Mislim da i kod islamističkih i krajnje desnih ekstremista postoji čitava subkultura koja današnje konflikte povezuje sa srednjim vijekom u doba križara, u vrijeme Osmanskog carstva i Kosovske bitke, kaže dopisnik londonskog Economista za Istočnu Evropu Tim Judah u intervjuu za ‘Zašto?’ za Radio Slobodna Evropa.
Brenton Tarrant, koji je na Novom Zelandu ubio destine ljudi u napadu na džamiju je, kao i Anders Breivik, koji je izvršio sličnan napad na kamp za mlade u Norveškoj 2011., čini se, imao Radovana Karadžića kao jednog od uzora, pored drugih ličnosti i događaja iz bliže i dalje balkanske prošlosti.
Sa druge strane militantna organizacija Islamska država Iraka i Levanta, koja je vrbovala stotine članove u regionu, je stradanje muslimana na Balkana navodila kao jedan od razloga za njihovu borbu i u propagandnim materijalima ovo područje proglašavala za jedno od budućih bojišta i dijelova samoproglašenog kalifata. Judah objašnjava otkud ta veza.
“Mislim da na obje strane postoji čitava galaksija, čitava subkultura koja današnje konflikte povezuje sa srednjim vijekom u doba križara, u vrijeme Osmanskog carstva i Kosovske bitke. Ovo je nešto što su ljudi u bivšoj Jugoslaviji znali osamdesetih i devedesetih kada je došlo do obnove interes za ovaj period, svakako od strane političara. To je istrajalo i preuzeto je od krajnje desničarskih i islamističkih grupa i uvećalo se u subkulturi društvenih medija širom svijeta u posljednjih nekoliko decenija”, kazao je Judah.
Krajnje desničarske organizacije su inspiracije su uglavnom crpile u Drugom svjetskom ratu i nacistima ali sve češće svoju borbu predstavljaju kao borbu protiv islama i kao sukob vjera i civilizacija.
“Ovo je narativ koji su i krajnje desničarske i nacionalističke grupe na Balkanu same koristile. Uvijek bi govorili da je to borba hrišćanstva protiv islama, konkretno pravoslavnog hrišćanstva, i većina nas koji posmatramo Balkan nismo primjetili da postoji ta velika subkultura krajnje desničarskih, nacionalističkih grupa koje su to preuzele i povjerovale u to”, kazao je Judah.
Breivik je, ističe, neko ko je povjerovao u to, posljednjih nekoliko godina bilo je izvještaja o britanskim krajnje desničarskim bijelim supremacističkim grupama koje također vjeruju u ovaj narativ i vjeruju u ideju srednjevjekovnih vitezova koji brane hrišćanstvo od islama.
“On im osigurava istorijsku nit, istorijski narativ u koji mogu povjerovati”, naveo je Judah.
Sa druge strane, islamistički ekstremisti su navodili stradanje muslimana u BiH, i Srebrenicu kao simbol toga, te sudbinu Palestinaca kao jedan od glavnih uzroka sukoba sa Zapadom i razloga za uspostavljanja kalifata.
“To je, čini se, najočigledniji primjer. Ali ako pogledate direktniju paralelu, postoje ekstremistički radikalni islamisti koje se vraćaju do Španije i Andaluzije i protjerivanja iz Španije u srednjem vijeku, dok Srbi, na primjer, kažu da gdje god su srpski grobovi, tu je Srbija u najekstremnijoj, nacionalističkoj retorici. Ima onih koji kažu da gdje je prije bila islamska vlast tamo opet mora biti. Na izvjestan način, tu postoji jedna paralela, kao i vraćanje na uglavnom davno zaboravljene srednjevjekovne borbe”, naveo je Judah.
Samo nekoliko dana prije napada na Novom Zelandu, u Višegradu je održano okupljanje četnika, čiju je ideologiju i stavove, čini se, podržavao i napadač na Novom Zelandu.
“Mislim da bi se borili protiv Karadžića kao inspiracije i da jeste i nije bilo četničkog okupljanja u Višegradu. Činjenica da je nekoliko dana prije ovog incidenta bilo okupljanje četnika u Višegradu je koincidencija, ali, kao što kažem, u ovim krajnje desničarskim bijelim supremacističkim krugovima, odabrali su i priključili se ovim ekstremno nacionalističkom krilu na Balkanu. Našli su u tome skoro romantičnu viziju srednjeg vijeka i borbe koja traje, na jedan ili drugi način, od srednjeg vijeka do danas. Oni sebe vide kao vitezove na jedan romantičan način kakvi su oni bili u srednjem vijeku. To je jedan iskrivljen način gledanja na istoriju, ali ovi ljudi trebaju neku vrstu opravdanja da bi dali smisao onome što rade i u šta vjeruju”, kazao je on.
