Bivši visoki predstavnik EU Havijer Solana uporedio je prilike na Balkanu i rastrzanost regiona između Zapada i Istoka sa životom Nikole Tesle.
U autorskom tekstu “Balkan između sukobljenih polova”, Solana navodi da zemlje regiona žele da učestvuju u “evropskom projektu”, ali da ujedno čine dio svijeta koji je politički i kulturološki među najkomplikovanijima na planeti.
“Nema jasnije ilustracije za opterećenu prošlost i sadašnjost ovog regiona, od života i nasljeđa jednog od njegovih najizvrsnijih sinova – fizičara i izumitelja Nikole Tesle”, navodi Solana.
Bivši španski šef diplomatije navodi da je Tesla rođen u srpskoj pravoslavnoj porodici u gradu koji je sada dio Hrvatske, pa je njegova nacionalnost “predmet rasprave u regionu”.
“Tesla je vjerovao da bi naučni napredak trebalo da stvara mostove između zemalja i da se kroz to postigne univerzalni mir. Međutim, postoje oni i u Hrvatskoj i u Srbiji koji žele da upodobe njegovo nasljeđe na neprimjeren način”, navodi Solana.
Navodeći riječi svoje naslednice Federike Moerini da bi “Balkan lako mogao postati jedna od šahovskih tabli na kojima velike sile igraju svoju partiju”, Solana ističe da je region uvijek bio “smješten” između sukobljenih polova, koji projektuju svoju moć kroz isprepletane ekonomske, političke, istorijske i kulturne veze.
Solana kaže da su ratovi iz devedesetih u bivšoj Jugoslaviji za Evropsku uniju uvek označavali veliki neuspjeh, a da je pokušaj da se bivše republike uvuku u Uniju donio različite rezultate.
“Istovremeno, demokratski standardi na Zapadnom Balkanu doživljavaju eroziju, a druge zemlje sa jakim uticaijem – Rusija, Turska i Mađarska, u kojoj EU nije uspjela da zaustavi autoritarni nalet Viktora Orbana – nude alternativne političke modele”, piše Solana.
Bivši prvi evropski diplomata kaže da Srbija pronalazi inspiraciju i u Josipu Brozu Titu, pokretu nesvrstanih i Titovoj “sjajnoj igri između SAD i Rusije”.
“Srbija se na sličan način zvanično određuje kao neutralna zemlja. Ipak, blisko sarađuje sa NATO kroz program Partnerstva za mir, dok istovremeno održava vojne vježbe as Rusijom. Takođe, dok predsjednik Aleksandar Vučić tvrdi da je čvrsto za evropske integracije, nije pokazao spremnost da se distancira od Rusije”, piše Solana.
On dodaje da se u priču zajedno sa stavom o Kosovu, ali i ekonomskim projektima uključila i Kina.
“Evropska unija ne smije da iznevjeri očekivanja koja bi Tesla, bez sumnje, imao od nje. Svim Evropljanima bi trebalo da bude pružena mogućnost da učestvuju u evropskom projektu i ubiru plodove njenog potencijala za promjene. To je tačno ono što veći dio populacije na Balkanu želi. Lideri EU ne mogu da garantuju da će proces ulaska biti brz i lagan, ali samo oni mogu da osiguraju da putovanje bude vrijedno cilja”, navodi Solana.
