Pravi pirati sa Kariba: Priča o Port Rojalu, “najopakijem gradu svih vremena”

Razumno je reći da su “Pirati sa Kariba” za gusare isto što i “Indijana Džons” za arheologe. Drugim riječima, romantizovanje istorije u svrhe zabave, naročito u Holivudu, obično dolazi po cijeni istorijske preciznosti.

Jedna od glavnih lokacija na kojoj se radnja filma “Pirati sa Kariba” odvija jeste Port Rojal na Jamajci, glavni grad ovog ostrva od 1660. do 1692. godine kada je nakon zemljotresa potonuo je u more.

Prvobitno, ovo mjesto su naseljavali Taino Indijanci, koji su ga koristili kao bazu za ribolov sve do dolaska španskih konkistadora. Španci ipak nisu mnogo koristili ovu luku, zbog čega se nekoliko godina i zadržao originalni indijanski naziv mesta – Kaguaj.

Tek 1654. godine, kada je engleska ekspedicija predvođena Robertom Venablom i Vilijamom Penom stigla na ostrvo Haiti, počinje priča Port Rojala. Naime, Oliver Kromvel poslao je ovu dvojicu da zauzmu ostrvo Haiti, ali pošto su pretrpjeli težak poraz od Španaca, morali su da se povuku na slabije branjenu Jamajku.

Venabl i Pen su uspjeli da zauzmu ostrvo i izgrade tvrđavu nazvanu po Kromvelu. Oko zamka je niklo naselje Pojnt Kagvaj. Kako je Čarls II ubrzo vraćen na engleski prijesto, ime tvrđave je promenjeno u Fort Čarls, a naselje nazvano Port Rojal.

Kako je tvrđava nadgledala veliku i dobro zaštićenu luku, sa veoma dubokom vodom blizu obale, Port Rojal je postao važan trgovinski centar za cijele Karibe. Zbog velikog bogatstva koje se brzo nakupilo, Englezi su morali sve više da ulažu u odbranu luke, naročito pošto je Španija planirala da povrati Jamajku pod svoju kontrolu.Tako je nastala legalna piraterija. Naime, kralj je potpisao dekret kojim se piratima dozvoljava da napadaju i otimaju neprijateljska plovila, kao i da zarobljenike dovode pred admiralski sud koji ih je obično osuđivao na ropstvo. Tako je na efikasan način engleska kruna uposlila pirate.

Strateški položaj između “Novog sveta” i Španije učinio je Port Rojal najatraktivnijim mjestom za pirate koji su željeli da “legalizuju” svoj biznis. Jedan od najpoznatijih među njima bio je Henri Morgan, koji je na kraju postao poručnik i guverner Jamajke.

Prisustvo pirata i konstantan priliv plijena pljačke, podstakao je rast i ostalih poslovanja. Ubrzo su gostionice i bordeli nicali po čitavom Port Rojalu, a “morski psi” nisu štedjeli novca za zadovoljstva. Govorilo se da je svaka četvrta građevina u Port Rojalu ili gostionica ili bordel. Prisustvo svih tih elemenata obezbjedilo je mjestu titulu “najopakijeg grada na svijetu”.

Ipak, slavni dani Port Rojala nisu trajali dugo. Veliki zemljotres i cunami pogodili su grad 1692. godine, zbog čega je veći dio naselja progutalo more. Oni koji su preživjeli najčešće su govorili kako je nesreća Božja kazna zbog svih grijeha i raspusničkog života u gradu. Član kraljevskog jamajčanskog savjeta zapisao je: “Postali smo predmet surovog suda svemoćnog!”

U narednim decenijama, Englezi su pokušavali da iznova izgrade Port Rojal, ali grad nikada nije dosegao staru slavu i ubrzo ga je u senku bacio Kingston – današnja prijestonica Jamajke.

Danas je Port Rojal pospano, ribarsko mjesto, sličniji onome kakav je bio u vrijeme Taino Indijanaca, nego za tokom doba pirata. Ipak, potopljeni djelovi grada i danas su u odličnom stanju zbog čega je Port Rojal jedna od omiljenih lokacija za ronioce i arheologe koji žele više da saznaju o životu pravih pirata sa Kariba.