Prelec: Razmjena teritorija je ključ sporazuma

Evropa ima intenzivan i razumljiv strah što se tiče promjene nacionalnih granica, ali razgovori o razmjeni teritorija Kosova i Srbije, zaslužuju pažljivu podršku Zapada, smatra Marko Prelec, profesor na Školi za javne politike pri Centralnoevropskom univerzitetu.

U tekstu za “Politiko” pod nazivom “Promjena granice na Balkanu koju bi Zapad trebalo da pozdravi”, Prelec navodi da bi, uprkos rizicima, od razmjene teritorija korist imale obje strane, kao i EU.

“Nema rješenja za kosovsko pitanje bez sporazuma koje bi obje strane iskreno podržale, a razmjena teritorija je ključ takvog sporazuma”, navodi Prelec.

Kosovo bi razmijenilo sjeverne opštine gdje većinom žive Srbi za jugozapadne djelove Srbije, gdje većinom žive Albanci, naveo je Prelec.

Prelec potom odgovara na pitanje zašto bi Srbija pristala na ovakav sporazum.

“Zato što predstavlja priznanje da američka i evropska politika prema njima nije bila uspješna. Kosovo se odvojilo pod međunarodnom supervizijom i pod pretpostavkom da bi Srbija na kraju morala da prizna njenu nezavisnost i teritorijalni integritet. Razmjena teritorija omogućava Srbiji da kaze: “Pokušali ste da to riješite bez nas i nije uspjelo”. Takva priznanja su moćna, posebno kada se države nose sa emocijama nabijenim temama kao što su istorija, identitet i teritorija”, piše Prelec.

Sa druge strane, Kosovo bi postalo punopravna članica međunarodne zajednice i imalo bi jasniji put ka članstvu u EU, a moglo bi odmah da se pridruži Savjetu Evrope, dodaje Prelec.

On navodi da, dok god traje pat pozicija, ni Kosovo ni Srbija nemaju realne šanse da se pridruže EU.

“Brisel je jasno stavio do znanja Beogradu da mora da riješi svoj spor sa Kosovom prije nego što postane članica EU”, piše Prelec.

Prelec se potom pita zašto onda postoji toliko protivljenja takvom rješenju i podsjeća na nedavnu izjavu njemačke kancelarke Angele Merkel da “postoje pokušaji da se možda razgovara o granicama, a to ne možemo da uradimo”.

Podseća i na izjavu Karla Bilta koju je tu ideju nazvao “receptom za geopolitičku nestabilnost”.

“Glavni prigovor je da promjena granica negdje prijeti granicama svuda u regionu”, kaže Prelec, navodeći kao primjere Makedoniju i BiH.

Za Makedoniju Prelec kaže da je sada ta zemlja daleko stabilnija, da ima progresivnu, multietničku vladu i da bi već sledeće godine mogla da postane članica NATO.

“Albansko stanovništvo (u Makedoniji) je pragmatično i zadovoljava se životom u državi sa dobrim izgledima evropskih integracija i prosperiteta”, piše Prelec.

Prema njegovim riječima, Republika Srpska je drugo pitanje, gdje rukovodstvo i mnogi građani zaista žele otcjepljenje, a znaju da je to nemoguće.