Upoznajte princezu koja je vjerovala da je od stakla

Princeza Aleksandra od Bavarske vjerovala je u sopstvenu fikciju, da je kao mala progutala klavir od stakla i da je zbog toga osjetljive prirode. Deluzija stakla je psihološki poremećaj koji i danas postoji.

Aleksandra Amelija od Bavarske bila je osmo dijete, a peta ćerka u njemačkoj kraljevskoj porodici Vitlsbaks (House of Wittelsbach), svoj život posvetila je književnosti. Pisala je priče i eseje, prevode i pozorišne komade za djecu. Bila je osjetljivog zdravlja i nikada se nije udavala. U dvadesetim godinama počela je da živi sopstvenu fikciju, čvrsto vjerujući da je kao dijete progutala ogroman klavir od stakla i da je zbog toga i sama od stakla.

Ono što je još nevjerovatnije je da u tome nije bila usamljena. Premda drugi slučajevi nisu navodili da su progutali bilo kakav stakleni muzički instrument, istorija svjedoči o članovima kraljevskih porodica koji su sebe smatrali krhkim poput stakla i strahovali su da bi mogli da se polome.

O „Deluziji stakla” pisao je i Robert Berton u klasiku „Anatomija melanholije” iz 1612. godine, u dugom opisu paranoidnih strahova: „Strah od đavola, smrti, od teških bolesti ili od toga da će se razboljeti; strahuju da su od stakla i zbog toga neće dozvoliti nikome da im priđe.”

Slučajevi deluzija o staklu bilježe se od srednjeg vijeka i gotovo iščezavaju tokom 19. vijeka. Smatra se da su se „stakleni ljudi” nadovezali na „glinene ljude”, pisao je Gil Spik u eseju iz 1990. godine objavljenom u časopisu Istorija Psihijatrije. Staklo sa karakteristikama skupocjenosti, posebne izrade, gotovo alhemijska supstanca preuzela je ulogu opsesije, koju je u prethodnom periodu imala glina korišćena za izradu grnčarije. Strah od prevelike krhkosti za ovaj svijet najčešća je anskioznost među plemićima, obrazovanim muškarcima tog doba koji su o ovoj pojavi vjerovatno čitali prije nego što su razvili sopstvenu listu simptoma.

Psihoanalitičar Adam Filips, u svojoj izjavi za Bi-Bi-Si, tvrdi da deluzija stakla ima moćnu simboliku i u savremenom društvu – osjećaj zabrinutosti oko transparentnosti u društvu, oko slabosti ispoljenih u javnosti i o ličnom prostoru o kom svjedoče iskustva mnogih ljudi u modernom svijetu. Osjećaj da smo napravljeni od stakla značajan je i za razumijevanje društva koje je sve gušće, a u kom nas tehnološka evolucija izoluje i nudi prividno bezgraničnu komunikaciju. Posljednjih decenija česte su paranoje o tome kako agencije za informacije od povjerenja čitaju misli pomoću sitnih predajnika, ugrađenih u tehnologiju koja nas okružuje.

Princeza Aleksandra, prema istorijskim podacima, bila je veoma krhke ličnosti i pokazivala je simptome onoga što danas nazivamo opsesivno-kompulzivnim poremećajima, s obzirom na to da je bila opterećena čistoćom i da je oblačila uglavnom bijele haljine. Njen poremećaj se povezuje i sa stresnim periodom koji je u porodici doživjela kao jedina neudata ćerka.

Staklo nije nova pojava ali i dalje očarava i odražava aspekte strahova i želja kod ljudi. U slučajevima takvih psiholoških poremećaja ono što nas uvijek može spasiti jesu kontakti sa drugim ljudima, njihovo razumijevanje, podrška i inkluzija.

Čovjek od stakla

Srednjevjekovni francuski kralj, Karlo VI jedan je od najpoznatijih i najznačajnijih ličnosti sa poremećajem deluzije stakla. Istorijski izvori navode da je kralj umotavao sebe u ćebad, kako bi spriječio da mu se zadnjica razbije.