Tri američka fizičara osvojila su Nobelovu nagradu u oblasti fizike za otkriće gravitacionih talasa, “nabora” u tkanju prostor-vremena, čije je postojanje prvi predvidio Albert Ajnštajn prije jednog vijeka.
Rajner Vajs osvojio je polovinu od gotovo 1,1 milion dolara vrijedne nagrade, dok drugu polovinu dijele Kip Torn i Beri Bariš, objavila je Švedska kraljevska akademija nauka u Stokholmu.
Sva tri naučnika igrala su vodeću ulogu u eksperimentu LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory), zahvaljujući kom su u septembru 2015. prvi put detektovani gravitacioni talasi.
Vajs, profesor fizike u penziji Tehnološkog instituta u Masačusetsu, najviše je doprinio konceptu, dizajnu i izgradnji LIGO.
Kip Torn, profesor teoretske fizike Kalifornijskog tehnološkog instituta je obavio teorijski dio posla i izveo ključne pretpostavke o tome kako gravitacioni talasi izgledaju i kako prepoznati njihove signale u podacima koje prikupi teleskop.
Beri Bariš, bivši fizičar čestica na Tehnološkom institutu u Kaliforniji (sada emeritus profesor), mnogo je doprinio pokretanju eksperimenta. On je spriječio gašenje LIGO-a 1994. koje mu je prijetilo zbog nedostatka sredstava i pratio njegovu izgranju, kao i mjerenja tokom prve tri godine rada.
U timu od gotovo 1.000 naučnika iz 14 različitih zemalja koji su radili na tom projektu, bio je i dr Vuk Mandić sa Univerziteta u Minesoti, inače poreklom iz Priboja.
Ronald Drever, škotski fizičar koji je sa Vajsom i Tornom zajedno radio na projektu LIGO, umro je u martu od demencije, manje od 18 mjeseci nakon prvog detektovanja gravitacionih talasa. Nobelova nagrada se uglavnom ne dodjeljuje posthumno.
Prošlogodišnju nagradu dobila su tri britanska fizičara za rad na egzotičnim stanjima materije, koji je otvorio put kvantnim računarima i drugim revolucionarnim tehnologijama.
U ponedjeljak je saopšteno da su tri američka naučnika podijelila Nobelovu nagradu za medicinu, zbog njihovog rada na otkriću principa unutrašnjeg časovnika.
Dobitnik Nobelove nagrade u oblasti hemije biće poznat u srijedu.