Makron: Buduća Evropa u tri kruga, uz mjesto i za Rusiju i Tursku

Francuski predsjednik Emanuel Makron iznio je viđenje buduće preustrojene Evropske unije i Evrope, koja bi kroz deset ili petnaestak godina imala “tri kruga” i u kojoj bi ključni krug, “srce reaktora”, predstavljala osjetno ojačana zona eura s Njemačkom i Francuskom kao okosnicom.

U drugom krugu bi bile članice Unije “u snažnom jedinstvenom tržištu, negdje između šire EU i zone eura”, koje bi, ako budu željele i ekonomski i politički napredovale, stasale, mogle da uđu u zonu eura s posebnim budžetom, evropskim monetarnim fondom i jačim političkim ustrojstvom.

Najširi krug bi predstavljala “unija vrijednosti, demokratskih načela i ekonomskih sloboda”, negdje između EU i Savjeta Evrope, koja bi bila mnogo manje integrisana, u kojoj bi moglo biti mjesta i za Rusiju i Tursku, ali tako da te zemlje usvoje i strogo poštuju evropske demokratske vrijednosti, rekao je Makron u Lisabonu na sastanku s predsjednikom Antoniom Kostom i političkom elitom Portugalije.

Rusija i Turska mogu imati mjesta u tom najširem krugu, mada ne moraju biti i članice, već imati “bliske sporazume o pridruživanju”, objasnio je francuski predsjednik.

Lisabon je bio prva tačka Makronove turneje po zemljama EU s ciljem da objasni i dobije podršku za svoje zamisli o preuređenoj, ekonomski, politički i odbrambeno ojačanoj Uniji da bi se trajnije prevazišle sadašnje krize i izazovi, uključujući neizvjesnost i sumnje u održanje strategijskog savezništva Evropa-SAD.

Makron nije izričito dotakao mogućnost i izglede za ulazak novih članica u EU, ali je u stvari obrazlagao svoj veoma zapaženi programski govor o nužnosti ekonomskog, odbrambenog i političkog preuređenja Unije iz septembra prošle godine.

Francuski predsjednik je posredno ponovio stav da prije nego što EU osjetno ojača, obnovi svoje redove i preduprijedi krize koje su je ili bi je mogle pogoditi, ne može primiti nove članice sa Zapadnog Balkana.

Sad u Lisabonu navedeno razdoblje od deset ili petnaest godina u kojem to sve treba da se sprovede, govori da i proširivanje možda mora toliko pričekati, što je upravo predočio i evropski komesar Johanes Han, ocijenivši da je 2025. godina kao rok za ulazak Srbije i Crne Gore u članstvo EU previše ambiciozan.

Makron je u septembu naglasio da zapadnobalkanske zemlje zbog mira i stabilnosti Evrope treba da uđu u članstvo Unije kad potpuno usvoje “pravne tekovine” i demokratske zahtjeve EU, mada je tad upozorio da te zemlje ne bi smjele da se okrenu Rusiji, Turskoj ili “autoritarnim silama koje ne poštuju evropske vrijednosti”.

U Lisabonu je francuski predsjednik obrazložio da bi “srce reaktora” EU, dakle osjetno ojačana eurozona, bilo daleko više integrisano tržiste radne snage, s jako približenim socijalnim pravima, pa i zajedničkim osiguranjem od nezaposlenosti.

“To bi bilo srce Evrope mnogo više integrisanih naroda koje bi do kraja ovaplotilo zonu eura”, kako je to rekao Makron.

Drugi krug temeljno reformisane Unije, članice snažnog jedinstvenog tržišta bi, prema mišljenju francuskog predsjednika, mogle da se uključe u vojne, političke i trgovinske politike EU i da “jamče za istinsku slobodu kretanja unutar svoje zone”.