Rast evropske vojne potrošnje zbog straha od Rusije

Potrošnja za vojsku u Ukrajini i nekoliko drugih centralno i istočnoevropskih zemalja naglo je porasla u 2018. godini, uglavnom kao reakcija na uočene prijetnje iz Rusije, naveo je u novom izvještaju vodeći institut za istraživanje sukoba, oružja i razoružanja.

Stokholmski međunarodni institut za istraživanje mira (Stockholm International Peace Research Institute – SIPRI) saopštio je 29. aprila da je potrošnja u Ukrajini prošle godine porasla 21 odsto na 4,8 milijarde dolara, u skladu sa sličnim procentualnim rastom u Bugarskoj, Rumuniji, Letoniji i Litvaniji, piše redakcije Radija Slobodna Evropa na engleskom jeziku.

“Povećanja u centralnoj i istočnoj Evropi su uglavnom posljedica sve veće percepcije prijetnje iz Rusije”, rekao je Piter Vezeman (Pieter Wezeman), viši istraživač u SIPRI-ju.

To se dešava uprkos činjenici da je ruska vojna potrošnja pala u protekle dvije godine.

Potrošnja u Bugarskoj, Rumuniji, Letoniji i Litvaniji porasla je od 18 do 24 odsto, navodi se u SIPRI-jevom izvještaju

Trendovi u potrošnji na vojsku u svijetu 2018. Poljski izdaci porasli su 8,9 odsto na 11,6 milijardi dolara.

Ruska potrošnja na vojsku je dotle pala 3,5 odsto iz 2017. u 2018, ali njeni izdaci ostaju šesti po veličini u svijetu sa 61,4 milijarde dolara.

Ukrajina, koja uživa podršku Zapada, bori se od 2014. sa separatističkim ekstremistima koje podržava Rusija i koji su zauzeli djelove istočne Ukrajine u sukobu u kojem je ubijeno više od 13.000 ljudi. Rusija je takođe zauzela i anektirala ukrajinski krimski region 2014. godine.

Među zemljama s najvećim relativnim povećanjima potrošnje na vojsku 2018. su Jermenija (33 odsto), Bosna i Hercegovina (26 odsto), Bugarska (23 odsto), Ukrajina, Rumunija (18 odsto) i Kazahstan (16 odsto).

Ukupni izdaci Jermenije sa 609 miliona dolara predstavljaju 4,8 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP), čime je njen teret potrošnje na vojsku među 10 najvećih u svetu, zajedno s Rusijom sa 3,9 odsto.

Iranska potrošnja na vojsku pala je 9,5 odsto u 2018. na 13,2 milijarde dolara kako su privreda i valuta zemlje trpjeli posljedice obnovljenih finansijskih sankcija Sjedinjenih Američkih Država.

Vašington optužuje Teheran da pokušava da razvije nuklearno oružje prkoseći rezolucijama UN i da podstiče ekstremističko nasilje u regionu. Iran negira te optužbe.

Poslije više godina pada, u Avganistanu je potrošnja na vojsku povećana 6,7 odsto u 2018. na 198 miliona dolara.

Avganistan, koji uživa podršku Zapada, nastavlja da se bori s talibanima i drugim ekstremističkim grupama koje pokušavaju da svrgnu vladu u Kabulu.

Ipak, njegovi ukupni vojni troškovi ostaju relativno niski na jedan odsto BDP-a. Veći dio njegovih vojnih izdataka preuzele su SAD, koje su vojno prisutne u toj zemlji od invazije 2001. kojom su talibani oterani s vlasti.

Pakistan je povećao potrošnju za 11 odsto na 11,4 milijarde dolara, čime je 20. u svijetu po izdvajanjima na vojsku. Potrošnja je povećana na četiri odsto BDP-a, što je najviše od 2004. godine.

Dotle je njegov susjed i ogorčeni nuklearni rival Indija povećao vojnu potrošnju za 3,1 odsto na 66,5 milijardi dolara ili 2,4 odsto BDP-a.

Između Indije i Pakistana buknulo je nasilje ove godine u spornom regionu Kašmir i oko njega. Dvije zemlje upravljaju djelovima tog regiona, ali obje tvrde da polažu pravo na cijelu teritoriju.

Širom svijeta, navodi se u izvještaju, vojna potrošnja je porasla 2,6 odsto u 2018. na 1.822 hiljade milijardi dolara ili 2,1 odsto globalnog BDP-a.

Pet zemalja s najvećom potrošnjom su Sjedinjene Američke Države, Kina, Saudijska Arabija, Indija i Francuska – koje zajedno pokrivaju oko 60 odsto globalne potrošnje na vojsku.

Vojna potrošnja Sjedinjenih Američkih Država (rast od 6,4 odsto na 649 milijardi dolara) povećana je prvi put od 2010. Odvojeno je 3,2 odsto BDP-a.

Kineska potrošnja je porasla pet odsto na 250 milijardi dolara – 24. uzastopno godišnje povećanje azijske sile.