Acne vulgaris su zapaljensko oboljenje kože, uzrokovano promjenama u pilosebacealnoj jedinici (strukturi koja se nalazi u koži i sastoji se iz folikula dlake i njemu pridružene lojne žlijezde). Uobičajeno je da se akne nazivaju bubuljice i veoma su često oboljenje. Oko 85 dsto osoba između 12 i 25 godina starosti ima ove probleme. I kod osoba starijih od 25 godina javljaju se ovakvi problemi sa kožom, oko 11 odsto, kazala je za CdM dr Ivana Vučeljić, dermatovenerolog iz ZU “Tesla Medical” Berane.
Prema njenim riječima, iako se akne najčešće javljaju kod tinejdžera, imaju ih i djeca, ali i neke osobe starije od 40 godina.
Dr Vučeljić objašnjava da obično počinju tokom puberteta, paralelno sa promjenama u hormonima i mogu trajati do kasnijeg odraslog doba.
“Između 70 odsto i 95 odsto adolescenata u nekoj mjeri ima problem sa kožom sklonom aknama, a između 15 odsto i 30 odsto njih koristiće ljekove protiv akni kako bi riješilo simptome. Takođe se javlja i povećani broj odraslih osoba, naročito žena, kod kojih se problem sa aknama razvija kasnije u životu. Osnovni uzrok akni je preosetljivost organizma na hormone, pa zbog toga lojne žlijezde proizvode veću količinu loja nego što je koži potrebno. Pored toga, dolazi do nagomilavanja izumrlih kožnih ćelija pored lojnih kanala, čime se zapušavaju kanali i stvaraju čepovi. Ispod čepova se stvara višak loja i samim tim uslovi za razvoj bakterija i širenje infekcije na okolno tkivo”, istakla je dr Vučeljić.
Prema njenim riječima, ne postoji način pomoću koga se može pouzdano predvidjeti koliko dugo vremena će akne trajati, i kod nekih osoba one opstaju i u tridesetim i četrdesetim godinama života, pa ponekad i kasnije.
Akne se javljaju na licu, vratu, ramenima, grudima i leđima i po ozbiljnosti problema dijele se na blage oblike akni (poznatije i kao akne comedonica), umjerene akne (akne papulopustulosa) i ozbiljne slučajeve akni (akne conglobata).
Na nastanak, intenzitet i dužinu trajanja akni veoma mnogo utiču:
Genetika
Geni određuju tip naše kože i neki od nas imaju kožu koja je reaktivnija i sklonija upali, pojavi simptoma masne i problematične kože i aknama. Ako su oba vaša roditelja imala akne, veća je šansa da će se i kod vas pojaviti to stanje.
Hormoni
Akne su oboljenje vezano za hormone. Hormoni su odgovorni za razvoj lojnih žlijezda i takođe stimulišu stvaranje sebuma u tim žlijezdama (prekomjerno stvaranje sebuma jedan je od simptoma koji definiše kožu sklonu aknama).
Ljekovi
Neki ljekovi – kao što su steroidi i litijum – mogu izazvati akne.
Iako nisu uzrok akni, sljedeći faktori mogu podstaći i pogoršati simptome:
Ishrana
Postoje dokazi da postoji povezanost između ishrane i pojave akni. Ishrana sa visokim glikemijskim indeksom i sa dosta mliječnih proizvoda može podstaći pojavljivanje akni ili pogoršati stanje
Stres
Stres može da podstakne hormone koji stimulišu stvaranje sebuma i pogoršavaju akne.
Pušenje
Pušenje pogoršava akne tako što izaziva oksidativni stres koži i mijenja sastav sebuma.
Neodgovarajuća njega kože
Agresivna sredstva za čišćenje kože koja sadrže sapun i voda koja je previše vruća mogu narušiti prirodnu ravnotežu kože i pogoršati simptome. Kozmetički preparati kao što su masne kreme za kožu, masne kreme za lice i puderi mogu dodatno zapušiti pore i uticati na ubrzano stvaranje akni.
Osobe sklone aknama, naročito mladi, teško odolijevaju iskušenju da ne dodiruju ili da ne cijede bubuljice. Bubuljice ne treba dodirivati, a posebno ih ne treba nestručno cijediti (stiskati ili bosti iglom) pošto se onda stvaraju ožiljci i vrši inficiranje. Ukoliko se nešto radi sa većim (gnojnim) bubuljicama, potrebna je maksimalna higijena i dezinfekcija.
Akne ne utiču samo na kožu ljudi već i na kvalitet njihovog života. Simptomi mogu biti stresni i mogu izazvati probleme sa samopouzdanjem. Ovo je samo jedan razlog zbog kojeg je važno konsultovati dermatologa ako vas na bilo koji način muči stanje vaše kože.
Liječenje akni je neophodno i pravovremeno liječenje može da spriječi pogoršanje stanja kože i posljedična oštećenja, kao što su hiperpigmentacija i stvaranje ožiljaka. Ne postoji jedna terapija koja može biti univerzalna. Terapija akni je zavisna od tipa i osjetljivosti kože kao i od tipa bubuljica. Ako je stanje uzrokovano hormonalnim disbalansom potrebno je liječiti hormonski status, pored liječenja promjena na koži.
Tokom terapije mogu se koristiti losioni i kreme koji imaju antiseptično i komedolitičko dejstvo, kao što su salicilna kiselina, benzoilperoxid, azelaična kiselina, retinoidi ili lokalni antibiotici. Značajno poboljšanje mogu donijeti pilinzi sa alfa kiselinama, beta kiselinama, salicilnom i azelaičnom kiselinom
Po završetku bilo koje lokalne terapije, pacijenti moraju dobiti preparate za održavanje dobrog stanja lica, a čija je uloga da drže pod kontrolom dalji rad lojnih žlezda. Kod teških oblika akni koriste se antibiotici ili izotretinoinske tablete tokom četiri do šest mjeseci.
Ukoliko i pored liječenja ostanu ožiljci od akni, postoje različiti tretmani kojima se oni značajno mogu smanjiti. Metode izbora su hemijski pilinzi, ispravljanje i popunjavanje defekata na koži hijaluronskom kiselinom i mezonitima.
A.O.