Durmitorske legende: O Todorovom dolu, Marku Kraljeviću i Svetom Savi

Kroz dugu istoriju, ispredane su mnoge legende o Durmitoru. Priče za ovu planinu, koja je od 1952. godine dio Nacionalnog parka, vežu se za mitska bića, svečeve i junake narodne književosti.

U nastavku ćemo vam ispričati neke od njih.

Nekada davno, Jezera, bila je sva pod borovom šumom, lučevinom. Postoji priča da je jednom udario grom, zapalio borovinu, a vjetar raznio plamen po čitavoj šumi. Šuma je tada bila puna svakojakih zvijeri i utvara. Zvijeri su pobjegle u Durmitor, vile u oblake, a vrag i vražica se skloniše u jezero, nasred Jezera. Napraviše u njemu divan dvorac i tako ovo pitomo jezero, kao vražiji dom prozvaše Vražije jezero. Prema predanju, jezero je veoma hladno jer se od vražijeg ledenog dvorca studen širi svuda naokolo.

“Kad mlada djevojka zapliva preko Jezera, smjesta iskoči vrag iz svog dvorca, zgrabi je i odvuče na dno u svoj ledeni zamak. Ako je, ipak, zaplivalo momče, onda iz jezera iskače vražica, zgrabi momka i odvuče na svoje ledene odaje na dnu jezera. Neki kažu da se vrag obično pojavljuje u promračje, pa čak izlazi i na obalu. Nekada su ga viđali i obliku ogromnog paripa, a ponekad se pojavi u vidu bakovitog junca, sa ogromnim rogovima”, prenosi  durmitor.wordpress.com

Legende su vezane i za Svetog Iliju.

Dok je sveti Ilija na svojim zlatnim kočijama po nebesima jezdio, sve se živo bojalo i drhtalo u strahu od njegovih munja i strijela. Prkosio mu je jedino vrag. Sveti Ilija je nagovarao Jezerce da ga ubiju, ali strah je bio jači. Tada je sveti Ilija pokušao da nagovori Ognjenu Mariju da ona sprži vraga, ali i da kazni Jezerce zbog toga sto odbijaja da ubije drskog pobunjenika na zemlji. Sveti Ilija je htio da munjom sprži vraga, ali mu je ovaj uvijek izmicao.

Osim vragova, u jezeru živi i krilati konj crvene dlake. U dugim zvjezdanim noćima, on bi izlazio iz jezera i vodio ljubav sa kobilama iz ergele čuvenog Vojvode Momčila, koji je živio tu u blizini u gradu Pirlitoru. Poslije završene “ljubavne seanse”, on oplođenu kobilu ritne zadnjim nogama u stomak, da ova ne bi ostala suždrebna. Jednom prilikom, baš kad se spremao da ritne jednu od kobila, sa okolnih brda iskočiše čobani po predhodnom dogovoru, oteše mu kobilu, a njega natjeraše da se vrati nazad u jezero. Ova kobila kasnije oždrijebi krilatog konja Jabučila, na kome je Vojvoda Momčilo letio sa Durmitora u Piriltor.

Pored bogova, koji, kako legende kažu, odmaraju na njemu, Durmitor naseljavaju i vile. One se po zalasku sunca spuštaju u podnožje ove planine i slijeću u cvjetne livade i dolove. Tu igraju i zavode momke. Da bi nekog momka “uzele u obzir, postoji uslov: da ništa gvozdeno sa sobom ne ponese. Tu počinje priča o Pivljaninu Todoru. Bio je lijep i odlučan u namjeri da zavede vilu, ali nezadovljne onim što su kod njega našle, vile Todora pokupe i sa grede bace ga bace u jedan do. Tu Todor pogine, a taj divni do pod Durmitorom, pun livadskog cvijeća, studene vode i mirisa, dobije ime  Todorov do.

Marko Kraljević je takođe ovdje ostavio trag. Naime, nekada je ovim predjelom prolazio karavanski put koji je spajao primorje sa sjeverom i dalje. Jednom prilikom, kad je Marko Kraljević išao ovim putem, preko Bukovičke gore prema Pirlitoru, gdje je boravio kod svog ujaka Vojvode Momčila, čuo je pušku koja ubi njegovog psa. U nevjerici, on uzviknu: ”Kako puška nasta, junaka nesta” i u znak toga događaja, on sabljom rasječe veliku kamenu gromadu, koja i dan danas ovdje stoji.

Legenda o Crnom jezeru.

Preko ovoga jezera, naišao je Sveti Sava i zakonačio u jednom od manastira pod Durmitorom. Manastir se tada nalazio usred varošice gdje je danas Crno jezero. Kaluđeri lijepo dočekaše Svetog Savu, ali posumnjaše u to da je on zaista svetac, pa se dogovoriše da mu podvale. Zato, preko noći zakolju pijevca i strpaju ga u torbu sveca. Sjutradan, krene Sveti Sava dalje na put, a za njim pojure kaluđeri vičući: “Ej, ti oče, što se svecem kaza, zašto nam noćas ukrade pijevca”.

“Šta kažete, Bog i anđeli s vama! Zar ja da pokradem Manastir”, odgovori on.

“Jesi, jesi”, povikaše kaluđeri uglas i trgoše Svetom Savi torbu sa ramena i nađoše pijevca. Naljuti se tada Sveti Sava i reče: “Dabogda da se zemlja provali tamo đe vam je sada Manastir, to se mjesto ne zvalo ni varoš ni selo, no se zvalo Crno jezero”. Tada oživi zaklanog pijevca i od njega postade tetrijeb. Kada se kaluđeri vratiše, preneraziše se od čuda: zemlja se provalila i Manastir sa varošicom u bezdan potonuo, a u bezdanu se zavrnulo jezero – Crno jezero, a na čijoj površini bijaše crna kapa jednog kaluđera.

“Kad posjetite planinu đe bogovi odmaraju i uveče čujete kao vile kolo zavode ili topot krilatih konja, ili vidite kaluđerovu kapu, dok se kupate na Crnom jezeru, sjetite se ovih priča i znajte da su to, ipak, samo legende. Ali, jesu li zaista”, navodi durmitor.wordpress.com