Specijalizovano tužilaštvo Kosova u Hagu sprovodi istragu o ulozi vladine Kancelarije za pravnu zaštitu potencijalno optuženih pred Specijalizovanim vijećima, kao i rukovodioca te kancelarije, Dritona Ljajćija (Driton Lajçi). Istraga se sprovodi zbog mogućeg ometanja pravde, uključujući navodno kršenje članova Krivičnog zakonika Kosova koji se odnose na opstrukciju dokaza ili zvaničnih postupaka, te zastrašivanje tokom vođenja postupka.
To je dio javnog dokumenta koji se odnosi na zahtjev Ljajćijevog advokata o razmatranju zakonitosti postupka intervjuisanja.
Naime, Ljajći je ispitan u Hagu 17. oktobra, branio se ćutanjem, a njegov advokat Tobi Kedman (Cadman) potvrdio je za Radio Slobodna Evropa (RSE) da je pri Specijalizovanim vijećem Ustavnog suda Kosova u Hagu podnio zahtjev o zakonitosti postupka intervjuisanja, što je i dio javne dokumentacije.
On, međutim, u ovom trenutku nije mogao da govori više o sadržaju tog zahtjeva ili o bilo kom aspektu slučaja, budući da je to pitanje sub judice, odnosno predmet koji je na sudu.
Zahtjev uklonjen sa interneta
RSE je imao uvid u javni zahtjev koji je na nekoliko sati bio objavljen na web stranici Specijalizovanog veća, nakon čega je uklonjen.
Kako je za RSE izjavila portparolka veća Angela Griep, zahtjev se može povući sa veb stranice u slučaju da postoje zabrinutosti stranaka, te se nakon razmatranja nadležnog veća mogu ponovo objaviti ili klasifikovati kao povjerljivi.
U zahtjevu međutim stoji da Ljajći, i pored njegovog insistiranja, nije bio unaprijed obaviješten o kakvim se specifičnim krivičnim djelima radi, o dokaznim osnovama za sumnju da je počinio krivično djelo, a o specifičnim navodima nije bio upoznat ni tokom samog intervjua.
Njegov advokat Kedman je iz tog razloga zatražio razmatranje zakonitosti posupka intervjuisanja, tvrdeći da se radi o kršenju Ustava i relevantnih zakona.
Kedman u molbi insistira i na uspostavljanju prakse a koja će omogućiti da svi budući intervjui “budu u skladu sa zakonom”, a da se Ljajćijev intervju održan 17. oktobra smatra nezakonskim i neprihvatljivim.
Specijalizovano vijeće Ustavnog suda Kosova u Hagu je krajnja instanca za tumačenje Ustava po pitanjima koja se tiču rada Specijalizovanih vijeća i Specijalizovanog tužilaštva. Kedman se tom vijeću obratio u ime Ljajćija, pozivajući se na član Ustava Kosova koji navodi da “pojedinci mogu da pokrenu postupak ako su njihova prava i slobode koje im garantuje Ustav prekršena od strane javnih organa, kada se iscrpe sva pravna sredstva“.
Isti smatra da procedure usvojene u svrhu intervjua u skladu s tim pozivom nisu u skladu sa Ustavom Kosova, Pravilnikom o postupku i dokazima Specijalizovanih vijeća, i obavezama Kosova, a isto tako i Vijeća, da djeluje u skladu sa međunarodnim ljudskim pravima.
Na upit RSE Specijalizovano tužilaštvo odbilo je da pruži bilo kakav komentar.
Šta su nadležnosti Specijalnog suda
Zločini protiv sprovođenja pravde, odnosno zločini počinjeni tokom sudskih procesa kao što su uništavanje dokaza, zastrašivanje svjedoka i drugo, jedno je od djela nad kojim Specijalni sud ima nadležnost, pored zločina protiv čovječnosti, ratnih zločina i drugih krivičnih djela prema kosovskim zakonima koji se povezuju sa navodima iz izvještaja Dika Martija.
Kako stoji u navedenom zahtjevu advokata Kedmana, rukovodilac kancelarije Driton Ljajći krajem septembra je dobio poziv da se 17. oktobra javi na razgovor u Hagu, u svojstvu osumnjičenog, a u vezi sa “službenom kriminalističkom istragom Kancelarije specijalizovanog tužioca”. Kako je objašnjeno, poziv je uslijedio zbog toga što “postoje razlozi za vjerovanje da je učestvovao u izvršenju krivičnog djela iz nadležnosti Specijalizovanih vijeća Kosova”.
Na Ljajćijev upit tužiocu o kakvim se specifičnim navodima radi i na zahtjev da prije razgovora u Hagu bude obaviješten o navodnim krivičnim djelima a kako bi bio svjestan onoga na šta se od njega traži da odgovori i o navodnim osnovama, Specijalizovano Tužilaštvo je putem e-maila odgovorilo da im “zakonom nije predviđeno da u ovom trenutku pruže detalje u vezi sa dokazima kojima tužilaštvo raspolaže”.
Šta tužilaštvo istražuje?
U odgovoru se međutim dodaje da tužilaštvo “istražuje ulogu (Ljajćijeve) kancelarije i samog Ljajćija u mogućem ometanju pravde, uključujući kršenja članova Krivičnog zakonika Kosova koji se odnose na opstrukciju dokaza ili zvaničnih postupaka i zastrašivanje tokom vođenja postupka”.
S obzirom na to da tužilac nije otkrio dokazni materijal, što bi, kako stoji u zahtjevu, pomoglo advokatu da savjetuje svog klijenta na odgovarajući način, Ljajći je odlučio da odbije da odgovori na pitanja na dan ispitivanja, o čemu je bio obaviješten i sam tužilac veče prije ispitivanja kada je putem telefona kontaktirao tadašnjeg Ljajćijevog advokata Artana Ćerkinija i pitao ga da li Ljajći planira da ne pruži informacije tokom intervjua (‘no comment’ interview).
Intervju 17. oktobra trajao je oko sat vremena, Ljajći se na sva postavljena pitanja branio ćutanjem.
Pitanja za Ljajićija
Njegov tadašnji advokat Artan Ćerkini kazao je za RSE da i dalje stoji njegova ranija izjava a to je da je Tužilaštvo bilo zainteresovano za funkcionisanje Kancelarije za pravnu zaštitu potencijalno optuženih pred sudom.
U zahtjevu o razmatranju zakonitosti postupka intervjuisanja stoji i da je tokom postavljanja pitanja tužilac “neprekidno i nekorektno pitao Ljajćija da li je njegovo odbijanje da odgovori na pitanja bazirano na njegovo pravo na slobodu od samoinkriminacije”. Advokat dodaje da su pravo na ćutnju i pravo na slobodu od samoinkriminacije odvojena prava.
Ljajćijev advokat Kedman tvrdi da, ukoliko se uzme u obzir Zakon o specijalizovanim vijećima i Specijalizovanom tužilaštvu, te i ostali relevantni dokumenti, “prilikom utvrđivanja optužbi, optuženi ima pravo da blagovremeno i detaljno bude obaviješten o prirodi i razlogu optužbe protiv njega”.
Takođe ukazuje i na član Pravilnika o postupku na osnovu kojeg prilikom ispitivanja osumnjičeni ima pravo da bude obaviješten da postoje osnovi sumnje da je izvršio krivično djelo iz nadležnosti Specijalizovanih vijeća i dr.
Stoga Ljajćijev advokat tvrdi da njegov razgovor sa tužiocem ne može biti prihvatljiv u postupcima u slučaju optužnice.
Kancelarija za pravnu zaštitu potencijalno optuženih pred sudom u Hagu funkcioniše pri kosovskom Ministarstvu pravde, a formirana je u skladu sa Zakonom o pravnoj zaštiti i finansijskoj podršci potencijalnim optuženim licima pred Specijalizovanim vijećima.
