Od Titograda do Nursultana: Kad se gradovima mijenjaju imena

Početkom marta, stanovnici Kazahstana imali su predsjednika Nursultana Nazarbajeva koji je upravljao državom iz prijestonice Astane. Kraj mjeseca dočekaće sa predsjednikom koji je dao ostavku i glavnim gradom koji je naziv promijenio u Nursultan (što znači Sultan svjetlosti), piše BBC.

<<<Predsjednik Kazahstana juče podnio ostavku, glavni grad već dobio novo ime<<<

Nursultan Nazarbajev, posljednji lider koji je bio na čelu države još od Sovjetske ere, neočekivano je podnio ostavku 19. marta. Na vlasti je bio skoro 30 godina.

Narednog dana, parlament je izglasao da prijestonica Astana promijeni ime u Nursultan – u čast odlazećeg državnika.

Sedamdesetosmogodišnji predsjednik na čelu Kazahstana bio je od proglašenja nezavisnost, nakon raspada Sovjetskog saveza.

Promjena imena glavnog grada sa sobom nosi brojne logističke izazove, od promjene svih saobraćajnih znakova, pa do krupnijih problema.

Prijestonice su često dobijale imena po liderima.

Najpoznatiji primjer sa prostora Balkana je Podgorica, koja je skoro 50 godina nosila ime Titograd – po predsjedniku SFRJ Josipu Brozu Titu.

Svi Titovi gradovi

Lider SFRJ kumovao je mnogim gradovima širom nekadašnje države.

Pored Podgorice, kao glavnog grada, mjesta različitih veličina nosila su Titovo ime.

Užice je imalo pridjev Titovo u periodu od 1946. do 1991. godine

Titova Mitrovica je nosila taj naziv od 1981. do 1990. godine, kada joj je vraćeno staro ime Kosovska Mitrovica.

Godine 1983. Vrbas je postao Titov Vrbas i taj naziv nosio do 1992. godine

Korenica u Hrvatskoj 1946. godine postala je Titova Korenica, a stari naziv je vraćen 1996. godine.

I Drvar u Bosni i Hercegovini je bio Titov od 1981. do 1991. godine.

Veles u Makedoniji postao je Titov Veles 1946. godine i taj naziv je zadržao narednih 50 godina.

Titovo Velenje u Sloveniji je nosilo taj naziv od 1981. do 1990. godine.

Najpoznatiji primjer Vašington

Izvan granica Balkana, najpoznatiji primjer su Sjedinjene Američke Države. Glavni grad Vašington naziv je dobio 1791. godine po prvom predsjedniku SAD-a, Džordžu Vašingtonu.

Po predsjedniku Vašingtonu je nazvana i čitava država, veliki broj manjih gradova, tvrđava i nekoliko planinskih vrhova.

Postoji i afrička država koja je prijestonicu nazvala po američkom predsjedniku. Glavni grad Liberije, Monrovija, nazvan je po američkom predsjedniku Džejmsu Monrou 1824. godine.

Monro je snažno podržavao povratak oslobođenih robova u Afriku.

Liberija je najstarija afrička republika, a osnovali su je oslobođeni robovi iz Amerike i Kariba.

Na drugoj strani svijeta, Novozelanđani takođe imaju prijestonicu nazvanu po državniku.

Velington, drugi grad po veličini na Novom Zelandu, u kom je i sjedište vlade, dobio je ime 1840. godine po vojvodi od Velingtona, u znak podrške koju je britanski vojvoda pružao kolonizatorima ostrva.

U slučaju Vijetnama, promjena imena Sajgon u Ho Ši Min, uslijedila je nakon duge borbe protiv kolonizacije.

Na kraju Vijetnamskog rata, 1975. godine, Sajgon je izgubio status glavnog grada, a godinu dana kasnije je dobio novo ime u čast revolucionarnog vođe, Ho Ši Mina.

Mnogi, međutim, grad još zovu starim imenom Sajgon, uključujući i Vijetnamce.

Promjena imena košta

Svako mijenjanje imena grada košta. Kartografi širom svijeta izmjenu moraju da naprave u narednoj publikaciji mapa. Nakon promjene naziva grada, mijenjaju se i saobraćajni znaci, građanima se izdaju nova dokumenta, štampaju se nove brošure, a međunarodna javnost se obavještava o zvaničnoj promjeni naziva.

Čak je i promjena naziva organizacije pravi birokratski pakao.

Svjetska rvačka federacija (World Wrestling Federation) i Svjetski fond za prirodu (World Wide Fund for Nature) sporili su se oko inicijala WWF 2002. godine. Na kraju, rvači su morali da popuste. Federacija je procijenila da bi je promjena imena koštala oko 45 miliona dolara. Procjenjuje se da bi istu sumu potrošila i država koja bi promijenila ime.

Kralj Svazilenda, Msvati Treći, promijenio je ime ove male afričke države od 1.5 miliona stanovnika u Esvatini u aprilu 2018. godine.

Promjena je najavljena kao potez kojim je država trebalo da se oslobodi kolonijalnog imena.

Deren Oliver, advokat iz Južne Afrike koji se bavi autorskim pravima, procjenjuje da će ta promjena imena koštati oko šest miliona dolara. To je gruba procjena, zasnovana na osnovu troškova koje su imale velike kompanije koje su promijenile imena.

Oliver kaže da na proces promjene imena, takozvano re-brendiranje, odlazi do deset odsto ukupnih marketinških troškova, što otprilike iznosi oko šest odsto ukupnog prihoda države.

Cijena koju će Esvatini, kao siromašna država, platiti smatra se razumnom, ali istorija pokazuje da ne postoje garancije da će se ime zadržati.

Promjena, pa vraćanje starog imena

Pet dana nakon smrti Vladimira Lenjina, 1924. godine, grad Petrograd je promijenio ime u Lenjingrad.

Nakon kraha Sovjetskog saveza 1991. godine, došao je kraj i imenu grada. Građani su izglasali da se gradu vrati ime koje je nosio prije Prvog svjetskog rata – Sankt Peterburg.

U slučaju Volgograda, bivšeg Staljingrada, grad je dva puta mijenjao ime – oba puta u toku Sovjetske vladavine.

Grad Caricin je 1925. godine promijenio ime u Staljingrad, po Jozefu Staljinu. Sovjetski lider Nikita Hruščov promijenio je ime grada u Volgograd, nakon Staljinove smrti 1961. godine.

Tako je svaka asocijacija na Staljina uklonjena iz grada koji je predstavljao simbol sovjetskog otpora tokom Drugog svjetskog rata.

Imena ruskih komunističkih lidera pojavljivala su se na mapama gotovo 70 godina.

Borbe za identitet mjesta nekad su trajale vjekovima, kao što je to slučaj u Turskoj.

Prema legendi, grčki grad Bizantion je ime dobio po caru Bizasu.

Nacionalni ponos

Ali kada je rimski imperator Konstantin Veliki stigao u grad u četvrtom vijeku, promijenio je ime u Konstatinopolj – grad Konstantina.

Nakon osmanskog osvajanja, ime je promijenjeno u Istanbul, ali su ga druge zemlje nazivale Konstantinopolj sve do početka 20. vijeka, kada je Turska odbila da dostavlja poštu adresiranu na Konstantinopolj.

To može da posluži kao lekcija svjetskim liderima da nijedno ime ne može ostati trajno ime nekog grada, pa čak ni nakon 1600 godina.