Gdje su Žuti prsluci godinu dana poslije?

Na godišnjicu izbijanja masovnih protesta Žutih prsluka u Francuskoj, pristalice pokreta su se opet sukobile s policijom na ulicama Pariza. Francuski predsjednik Emanuel Makron je nizom mjera uspio da suzbije protesni pokret koji je ipak ostavio trag u političkoj debati ove zemlje.

Protesni pokret Žuti prsluci godinu dana posle izbijanja masovnih demonstracija, koje su potresle Francusku i omele reforme Makrona, značajno je oslabio, ali je ipak ostavio trag u političkoj debati nametanjem teme socijalne nejednakosti, pišu svjetski mediji.

Na godišnjicu antivladinih protesta Žuti prsluci, demonstranti su opet palili automobile i sukobili se s policijom, ali je na ulicama francuskih gradova bilo daleko manje učesnika protesta nego prije godinu dana, ukazuje Rojters.

U subotu je, prema francuskom Ministarstvu unutrašnjih poslova, širom Francuske protestovalo 28.000 ljudi, od čega 4.700 u Parizu. Mada je to više nego prethodnih nedjelja, to je ipak, ističe Rojters, 10 puta manje od 282.000 demonstranata koliko se procjenjuje da je bilo u cijeloj zemlji 17. novembra 2018, prvog dana protesta.

Demonstranti obučeni u crno i prekrivenih lica su na pariskom Italijanskom trgu vandalizovali HSBC banku, palili kante za đubre, bacali kamenice i flaše na policiju i podizali barikade. Policija je uzvratila suzavcem i vodenim topovima. Takođe je intervenisala da spriječi nekoliko stotina demonstranata da blokiraju obilaznicu. U drugim gradovima demonstracije su uglavnom bile mirne.

Protesti Žutih prsluka, nazvanih po fluorescentnim prslucima koje vozači moraju da nose kad izađu iz vozila na putu, nastali su u novembru prošle godine iz blokada puteva zbog povećanja cene goriva i viših cijena životnih potrebština, ali su se razvili u širi pokret protiv Makrona i njegovih ekonomskih reformi.

Kriza sa Žutim prslucima primorala je Makrona da napravi ustupke i odloži sljedeću fazu reformi, uključujući posebno nepopularnu reformu penzionog sistema, ističe Rojters, ocjenjujući da je protesni pokret postao jedan od najvećih izazova pred kojim se našao Makron, prije nego što je utihnuo početkom ljeta.

Pokret Žuti prsluci počeo je kao protest zbog Makronove odluke da se povećaju porezi na gorivo, ali je brzo prerastao u opštije protivljenje vladi, za koju se smatralo da je naklonjena poslovnim interesima i nezainteresovana za svakodnevne brige ljudi koji žive van urbanih područja, ukazuje Gardijan.

Demonstranti su tvrdili da će novi porezi na gorivo pogoditi stanovništvo ruralnih oblasti čiji poslovi i zarade zavise od prevoza. Vlada je odustala od poreza na gorivo, ali su predstavnici Žutih prsluka proširili zahtjeve, između ostalog, da se uvedu referendumi o političkim pitanjima i vrati “porez na bogatstvo”.

Na vrhuncu protesta prije godinu dana, kada je na ulice izašlo skoro 300.000 ljudi, došlo je do žestokih sukoba s policijom. Među najupečatljivijim događajima je bio prodor Žutih prsluka na Jelisejska polja gdje su uništavani novinski kiosci, postavljane barikade i razbijen trotoar kako bi demonstranti bacali kamenice na policiju. Demonstranti su takođe, dodaje Gardijan, pisali grafite na Trijumfalnoj kapiji.

Francuska policija i žandarmerija su optuženi da su upotrebili prekomjernu silu. Zvaničnici su prijavili da je zbog upotrebe gumenih metaka i topovskih udara iz vodenih topova bilo 2.500 povreda, među kojima su 24 osobe koje su izgubile oči. Policija navodi da je 1.800 njenih pripadnika bilo povrijeđeno, dok su mediji javili da je bilo 10.000 hapšenja širom Francuske tokom godine protesta.

U proteklih nekoliko mjeseci pokret Žuti prsluci je izgleda izgubio na snazi, ali je nezadovoljstvo i dalje prisutno, ocjenjuje Gardijan, dodajući da je zemlja podijeljena oko protesta, koji su sada najdugotrajniji niz protesta u istoriji Francuske.

Anketa Figaroa sugeriše da 68 odsto stanovništva podržava osnovne motive pokreta, dok anketa BFMTV-a sugeriše da 63 odsto ne misli da treba nastaviti proteste.

Protesni pokret koji je prošle godine izvodio desetine hiljada ljudi na ulice Pariza ograničen je na marginalne lokacije, pošto ga je izmanevrisao predsjednik čiji su program osporavali Žuti prsluci, ocjenjuje Njujork tajms.

Neredi u subotu su uglavnom svedeni na malu oblast u Parizu i nisu mogli sakriti relativno malu mobilizaciju demonstranta, dodaje Njujork tajms uz ocjenu da je Makron savladao proteste tročlanom strategijom – novac, neobuzdano angažovanje policije i dijalog. S druge strane, prema ocjenama analitičara, Žuti prsluci su podriveni iznutra, neuspjehom da se okupe oko lidera, konkretnih ciljeva i dugoročne strategije.

Makron je dao oko 17 milijardi eura u fiskalnim ustupcima radnicima iz nižeg srednjeg sloja koji je dominirao protestima, uglavnom preko poreskih olakšica i direktnih subvencija, što je, prema procjenama francuskih ekonomista, dodalo oko 800 eura kupovne moći budžetima francuskih porodica.

Pored toga, Makron je angažovao jake policijske snage. Veliki broj povrijeđenih i faktor straha odvratili su ljude od demonstracija. Predsednik je takođe pokrenuo turneju po provincijama koje su bile žarište protesta, uz višesatne razgovore s gradonačelnicima i stanovnicima malih gradova, ukazuje Njujork tajms uz konstataciju da je Makronova taktika bila uspješna.

Simpatija javnosti za izlive nezadovoljstva zbog stagniranja zarada i opadanja standarda življenja bila je isprva snažna, ali je, ukazuje Njujork tajms, uveliko iščezla poslije nedjelja nasilja u kojem su uništavani djelovi Pariza i drugih većih gradova.

Spontana buna protiv socijalne nejednakosti prošle godine je zatekla Francusku spuštenog garda i zaprepastila posmatrače širom svijeta, ističe Vašington post uz ocjenu da su Žuti prsluci uspjeli da nametnu temu socijalne nejednakosti u francuskoj politici.

Na godišnjicu je pokušana obnova energije pokreta s većim brojem demonstranta na ulicama u centru Pariza nego proteklih mjeseci, ali je provincija, nekada srce protesta, bila relativno mirna, ukazuje američki list. Ipak, debata koju su pokrenuli Žuti prsluci sada je središnji dio političke računice u zemlji – socijalna nejednakost se pojavila kao centralno pitanje unutrašnje politike Makrona.

Francuski predsjednik, na kojeg je usmjeren veći dio gnijeva demonstranta uz optužbe da je arogantan i nezainteresovana za probleme običnih ljudi, kao odgovor na proteste je ponudio razgovore i krenuo na turneju slušanja građana, gdje je ponekad trpeo i višesatne lične napade. Rezultat povremeno bolnih susreta i demonstracija na ulicama je, navodi Vašington post, da je Makron djelovao ponizno, makar malo, ali dovoljno da se oporave njegovi rejtinzi.

Međutim, iako su Žuti prsluci usporili Makronove planove, oni ih nisu omeli, ističe list i dodaje da francuski predsjednik nastavlja da traži reformu darežljive socijalne države, insistirajući tamo gdje su prethodni francuski predsjednici poklekli. I to, podvlači Vašington post, obećava nove proteste i sukobe. Središnje mjesto u Makronovim planovima je reforma i pojednostavljivanje penzionog sistema s podizanjem praga za odlazak u penziju, zbog čega pojedini sindikati najavljuju velike demonstracije za početak decembra.

S druge strane, Žuti prsluci su pod kritikama da zastupaju interese samo jednog segmenta francuskog društva, pošto je većinom riječ o bjelcima iz niže srednje klase, ukazuje Vašington post, dodajući da pokret nije uspio da dobije na snazi u imigrantskim predgrađima koja su i dalje najsiromašniji djelovi zemlje. Pored toga, na protestima je povremeno dolazilo do izliva netolerancije i antisemitizma, kao prema filozofu Alanu Finkelkrotu  koji je među rijetkim intelektualcima koji su podržali proteste.

Istaknuti član pokreta Žerom Rodriges rekao je za Euronews da je rezultat protesta “mršav” kada je riječ o ispunjavanju zahtjeva Žutih prsluka. S njim se slaže politikolog Kristjan le Bar koji kaže da su Žuti prsluci dobili “male” ustupke vlade, ali da nije došlo do preokreta.

Rodriges je rekao da ne samo što su Žuti prsluci ostvarili malo toga u smislu socio-ekonomskih reformi, već da su trpjeli policijsku represiju i “sakaćenja”. On kaže da izgubio vid na jedno oko pošto su ga “napale” snage bezbjednosti u januaru i “policijsku represiju” takođe krivi za manji broj učesnika.

Kada je riječ o političkoj zastupljenosti, Žuti prsluci takođe nisu ostvarili puno toga, rekao je Le Bar. Kandidati povezani sa Žutim prslucima na evropskim izborima u maju su dobili ispod jedan odsto glasova i, dodaje on, izgledi im nisu puno bolji za francuske lokalne izbore u martu sljedeće godine.

S pozitivnije strane, Rodriges je rekao da je pokret odigrao značajnu ulogu u buđenju svijesti građana u pogledu socijalne pravde i prevelikih poreza. Druga pozitivna stvar je, rekao je Rodriges, da je pokret omogućio građanima da se okupe i raspravljaju o rješenjima, a takođe je pomogao obnavljanje “izgubljenog bratstva”.

Le Bar ističe da će rezultat Žutih prsluka možda bolje izgledati srednjoročno, pošto je pokret bacio svjetlo na društvene grupe koje se obično smatraju nevidljivim, “na Francusku koja ima poteškoće na kraju mjeseca”.