Pojava bolnog seksualnog odnosa različitih uzroka naziva se dispareunija (dyspareunia). Iako i muškarci mogu imati bolan seksualni odnos, ovaj termin vezuje se gotovo isključivo za žene. Njime se opisuje ponavljani ili stalni genitalni bol, koji se javlja prije, tokom ili poslije seksualnog odnosa, piše Sensa.
Bol može biti posljedica različitih tjelesnih, ali i psiholoških smetnji. Sa svoje strane, on postaje uzrok emotivnih problema i narušavanja odnosa u ljubavnoj vezi. Stoga je izuzetno važno razumjeti problem i na pravi način, pravovremeno i bez odlaganja ili straha, pristupiti njegovom otklanjanju.
Same žene nerijetko imaju uvjerenje da se suvoća vagine i bol javljaju zbog njihove nesigurnosti, straha ili drugih emotivnih smetnji, a često im i partneri, direktno ili posredno, nameću takvu tezu.
U svakom slučaju, nema ništa lošeg u tome da probate sa opuštanjem, maštanjem, igrama, dužom predigrom i, posebno, kvalitetnim lubrikantima na bazi vode. Ukoliko ovakvi savjeti ne pomognu, najbolje je ipak da potražite pomoć ljekara.
Kada se javiti lekaru?
Naime, iako često i ne zahtjeva ljekarsku intervenciju, treba znati da bolan seksualni odnos može da ima uzrok u nekim ozbiljnim oboljenjima. Zato se tretman dispareunije inicijalno orijentiše na fiziološke uzroke, a tek kada se oni potpuno isključe, pristupa se emotivno-psihološkoj komponenti problema.
Svom ginekologu se obavezno javite ukoliko se bol iznenada javi i ponavlja u dužem vremenskom periodu, a posebno ako je praćen i drugim simptomima, kakvi su bolan menstrualni ciklus, pojačano ili produženo krvarenje tokom ciklusa, pojačan vaginalni sekret, bolno i učestalo mokrenje, bol prilikom praženjenja crijeva itd.
Odlazak kod ljekara zbog dispareunije nije posebno neprijatan ni bolan, tačnije, može se reći da se u prvom trenutku ne razlikuje od standardnog ginekološkog pregleda. Ljekar će najprije utvrditi da li je vaginalni bol površinski ili dubinski, te utvrditi da li se javlja uvijek ili samo u određenim situacijama (uslovima). U zavisnosti od nalaza, nerijetko će biti potrebno kao uzrok bola prvo isključiti vaginalne infekcije.
Tek kada se isključe svi fiziološki uzroci bolnih seksualnih odnosa, potražite savjet psihologa. Emotivne i psihološke smetnje koje dovode do poremećaja seksualnih odnosa, pa i bola, mogu biti različitih uzroka i nezahvalno je davati provizorne savjete. Ipak, možemo reći da su često posljedica nesigurnosti, faktičke nespremnosti na seksualni čin, pogotovo kod mladih žena, zatim straha, osjećaja krivice ili griže savjesti, nezadovoljstva svojim tjelesnim izgledom, kao i loših prethodnih iskustava u seksualnim odnosima.
Neki od uzroka dispareunije mogu biti i povrede (traume) nastale prilikom porođaja, a nerijetko se javlja i tokom menopauze, kada vagina može da izgubi normalni stepen prirodne lubrikacije. U slučaju bolnog seksa nakon trudnoće, treba da znate da je poslije porođaja preporučjivo sačekati najmanje šest nedjelja prije nego što pokušate seksualni odnos. Isti savjet važi i nakon većih hirurških intervencija u predjelu stomaka.
Pritom, strpljenje i nježnost partnera su imperativ, pa mu to otvoreno stavite do znanja. Ako je vagina isuviše suva usljed menopauze, najbolje je da se obratite svom ginekologu, koji vam može prepisati odgovarajuću terapiju u vidu ljekova ili estrogenskih krema.
Šta sve može izazvati bolne seksualne odnose?
Osim infekcija i polno prenosivih bolesti, koje su tema za sebe, neki od najčešćih uzroka bolnih seksualnih odnosa mogu biti:
Vaginismus
Jedan od češćih uzroka vaginalnog bola, koji se javlja se zbog spazma vaginalnih mišića (neželjenog grčenja, kontrakcija), i to obično kod inicijalne penetracije. Uglavnom je posljedica straha i nepripremljenosti, tačnije nespremnosti na seksualni odnos. Zbog toga je znatno češći kod mladih i neiskusnih žena.
Problemi sa grlićem materice
Tokom seksualnog odnosa, penis u maksimalnoj penetraciji može može doći do cerviksa (grlića materice). Tako eventualna oboljenja cerviksa, kao što su infekcije ili tumori, mogu da izazovu veoma jak i neprijatan bol.
Benigne tvorevine na materici
Miomi i fibromiomi su relativno česti benigni tumori koji se javljaju na glatkom tkivu materice. Smatra se da svaka peta žena u srednjem ili kasnom reproduktivnom dobu ima ove tumore, ali pošto najčešće ne izazivaju nikakve simptome, uglavnom ostanu neoktriveni. Međutim, u pojedinim slučajevima mogu da narastu toliko da izazivaju izuzetno bolne seksualne odnose, a često i bolnu menstruaciju, pojačano mokrenje i druge simptome.
Problemi sa jajnicima
Ovakvi problemi mogu biti uzrokovani cistama na jajnicima ili upalama.
Endometrioza
Javlja se kada tkivo sluzokože materice (endometrijum), koje je „aktivno” tokom menstrualnih ciklusa, raste van šupljine materice, gdje nema dovoljno prostora, pa se vezuje za okolne strukture (jajnike, jajovod, crijeva) i pritiska ih. Osim bolnih seksualnih odnosa, endometriozu prate i drugi simptomi, kao što su bolne menstruacije, pojačano krvarenje tokom ciklusa, bol prilikom pražnjenja creva ili mokrenja itd. Ovo oboljenje može izazvati sterilitet i druge ozbiljne posljedice.
Kokcigodinija
Nastaje uglavnom usljed preloma trtične kosti. Ovakva povreda se relativno često viđa kod žena, a najčešće nastaje kao posljedica pada na stražnjicu. Usljed preloma, dolazi do povećanja zakrivljenosti ove kosti, pri čemu je njen vrh usmjeren ka napred i pritiska debelo crijevo i vaginu. Pored bolova koji se javljaju tokom pražnjenja crijeva, kokcigodinija može izazvati i bolove u toku seksualnog odnosa.
