sklonost ka prljavim poslovima koji nemaju nikave veze s idealističkim nacionalizmom, ocjenjuje se u tekstu.

Nacionalistički populisti, piše kolumnista Blumberga, često agituju protiv ušančene, korumpirane elite s obećanjem da će isušiti močvaru, ali se na videu upravo Štrahe i njegov stranački kolega ponašaju kao stvorenje iz močvare, pričom kako da naprave autoritarnu medijsku mašinu kao mađarski premijer Viktor Orban ili kako da vladine ugovore s kompanijom biznismena koji nije sklon njihovoj politici daju Rusima, ali samo uz “kvalitetnu ponudu”.

Štrahe je bio blizak i s liderima Alternative za Njemačku, čiji je portparol na Tviteru rekao da je riječ o “pseudo-skandalu” koji je napravio bedni Špigl, ali je poslije obrisao taj tvit, ukazuje Beršidski i ističe da je veza sa Štraheom sad toksična čak i za AfD. Salvinijev pokušaj ujedinjenja je podriven i ističnoevropski nacionalisti u Mađarskoj i Poljskoj mora da sebi čestitaju što se nisu pridružili prije skandala, zaključuje on.

Austrijski skandal je ostavio evropsku ekstremnu desnicu u neredu i odgovara centrističkim i lijevim snagama uoči izbora ove nedjelje, ali on neće prestati da intrigira čak i kada se slegne politička prašina, jer, kako ukazuje Beršidski, ko je smislio plan i ko je imao sredstva da sprovede namještaljku nisu trivijalna pitanja – neko lukav i imućan želio je da sruši Štrahea, i vrijedi ispitati ko i zašto.

Busanje u grudi pred najvećim izazovom

Skup u Milanu svodi se na busanje u grudi evropskih nacionalista koji su promijenili politiku u većem dijelu kontinenta, ali sada kada žele da dobiju uticaj u Briselu da iznutra oslabe Evropsku uniju, suočavaju se najvećim izazovom – kako usaglasiti protivrečne politike članova, kako neki to nazivaju, “patriotske porodice”, ocjenjuje Vašington post.

Sa svim dobicima ekstremnodesničarskog populizma posljednjih godina, ukazuje Vašington post, grupa od 12 stranaka se sada susreće s možda najvećim izazovom – da li partije koje su obećale da će na prvo mjesto staviti interese svojih zemalja mogu raditi zajedno i promijeniti evropsku agendu.

Mada ankete pokazuju da bi antiestablišmentske partije mogle dobiti i do 35 odsto glasova u Evropskom parlamentu, te partije odražavaju različite niti populizma i nacionalizma, a povremeno su obrazovale konkurentske alijanse.

Salvinijeva grupa obuhvata samo neke od evropskih “pobunjenika i otpadnika”, ističe Post i dodaje da je njen uspjeh zauzdan, jer dvije najznačajnije evropske nacionalističke partije, iz Poljske i Mađarske, tek treba da udruže snage sa Salvinijevom grupom.

Čak i među partijama koje su se povezale, postoje velike političke razlike. Ekstremnodesničarske partije s bogatijeg severa, na primer, navodi Post, traže smanjenje budžeta EU, a nacionalisti u Poljskoj i Mađarskoj, koje nesrazmjerno zavise od finansiranja iz Brisela, kažu da ne žele takva ograničavanja; ekstremnodesne partije s Mediterana žele da članice EU urade više na podjeli tereta u prihvatanju migranata, ali su druge nacionalističke vlade odbile programe raspodjele izbjeglica; ekstremnodesničarske partije u istočnoj Evropi su stalno na oprezu od Rusije, dok je Salvini često išao u Moskvu i rekao da su sankcije Rusije apsurdne.

Konceptualna zbrka

S druge strane, kako piše časopis Ekonomist, desničarski populisti u Milanu su zahtijevali “revoluciju” kako bi srušili postojeći poredak u Briselu, ali su kao alternativu ponudili protivrječnu fantaziju “Evrope nacija”.

Govornici su bili toliko nekoherentni da su došli do tačke parodije, piše Ekonomist, dodajući da je s rastom podrške glasača Evropskoj uniji, sa zvučnika u Milanu treštalo “Evropa nacija”, jer je zajednička tema bila da EU u suštini nije loša stvar, već je samo vode pogrešni ljudi (dekadentni, politički korektni birokratski tipovi) s pogrešnim ciljevima (puštanje muslimanskih imigranata i druženje s bankarima).

Njihov argument je da bi EU mogla pomoći u odbrani autonomije nacionalnih država i bezbjednosti njihovih naroda, ali je većina govornika – zbirka nacionalista – zvučala prilično evropski, naglašavajući kako oni nisu anti-Evropljani kako ih žele prikazati mediji i da bi se s promenom u Briselu i “zdravim razumom” moglo doći do ravnoteže između kolektivne evropske akcije i pojedinačnih nacionalnih autonomija, piše časopis.

Ipak ta ravnoteža je razotkrivena u neodgovorenim pitanjima o hrabroj novoj Evropi nacija, ukazuje Ekonomist. Zašto je nekoliko govornika pjesnički nadahnuto pričalo o zajedničkom evropskom identitetu – ako Leonardo da Vinči i Jovana Orleanka pripadaju Evropi kao celini, kao i svojim državama, kako je tvrdila Le Pen, onda su možda nacionalni identiteti fluidniji i isprepleteniji od nacionalističkog ideala koji je istican u drugim djelovima govora.

Konceptualna zbrka objasnila je praktične kontradikcije u perspektivi, takođe podvlači časopis i navodi pitanja – da li zaštita nacije znači veću tržišnu disciplinu kako su neki zahtijevali ili manje kao što su izgleda sugerisali antiglobalistički argumenti Le Pen, ili da li bi izgradnja “tvrđave Evrope” sa zajedničkom bezbjednosnom arhitekturom odvela Uniju dalje ka superdržavi.

Evropski nacionalisti, međutim, imaju metod za izbjegavanje složenih pitanja, objašnjava Ekonomist, oni svode debatu na ličnosti – spominjali su Merkel, Makrona, šefa Evropske komisije Žan-Klod Junkera i druge mejnstrim ličnosti kako bi izazvali buku.