Mnogi Amerikanci glasali su za Trampa zato što je važio za političkog novajliju. Željeli su autsajdera na mjestu predsjednika. Kakvi su rezultati spoljne politike tog novajlije i autsajdera nakon prvih sto dana na vlasti?
Najblaži u ocjeni prvih sto dana Donalda Trampa u Bijeloj kući je Erik Gomez iz slobodarsko-konzervativnog trusta mozgova instituta Kejto: Trampova spoljna politika skoro uopšte se ne razlikuje od spoljne politike koju je vodio njegov prethodnik Barak Obama. Tramp radi po principu miješanja političkog, diplomatskog i vojnog pritiska. Gomez naglašava da je problematično to što je on nepredvidljiv, što često mijenja mišljenje. A razlog za to, smatra Gomez, leži u činjenici da Tramp jednostavno ne razumije spoljnopolitičke odnose.
I Mihael Verc iz liberalnog trusta mozgova Centar za američki progres (CAP) to sagledava na isti način. Prvi udarac kada je riječ o odnosima s Kinom bilo je proračunato Trampovo pominjanje osjetljivog pitanja – da li Tajvan pripada Kini ili ne.
„On je tako, u jednom loše pripremljenom intervjuu, u suštini revidirao četrdeset godina staru američku poziciju, samo da bi na kraju ponovo profitirao od Kineza“, kaže on.
Tamo-vamo u spoljnoj politici
Predsjednik je, kaže Verc, upao praktično u sve zamke koje su mu postavljene. On se okružio veoma konzervativnim i desno-ekstremnim savjetnicima. Među njima su i mnogi oficiri, kao što je i ministar odbrane Džejms Matis, nekadašnji general američkog Korpusa marinaca. Tu je i nacionalni savjetnik za bezbjednost Herbert Mekmaster, visoko odlikovani i iskusni vojnik.
Prijeti li dakle američkoj spoljnoj politici „militarizacija“? Erik Gomez je uvjeren da Tramp neće prezati od upotrebe vojne sile. To se moglo vidjeti i na primjeru bombardovanja vojnog aerodroma u Siriji, kao i položaja „Islamske države“ u Avganistanu. Tome bi trebalo dodati i to da su SAD vojno pomogle Saudijskoj Arabiji u jemenskom građanskom ratu – a to je sukob iz kojeg bi SAD „trebalo da se povuku“.
SAD su proteklih nedjelja na krize, poput one u vezi sa upotrebom bojnih otrova u Siriji i situaciji u Avganistanu, uvijek reagovale upotrebom vojne sile, podsjeća Gomez. Za njega je to „loš znak“. U tome se, kaže, ne vidi koherentna strategija u spoljnoj politici.
Kao Kubanska kriza?
Džek Džejns sa Američkog instituta za savremene njemačke studije (AICGS) strahuje da kriza sa Sjevernom Korejom može da se zaoštri. Sjeverna Koreja ne posjeduje samo atomske bombe, već je razvila i rakete dugog dometa.
Džejns poredi situaciju sa Kubanskom krizom 1962, kada je američka vlada željela da spriječi stacioniranje sovjetskih nuklearnih glava i raketa dugog dometa na Kubi. Tadašnji američki predsjednik Džon Kenedi, savjetovao se sa „čitavom regimentom“ eksperata i saradnika različitih ministarstava. A Trampu nedostaju dobro potkovani savjetnici i opcije za djelovanje, posebno zbog toga što su mnoge pozicije u ministarstvima još upražnjene. Zbog toga se Trampov proces odlučivanja „rukovodi instinktom“, kaže Džek Džejns.
Mihael Verc je zbog toga u svojoj konačnoj oceni kritičan. On smatra da je aktuelni američki predsjednik „strukturalno nesposoban da uči“.
„Raspon Trampove pažnje je veoma mali. Nedostaje mu obrazovanje, radoznalost, interesovanje za svijet. On se kao i do sada prvenstveno informiše putem konzervativnih televizijskih informativnih kanala. Njega pokreće to kada je voljen i ima potrebu da bude priznat. Donald Tramp je u osnovi jedna sasvim nepolitična ličnost, a to je fatalna osobina za jednu od najvažnijih funkcija na svijetu“, zaključuje Verc.
