Advokat i bivši povjerenik Srbije za pitanja od javnog značaja Rodoljub Šabić ocijenio je danas da odbijanje zahtjeva za izručenje osnivača portala Vikiliks Džulijana Asanža organima SAD predstavlja, važan presedan svetskih razmjera, i da zaslužuje posebnu pažnju iz perspektive pravnog poretka Srbije,
Komentatarišuči ovonedeljnu odluku Centralnog krivičnog suda u Londonu, Šabić je istakao, da je odluka suda prvostepena i da za definitivnu ocjenu treba sačekati ishod postupka po žalbi SAD.
“To je iznenađenje jer je tok procesa u kojem sud nije bio nimalo naklonjen odbrani, nagovještavao kao vjerovatniju mogućnost da će nezavisnost suda, ljudska prava i sloboda medija biti podređeni specijalnim odnosima Ujedinjenog Kraljevstva i SAD. Ipak, na kraju, sud je odbio izručenje Asanža, ali tom odlukom nije potvrdio pravo novinara da otkrivaju skandalozne tajne svetskih moćnika”, naveo je Šabić.
“Odluka suda se isključivo poziva na Asanžovo mentalno zdravlje, odnosno na nehumane zatvorske uslove koji bi ga čekali u SAD i koji bi, po ocjeni suda, štetno uticali na njegovo psihičko stanje i izazvali opasnost da on, u teškom psihičkom stanju, počini samoubistvo”, smatra Šabić.
Šabić je poručio da taj slučaj zaslužuje posebnu pažnju u Srbiji jer podsjeća na probleme u funkcionisanju srpskog pravosuđa i shvatanju međunarodnih standarda ljudskih prava koje vlast vješto zanemaruje.
“Srbija je krajem 2017. Turskoj izručila Dževdeta Ajaza, pripadnika male kurdske Partije slobode Kurdistana. Riječ je o čoveku koji je prije 20 godina bio optužen da je dio grupe koja planira terorističke aktivnosti što je i priznao, nakon što je više dana bio brutalno mučen, o čemu govori i presuda Evropskog suda za ljudska prava iz 2006. godine”, podsjetio je bivši poverenik.
Šabić je naveo da je Ajaz, kao i ostali optuženi, prije presude pobjegao iz Turske u inostranstvo, a da je u Srbiji, na zahtjev Turske, priveden u zatvor.
“Zatražio je azil u Srbiji, ali o azilu nikada nije odlučivano. Prilikom izručenja ignorisana je hitna preporuka Komiteta UN protiv torture koji je zatražio da Srbija ne izručuje Ajaza dok Komitet ne analizira slučaj. Izgovor tadašnje ministarke pravde da joj nije bio poznat dopis Komiteta, ili je svjesno iznijeta neistina, ili potvrda neshvatljivog diletantizma, aljkavosti i neodgovornosti nje i saradnika, odnosno Srbije, jer je dopis Komiteta UN bio uvršten u spise predmeta pre nego što je ministarka definitivno odlučila”, naveo je Šabić.
Komitet UN je u avgustu 2019. godine odlučio da je Srbija prekršila Konvenciju UN protiv torture, jer se oglušila o član tog sporazuma koji zabranjuje izručenje, kad postoji osnovana sumnja da će izručeni biti podvrgnuti mučenju.
Komitet je tada utvrdio da Srbija ima obavezu da obezbijedi obeštećenje podnosiocu žalbe i još je od Srbije zatražio da pokrene monitoring uslova pod kojima je Ajaz sada u zatvoru i uvjeri se da ne trpi torturu.
“O tome šta je s tim u vezi preduzeto, naša javnost ni danas ne zna praktično ništa. Već samo to da je usred Erdoganovih čistki država koja navodno želi da postane članica EU, izručila Turskoj čovjeka koji je tamo bio mučen, bio je sraman skandal i narušavanje ugleda zemlje. Pokušaj da se odluka Komiteta UN protiv torture gurne pod tepih bio bi, ili već jeste, manje-više isto to. Minimum odgovornosti podrazumijeva obavezu odgovornih da to spriječe. A nažalost, odsustvo indormacija o tome govori da smo s tim suočeni”, zaključio je Šabić.
