Da li će katolička crkva prihvatiti oženjene sveštenike

Šingu, u državi Para u Amazoniji, jedna je od najvećih rimokatoličkih crkava u Brazilu – obuhvata 365.000 kvadratnih kilometara, a više od 70 odsto od 576.000 stanovnika su katolici.

Međutim, u regionu služi manje od 30 sveštenika, što znači da ih neke zajednice viđaju samo dva puta godišnje.

Šingu je postala studija slučaja za pokret u okviru crkve koji se bavi pitanjem nedostatka sveštenika u udaljenim područjima – dozvoljavanje oženjenim muškarcima da budu sveštenici, što je protivno dugogodišnjim pravilima o celibatu u katoličanstvu.

Ovaj kontroverzni prijedlog predstavljen je u radnom dokumentu koji je crkva objavila prošle sedmice i o njemu će biti riječi na Amazon sinodu, sastanku biskupa koji će se održati u Rimu u oktobru.

Ovo nije prvi put da Vatikan dozvoljava oženjene sveštenike – 2009. godine otvorio je vrata anglikanskim sveštenicima koji su napustili crkvu Engleske, uglavnom zbog toga što se nisu slagali sa njenom politikom prema ženama i gej biskupima.

I u nekim istočnim katoličkim crkvama sveštenici mogu da budu oženjeni.

Bez obzira na to, Amazon sinod bi mogao da donese značajnu promjenu u katoličku doktrinu.

Bez „opcionog celibata”

Ovo djeluje da će biti jedan od mnogih kontroverznih trenutaka tokom mandata pape Franja.

Papa, koji na čelu crkve od 2013. godine, već je govorio u prilog izuzecima od pravila za udaljena područja, iako je žestoko odbacio ono što je nazvao „opcionim celibatom” kao opšte pravilo.

„Moja odluka glasi: nema opcionog celibata”, rekao je papa u januaru. „Neću to dozvoliti. Ja pred Bogom ne mogu da donesem tu odluku.”

Ideja koja kruži Vatikanom je da se dozvoli ograničena služba starijim muškarcima koje, prema dokumentu objavljenom prošle nedjelje, „poštuju i prihvataju članovi njihove zajednice, čak i ako već imaju porodicu koja je stabilna, kako bi obezbijedili obavljanje službe koja prati i održava hrišćanski život”.

Takve muškarce crkva definira kao viri probati – oženjeni ljudi dokazane vrline.

Amazonska šuma prostire se na površini od 7,5 miliona kvadratnih kilometara u Brazilu, Ekvadoru, Venecueli, Surinamu, Peruu, Kolumbiji, Boliviji, Gvajani i Francuskoj Gvajani i najveća je prašuma na svijetu.

U regionu živi više od 30 miliona ljudi, uglavnom katolika.

To je oblast koju karakterišu logistički izazovi. Oni uključuju potrebu putovanja brodom kako bi se stiglo do udaljenijih lokacija. Dok katolička crkva dozvoljava đakonima da vode obrede, poput krštenja, samo sveštenici mogu da ispovijedaju.

Ti zahtevi nisu dio protestantske vjere i to bi moglo da pomogne u shvatanju zašto evangelističke crvkve imaju sve više članova u Amazoniji – procenat je skočio sa 19,8 odsto na skoro 30 odsto između 2000. i 2010. godine, prema nacionalnim popisima.

„Ni u kom slučaju ne predlažemo kraj celibata. Tvrdimo da vođenje obreda poput pričesta ne bi trebalo da obavljaju samo muškarci u celibatu”, navodi u pisanom odgovoru BBC-ju Ervin Kautler, biskup u Šingu.

Drevna praksa

„Mi smo protiv toga da zajednice budu isključene zbog nedostatka sveštenika. Ko god se odluči za život u celibatu ima pravo na to. I ima mnogo onih koji ga izaberu i zadovoljni su time”, dodaje Kautler.

Ali celibat nije uvijek bio uobičajena praksa unutar rimokatoličke crkve. Prvi papa, Petar, bio je oženjen, kao i drugi apostoli. Celibat kao pravilo nije bio nametnut sve do 12. vijeka.

Iako je glavni argument bio da se garantuje potpuna posvećenost sveštenika, celibat je imao i dodatnu korist – da obezbijedi da djeca ili žene sveštenika ne polažu pravo na imovinu koja je stečena tokom sveštenikovog života, tako da može da je zadrži crkva.

Dok se posebna odluka do sada odnosi na Amazon, ona bi mogla da se proširi i na druge regione ako se pokaže uspješnom. Međutim, prijedlogu se ozbiljno protive katolički biskupi, a on može da pogorša nezadovoljstvo naprednim stavovima pape Franja.

Nedostatak sveštenika u svijetu

„Konzervativnim grupama se to uopšte neće dopasti”, napisao je u jednom eseju prošle sedmice britanski stručnjak za Vatikan Ostin Iverejg, autor dvije knjige o papi Franju.

Međutim, Roki Paloši, nadbiskup u Porto Velju, biskupiji u brazilskoj Amazoniji, tvrdi da je za crkvu presudno „opuštanje” pravila.

„Ne možemo da ignorišemo lokalne poteškoće”, kaže on, misleći na to da 950.000 stanovnika treba da služi 47 sveštenika u Porto Velju.

Da li će njegove kolege prihvatiti promjenu druga je priča. Međutim, nedostatak sveštenika nije samo problem udaljenih crkava.

Brojke zasnovane na zvaničnim podacima Vatikana sa Univerziteta Džordžtaun pokazuju da je broj sveštenika širom svijeta stagnirao. Od 1970. godine ima ih nešto više od 400.000.

U istom periodu, globalna katolička populacija skočila je sa 653,6 miliona na više od 1,3 milijarde.