Mnogi se nisu iznenadili kada su se pakistanske vlasti obrušile na bivšeg premijera Navaza Šarifa poslije njegovih tvrdnji u jednom intervju da je militantima koji su aktivni na domaćem tlu dozvoljeno da pređu u susjednu suparničku državu, kako bi izvršili veliki teroristički napad, piše Radio Slobodna Evropa. Ali, šok je uslijedio nakon što je ove sedmice objavljen nalog za hapšenje glasnika, novinara Sirila Almeide, koji je vodio intervju objavljen u maju u dnevniku Dawn (Zora).
Grupe za zaštitu ljudskih prava, nezavisni mediji i opozicioni političari u Pakistanu kritički su reagovali na vijest da je Viši sud u Lahoru 24. septembra izdao naredbu, bez mogućnosti kaucije, u vezi sa Šarifovim predmetom za djelo izdaje. Almeidi je bilo zabranjeno da napusti zemlju, a nadležnima je naloženo da 8. oktobra dovedu popularnog kolumnistu pred sud na sljedećem saslušanju na Šarifovom suđenju.
Osnovna sugestija je da je Almeida na meti zbog toga što jednostavno obavlja svoj posao u vrijeme kada se pakistanska slobodna štampa nalazi pod neviđenim pritiskom od strane vojske – institucije koja ima veliku ulogu u domaćim i inostranim poslovima i koju mnogi vide kao metu Šarifovih komentara.
Almeida još nije optužen za zločin i nejasno je da li je uhapšen dok se čeka na pojavljivanje na sudu. Formalno sudsko saslušanje 8. oktobra utvrdiće koja optužnica, ako postoji, može biti podnijeta protiv reportera.
Paralelne vlade
Šarif se suočava sa optužbama za izdaju zbog navodnog pokušaja da u intervjuu sa Almeidom okleveta pakistanske državne institucije. Tužioci vide Almeidu kao omogućitelja Šarifove navodne izdaje.
Šarif je rekao Almeidi tokom ekskluzivnog intervjua da je Pakistan imao “dvije ili tri paralelne vlade”, misleći pod tim na navodne pokušaje vojske da kontrolišu politički sistem u Pakistanu i da “može biti samo jedna vlada: ustavna”.
Šarif je takođe insinuirao da je vojska podržala militante koji su 2008. godine izvršili seriju smrtonosnih napada u indijskom gradu Mumbaju. Pakistanska vojska je već duže vrijeme pod optužbom da podržava militantne grupe koje se bore u Indiji i Avganistanu.
“Militantne grupe su aktivne”, rekao je Šarif. “Zovite ih “nedržavnim” akterima, da li da im dozvolimo da pređu granicu i ubiju 150 ljudi u Mumbaju?” dodao je on, pozivajući se na napade u novembru 2008. godine u kojima je tokom tri dana 10 terorista ubilo najmanje 160 ljudi. Pakistanska militantna grupa Laškar-e Taiba bila je optužena da stoji iza napada.
Samo nekoliko dana nakon objavljivanja intervjua Almeide, vlasti su u većem dijelu zemlje ometale distribuciju najstarijih novina Dawn.
Šarifa je u julu 2017. godine Vrhovni sud razriješio dužnosti zbog navodnog prikrivanja imovine u inostranstvu i drugih optužbi za korupciju. On negira bilo kakvo kršenje zakona. Saveznici premijera koji je obavljao tu funkciju u tri mandata, a koji je 1999. godine srušen u vojnom udaru i izgubio premijersku vlast 1993. godine, kada je Narodna skupština raspuštena, nazivaju proces političkom osvetom i sugerišu da vojska stoji iza toga.
Klima straha
Grupe za zaštitu prava i novinari u Pakistanu su osudili sudsku naredbu za hapšenje Almeide, rekavši da je to pokušaj gušenja slobode štampe.
“Ovaj korak je dodao još jedan mač mnogima koji su već visili nad glavama novinara u Pakistanu,” izjavila je za RSE Asma Širazi, pakistanska novinarka i politička komentatorka koja je voditeljka emisije posvećene aktuelnim događajima na Aaj News-u .
“Prvo je to bio [vojni] establišment, nakon toga zabranjene [militantne] organizacije, a sada sudovi,” dodala je Širazi. “Ovaj nalog za Sirila Almeidu dodatno će pojačati klimu straha za novinare i već postojeću samocenzuru u Pakistanu”.
Ikbal Hatak, predstavnik Reportera bez granica u Pakistanu, izjavio je za RSE da nalog za hapšenje Almeide možete pojačati rizik da dođe do “kriminalizacije novinarstva”.
“Pisanje izvještaja, priče ili intervjua je odgovornost novinara,” rekao je on. “Kako se novinar može optužiti za intervju? To će dodatno zacementirati samocenzuru u Pakistanu. Ko će se drugi usuditi da izgovori ili izvještava o istini bez straha kada se gigantska medijska organizacija poput Dawn-a može suočiti sa takvim posljedicama?”
Komisija za ljudska prava Pakistana (HRCP), nezavisna organizacija za ljudska prava u Islamabadu, saopštila je da je Almeida “šikaniran samo zbog toga što je radio svoj posao – razgovarao zvanično sa političkom ličnošću i izvještavao o činjenicama”.
HRCP je rekao da je stavljanje Almeide na Listu za kontrolu izlazaka i izdavanje naloga za njegovo hapšenje bilo “pretjerano”.
Bilaval Buto Zardari, vođa Pakistanske narodne stranke (PPP), izjavio je da je zaprepašćen zbog sudskog naloga.
“Ovo samo pojačava percepciju da su mediji u opsadi u Pakistanu. Almeida je radio svoj posao – ni manje, ni više”, rekao je on u saopštenju.
Heštag #IstandVithCyril“ se pojavio na Tvitteru 25. – 26. septembra i mnoge kolege i političari podržavaju reportera.
Zabrana izlaska
Sudski nalog za njegovo hapšenje nije prvi sukob Almeide sa vlastima. Bilo mu je zabranjeno da napusti zemlju 2016. godine, nakon što je napisao članak o razdoru između vlade i vojske. Nekoliko nedjelja kasnije, otišao je u Njujork kada je naredba vlade ukinuta.
Almeida se nedavno vratio u Pakistan. Novinar je 24. septembra tvitovao da je izdat nalog za njegovo hapšenje i njegovo ime je stavljeno na listu osoba koje ne mogu da izađu iz zemlje.
Viši sud u Lahoru je rekao da je preduzeo tu mjeru zato što se Almeida dva puta nije pojavio na sudu u vezi sa Šarifovim predmetom, ali je Dawn u izjavi saopštio da ova dva ranija obavještenja nikada nisu dostavljena.
Zastrašivanje slobodne štampe
Almeidov nalog za hapšenje dolazi nakon što su pakistanski mediji izloženi najvećem pritisku do sada.
Novinari veterani su odlazili nakon što su bili ugroženi, najpopularnija TV stanica u zemlji je ugašena, a vodeći kolumnisti su se požalili da se priče u kojima se kritikuje vojska odbacuju pod njenim pritiskom.
Komitet za zaštitu novinara (CPJ) je rekao u izvještaju objavljenom u septembru da se klima za slobodu štampe u Pakistanu pogoršava, jer moćna vojska “mirno, ali efikasno” ograničava izvještavanje putem “zastrašivanja” i drugih sredstava.
U izvještaju se navodi da su novinari koji se suprotstavljaju ili su pretjerano kritični prema vlastima napadnuti, ugroženi ili uhapšeni. CPJ je takođe rekao da su pakistanska vojska, obavještajne agencije ili političke grupe povezane sa vojskom bile osumnjičene za ubistva 22 novinara tokom protekle decenije.
