Koje su nuklearne ambicije Irana i zašto su toliko kontroverzne

U središtu izraelskih napada na Iran nalazi se kontroverzni nuklearni program Teherana, piše CNN.

Teheran tvrdi da želi da ovlada nuklearnom tehnologijom u miroljubive svrhe i odbacuje optužbe zapadnih sila da pokušava da razvije nuklearno oružje, prenosi CNN.

Međunarodna agencija za atomsku energiju (IAEA), nadzorno telo UN-a za nuklearna pitanja, već dugo optužuje Iran da krši obaveze koje proizilaze iz Sporazuma o neširenju nuklearnog oružja, navodi se u tekstu.

U četvrtak – po prvi put u skoro 20 godina – IAEA je usvojila rezoluciju kojom se Iran proglašava krivim za kršenje tih obaveza, piše ovaj medij.

Američke obavještajne službe i IAEA vjeruju da je Iran imao tajni, koordinisani program za razvoj nuklearnog oružja koji je obustavljen 2003. godine. Iran negira da je ikada imao takav program, piše CNN.

Prema nuklearnom sporazumu iz 2015. godine, kako se navodi, Iranu je bilo dozvoljeno da obogaćuje uranijum do najviše 3,67 odsto čistoće, da ima zalihe uranijuma od najviše 300 kg i da koristi samo osnovne centrifuge IR-1 – uređaje koji rotiraju gas uranijuma velikom brzinom kako bi ga obogatili.

Godinu dana nakon što je američki predsjednik Donald Tramp povukao SAD iz tog sporazuma, piše u tekstu, Iran je postepeno napustio sva ograničenja iz sporazuma i počeo da obogaćuje uranijum do 60 odsto čistoće – što je tehnički kratak korak do nivoa pogodnog za izradu nuklearnog oružja, koji iznosi 90 odsto.

Američke sankcije su teško pogodile iransku ekonomiju, ali je nisu uništile, navedeno je u analizi ovog medija.

Izraelska ubistva visokih iranskih zvaničnika poslednjih godina – uključujući i jednog od najistaknutijih nuklearnih naučnika – takođe nisu uspjela da zaustave iransko obogaćivanje uranijuma.

Iran tvrdi da je njegovo pravo na obogaćivanje uranijuma neprikosnoveno i da o tome nema pregovora, navodi se.

U izveštaju IAEA iz maja, u koji je Rojters imao uvid, navodi se da je Iran sprovodio tajne nuklearne aktivnosti sa materijalom koji nije bio prijavljen nuklearnom nadzornom tjijelu na tri lokacije koje su već dugo pod istragom, piše CNN.

U posebnom izvještaju IAEA, koji je krajem maja poslat državama članicama, navedeno je da su iranske zalihe uranijuma obogaćenog do 60 odsto porasle na 408 kilograma. Prema standardima IAEA, to je dovoljno, ako bi bilo dodatno obogaćeno, za izradu devet nuklearnih bombi.