Turska gradi svoj Holivud

Među džinovskim projektima osmišljenim kako bi oživjeli tursku kulturnu proizvodnju i obezbijedili joj centralno mjesto u zoni uticaja ove zemlje probila se jedna ideja: izgradnja džinovskog kompleksa u predgrađu Istanbula, posvećenog snimanju, produkciji i organizaciji događaja vezanih za filmove i veoma popularne serije.

Najavljivan u luksuznim brošurama dijeljenim u istanbulskim bioskopima ovaj kompleks, pod imenom Midvud, na pola puta između Holivuda i Bolivuda, prostiraće se na šezdeset hektara zemljišta zapadno od aerodroma „Ataturk”, na istom mjestu na kom se prokopava drugi Bosfor (Kanal Istanbul) – još jedan veliki građevinski projekat. Ovo su dobra vremena za velike radove i za sektor javnih građevinskih projekata.

Midvud treba da privuče velike kompanije iz cijelog svijeta. Njegov osnivač, privatni investitor Ahmet San već je primio grupu kineskih producenata. Ubrzo nakon toga, video se i sa Indijcima, koji su poslali producente, režisere i scenariste poput Dejvida Davana, Rumija Džaferija, Šašija Ranđana i Radžata Ravaila iz Bombaja, koji su se obavezali da iznajme studije čim radovi budu završeni. Međutim, Midvud se nada da će ostvariti saradnju i sa američkim filmadžijama, koje turska štampa već vidi kako se tresu pred usponom lokalne filmske industrije. Istina je da su poslovni izgledi povoljni nakon pada kursa turske lire, koja danas vrijedi tri puta manje nego prije deset godina.

Potreba za većim filmskim studijima sa postprodukcijskom opremom posljedica je prije svega rasta potražnje za serijama i mejnstrim filmovima od početka dvehiljaditih. U Turskoj se svake godine snimi u prosjeku 180 filmova i između 70 i 80 televizijskih serija. Od 2002. najviše se izvoze serije: njih preko 150 prodato je u više od stotinu država – od Bliskog istoka, preko istočne Evrope, do Azije – sa ukupnim prihodom od trista miliona dolara. U Istanbulu se često mogu vidjeti grupe arapskih ili iranskih turista koji su došli da posjete lokacije sa ekrana.

Uspjeh ovih serija i njihov uticaj na arapski svijet, Balkan, Magreb i sve do Indonezije i Argentine – o kom turske vlasti žestoko raspravljaju – jaše na talasu određenog muslimanskog modernizma primijenjenog u kombinaciji sa starim receptima za sapunice koji, čak i uz islamističke trendove, ne djeluje zastarelo, piše Nedeljnk. Međutim, izgleda da se stvar mijenja: na posljednjem Aleksandrijskom sajmu knjiga, predstavnik rektorata Egipatskog univerziteta El Ažar osudio je štetni uticaj turskih serija (u ime „zaštite arapskih država, njihovog identiteta, njihovog jezika i njihovih religijskih vrijednosti”), dok je jedan saudijski kanal prosto obustavio njihovo emitovanje. Tu se, ipak, možda prije radi o političkoj nego o moralnoj odluci, pošto je Turska izrazila podršku Kataru kom su Saudijska Arabija, Ujedinjeni Arapski Emirati, Bahrein i Egipat uveli blokadu u junu 2017. godine… S druge strane, iste serije se u Argentini cijene zbog svojih tradicionalno sentimentalnih kvaliteta, naspram američkih pandana koji se smatraju previše sirovim i često uključuju eksplicitniji i nepristojniji rječnik.