Monti Pajton, nešto sasvim različito

Istinski čudaci i nekonformisti svih vrsta stvarali su tokom 20. vijeka novu vrstu humora, humora dovedenog do protivrečnosti zdravom razumu, prepunog pretjerivanja i rafiniranosti, kojem se urnebesno smijemo, a da nam često nije baš sasvim jasno čemu se, ni zašto, zapravo smijemo.

Od Antologije crnog humora nadrealiste Bretona, iz 1937. godine, preko apsurdnih drama Semjuela Beketa i Ežena Joneska, kratkih priča Danila Harmsa do filmova Luisa Bunjuela i Vudija Alena razvijao se novi vid humora i smijeha, kao lud na brašno, jednostavno nazvan – nadrealistični humor.

Novi humor: Leteći cirkus Montija Pajtona

Ključno poglavlje u istoriji čudesnog humora predstavljao je tim poznat pod nazivom Leteći cirkus Montija Pajtona (Monty Python’s Flying Circus), kojeg su činili: Džon Kliz, Erik Ajdl, Grejam Čepmen, Teri Džouns, Majkl Pejlin i Teri Gilijam, grupa entuzijasta, zezatora s univerziteta Oksford i Kembridž (samo je Gilijam, tvorac kultnih animacija, bio student koledža u Los Anđelesu).

Kraljevski filharmonijski orkestar odlazi u klozet, Vrijeme razmrdavanja za sove i Kriza identiteta čovjeka druge polovine dvadesetog vijeka, samo su neki od radnih naslova ove otkačene ekipe.

Radeći na teatarskim, TV i radio serijama poput: Cambridge Circus, We Have Ways of Making You Laugh, I’m Sorry, I’ll Read That Again i Do Not Adjust Your Set, grupa se pročula po iščašenom humoru i van granica Velike Britanije.

Svestranost, visokoobrazovanost i izuzetan talenat budućih Pajtonovaca veoma brzo su došli do izražaja. Parodija, satira, kvalitetna muzika i sjajna gluma već tada trijumfuju nad bezidejnošću i rutinom okoštalih TV šema.

Stekavši neophodno iskustvo i uigranost, ekipa veoma brzo dolazi u kreativnu autorsku fazu, čiji plodovi će im donijeti svjetsku slavu i uspjeh. Naime, u periodu između 1969. i 1975. godine nastaje antologijski pajtonološki ciklus uvrnutih i sasvim različitih antiskečeva, parodija, smještenih u četiri serijala od 45 epizoda. Ludilo zvano And Now for Something Completely Different počinje da se prvi put emituje na BBC-u famoznog 5. oktobra 1969. godine.

Simbolični 5. oktobar

Tu su i dvije-tri čudesne istorijske koincidencije. Prva od njih je ta da se na isti dan, sedam godina ranije, dakle 5. oktobra 1962. godine, pojavio prvi singl Bitlsa, liverpulske grupe koja će definitivno obiliežiti šezdesete godine (prije svega muzikom, ali i veoma specifičnim smislom za humor) i okrenuti svijet i mnoga shvatanja života zauvijek naglavačke.

Druga od koincidencija sama po sebi je čudo bez presjedana, 5. oktobar 2000. godine u Srbiji. Šta se tog dana zapravo desilo sam Bog zna – revolucija, evolucija ili obična prevara u stilu bespuća istorijske zbilje, odlučite sami.

Treća, i za našu priču najbitnija, veza je između istovjetnog i istovremenog (5. oktobar 1969) kreativnog vrhunca genijalnog stripa Alan Ford (žestoke socijalne satire i ništa manje otkačenog briksijevskog humora) i već pomenutog serijala. Bila su to dva do tada nezabilježena trijumfa ludila i pokušaja da se učmali svijet prikaže iz sasvim, sasvim različitog ugla. U svakom slučaju, veoma uspješno.

Nešto sasvim različito

Serijal o nečemu sasvim različitom po formi je predstavljao polučasovni šou humora, satire, animacije, muzike i koječega sve ne, stilski bitno različit od bilo čega do tada viđenog. Antiskečevi u kojima se Pajtonovci pojavljuju kao: autori, režiseri, glumci, animatori, scenografi, muzičari, producenti…

https://www.youtube.com/watch?v=ur5fGSBsfq8

Bili su neviđena parodija društva u kojem su nastali i života uopšte. Pozadinski efekat činila je uparložena i letargična birokratski organizovana TV mreža i država (BBC, Great Britain) u žabokrečini tradicije, idealno tle za uspon novih ideja i parodiju starog. Kao studenti književnosti, prava, istorije i medicine Pajtoni su sa ogromnim predznanjem vješto ismijavali sve i svakoga. Naravno, uvijek sa stilom i rafiniranošću.

Istorijske ličnosti, političari, kraljevska porodica, umjetnici i filozofi, domaćice i radnici, malograđanština i, posebno, BBC našli su se na udaru ove ingeniozne šeretske ekipe.

Bio je to do tada neviđeni totalni trijumf humora nad stupidnom uobraziljom tzv. ozbiljnih i uspješnih ljudi. Oduzimajući stvarima nepotrebnu preuzvišenost, Pajtonovci su ih svodili na pravu mjeru.

Neponovljivi ciklus zaživio je i kao film, u stilu best of skečeva.

Kreativni vrhunac Monti Pajton trupe uslijedio je sedamdesetih godina 20. vijeka. Na red je došao niz igranih filmova, a uz njih i knjige, ploče i glumačka ostvarenja kod drugih reditelja. Kultna trilogija ostaće zauvijek upamćena, a čine je filmovi: Monti Pajton i sveti Gral (1975), Brajanovo žitije (1979) i remek-djelo nadrealizma, totalni filozofski trijumf nečeg sasvim različitog – Smisao života (1983).

Bile su to religiozne i istorijske teme, obrađene iz posebnog filozofsko-pajtonološkog ugla. Bez ikakvog lažnog moralisanja i autocenzure na vidjelo dana su isplivale mnoge vječne istine i nepobitne činjenice propuštene kroz satirični filter otkačene trupe. Niko nije pošteđen, svidjelo se to nekom ili ne. Sve je ogoljeno do granice beskompromisnog humorističnog bola.

Narednih godina gledali smo Pajtonovce u solo projektima. Kao reditelji, glumci i scenaristi pojavljivali su se u nizu ostvarenja. Pomenimo neke od njih: Brazil, Tačan kao sat, Riba zvana Vanda, Viking Erik, Lavirint, Avanture Barona Minhauzena, Kralj ribara, Divlja stvorenja, Zavađene strane…

Iako u potonjim ostvarenjima nisu uspjeli da se uzdignu do nadrealnog nivoa prvih petnaestak godina stvaralaštva, legenda o njima ostala je neokrnjena. Ono što su ostavili za sobom pomjerilo je lavinu novih nadrealista i okrenulo sliku svijeta.

Duh sasvim različitih ostaje i dalje da živi, gledajući na život i svijet sa mnogo vedrije strane. Zato, dragi ljubitelji humora, ne uzimajte uvijek u životu sve zdravo za gotovo – uvijek postoji nešto sasvim različito!