Šta se stvarno krije iza otkrića života na Veneri

Otkriće tragova fosfina na Veneri jedno je od najuzbudljivijih ove godine – može li to biti znak da na ovoj vreloj planeti ipak ima života?

Iznenađujuće otkriće gasa koji bi mogao biti znak života na Veneri je izazvalo ogromno naučno interesovanje za najbližeg susjeda Zemlje. Istraživači i svemirske agencije širom svijeta sada se utrkuju da svoje instrumente – i na Zemlji i u svemiru – okrenu ka planeti kako bi potvrdili prisustvo gasa, nazvanog fosfin, da bi istražili da li zaista potiče iz biološkog izvora.

“Sad kad smo pronašli fosfin, moramo da saznamo da li je tačno da je to pokazatelj života”, kaže Leonardo Testi, astronom iz Evropske južne opservatorije u Garhingu, za časopis “Nature”.

Nedavno, tačnije 14. septembra, naučnici su saopštili da su pronašli fosfin u Venerinoj atmosferi, oko 55 kilometara iznad površine, koristeći teleskope u Čileu i na Havajima. Radio podaci su pokazali da se svjetlost apsorbuje na milimetarskim talasnim dužinama koje odgovaraju koncentraciji fosfina.

Astrobiolozi su označili fosfin – toksično jedinjenje vodonika i fosfora – kao mogući znak života na drugim planetama, a stvaraju ga i neki organizmi na Zemlji.

“Anaerobni oblici života ga stvaraju prilično lako”, kaže Klara Susa-Silva, molekularna astrofizičarka sa MIT-a, i koautorka studije o detekciji fosfina.

Ali gas bi trebalo da se razgradi u Venerinoj surovoj, vrlo kisjeloj atmosferi. To je navelo tim naučnika da zaključi da mora postojati neki mehanizam koji dopunjava gas, što može da bude ili biološka proizvodnja ili nepoznati hemijski proces koji naučnici još ne mogu da objasne. Istraživači su sugerisali da bi u dijelu atmosfere u kojoj je pronađen fosfin – daleko od snažnog pritiska i užarenih temperatura površine planete – neki mikrobi u vazduhu mogli da prežive.

Prije nego što ozbiljno razmotre tu mogućnost, naučnici žele da se uvjere da je fosfin zaista prisutan na Veneri. Još uvijek nisu svi uvjereni u otkriće tima. Razlog je što su istraživači identifikovali samo jednu apsorpcionu liniju fosfina u svojim podacima, kaže Metju Pasek, kosmobiogeohemičar sa Univerziteta Južne Floride u Tampi.

Astronomi se sada nadaju da će nastaviti sa otkrivanjem fosfina pomoću drugih teleskopa na Zemlji. Posmatranja u infracrvenom i drugim dijelovima svjetlosnog spektra omogućiće naučnicima da potraže druge apsorpcione linije povezane sa fosfinom, i da na taj način verifikuju njegovo prisustvo. Takođe bi mogli da dobiju više podataka o tome gdje se fosfin nalazi i kako se njegovi nivoi razlikuju tokom dana i nedjelja.

Indijska organizacija za svemirska istraživanja (ISRO) stvorila je orbiter nazvan Šukraiaan-1, koji treba da se lansira 2025. godine ka Veneri. Sjedinjene Države i Evropa takođe planiraju misije na Veneru koje bi mogle pružiti korisne podatke o potencijalnoj nastanjivosti planete – ili čak direktno tražiti znakove života. Tu je i NASA misija pod nazivom VERITAS, čiji je cilj da istražuje Veneru, i koja bi mogla i da istraži znakove života.

U međuvremenu, ako astronomi uspiju da potvrde tragove fosfina, željeće da isključe druge metode proizvodnje gasa prije nego što uzmu u obzir da ga stvaraju živi organizmi. To će uključivati stvaranje modela za istraživanje nebioloških puteva proizvodnje i sprovođenje laboratorijskih eksperimenata u potrazi za hemijskim putevima koji nisu uzeti u obzir u početnoj studiji.

“Većinom hemije koju imamo na Zemlji dominira voda. Na Veneri to nije slučaj. Dakle, postoji mnogo eksperimenata koje niko nije uradio”, rekao je Pasek.

On je skeptičan da fosfin na Veneri ukazuje na prisustvo biologije, a ne na nepoznati hemijski proces.

Naučnici ukazuju da su možda Zemlja i Venera prikaz dva različita puta koje naseljive planete mogu da pređu u svojoj evoluciji. Ali, svaku raspravu mogu riješiti samo podaci.