“Lutka”, “Tip”, “Lovac”, “Parangal”, “Torpedo”, “Obruč” samo su neka od kodnih naziva pod čijim je velom policija u prethodnom periodu oduzela veću količinu droge, oružja i novca, a članove kriminalnih grupacija privela pravdi. Iako je najčešće riječ o slučajevima iz oblasti organizovanog kriminala, nijesu samo ovi predmeti podložni kodiranju.
Na to ukazuje podatak da je akcija rasvjetljavanja bacanja eksplozivne naprave u centru Nikšića, a za šta je osumnjičena jedna osoba, iz praktičnih razloga dobila šifrovani naziv “Onogošt”.
U postupku imenovanja akcija nema pravila, već je riječ o ustaljenoj praksi koja postoji svuda u svijetu. A kako u praksi izgleda “krštenje” policijskih aktivnosti, ko i na koji način predlaže imena akcija u policiji nijesu precizirali.
Sigurno je, međutim, da ne postoji kreativac koji prima platu za smišljanje šifrovanih naziva, već je ovo pitanje u nadležnosti organizacione jedinice policije koja se bavi konkretnim slučajem.
“Imena predmeta, radni ili kodni nazivi se dodjeljuju u skladu sa ustaljenom procedurom, na sastancima organizacione jedinice koja sprovodi predmet, jednog od odsijeka Sektora kriminalističke policije ili eventualno Centra bezbjednosti”, navodi se u odgovorima Uprave policije koji su dostavljeni Dnevnim novinama.
Svaki predmet, kako kažu u ovoj službi, ima svoj jedinstveni broj, a radni odnosno kodni nazivi se daju kako bi olakšali prikupljanje, čuvanje i arhiviranje prikupljenog materijala u tom predmetu.
“Takođe, dodjeljivanje kodnih naziva predmetima olakšava komunikaciju inspektora koji rade na tim predmetima jer je dovoljno da u neposrednoj ili posrednoj komunikaciji spomenu naziv pa da znaju o čemu se radi, a da eventualno druga lica ne budu u prilici da zaključe na što se taj predmet odnosi”, navode u policiji.
Iz istih razloga, međunarodne policijske akcije najčešće imaju iste nazive u svim zemljama u kojima se realizuju. Takav je slučaj sa aktuelnom policijskom akcijom “Torpedo”, u kojoj su nedavno zaplijenjeni oružje i droga, a koju crnogorska policija vodi sa kolegama iz Njemačke i Francuske, u koordinaciji i po nalogu Tužilaštva.
Akcija je uslijedila nedugo nakon terorističkog napada u Parizu, kada je u Njemačkoj sa arsenalom oružja uhapšen Podgoričanin Vlatko Vučelić.
Osim ove, i nedavno realizovana akcija “Mak / Hunt” međunarodnog je karaktera, a u njoj je na teritoriji Hrvatske i Crne Gore procesuirano 29 osoba i zaplijenjena određena količina droga kokain, heroin, hašiš i skank.
I prošlu godinu obilježile su brojne akcije usmjerene na suzbijanje šverca droge, oružja, falsifikovanja novca, dogovaranja ishoda sportskih utakmica i zelenaških poslova, a svaka od njih prepoznaje se po jedinstvenoj šifri.
Tako je akcija u kojoj je uhapšeno pet fudbalera pod sumnjom da su počinili krivična djela kriminalno udruživanje i dogovaranje ishoda takmičenja nazvana “Tip”. Uslijedila je realizacija akcije “Kolosijek”, u kojoj je 18 osoba osumnjičeno za organizovano krijumčarenje tražilaca azila u Republiku Srbiju.
Ni računarske prevare nijesu izuzete iz ove prakse, pa je tako akcija u kojoj su tri osobe osumnjičene da su računarskom prevarom kroz kriminalno udruživanje prisvojile skoro milion i po eura nazvana “Baron”. U novembru prošle godine realizovana je akcija “Frenklin” u kojoj je pet osoba osumnjičeno da je na našoj teritoriji stavilo u promet 246 falsifikovanih novčanica od po 100 USD.
Za ovom akcijom uslijedila je “Orlean”, u okviru koje su tri osobe uhapšene zbog sumnje da su od Baranina iznudile 205.000 eura i dva vozila veće vrijednosti.
Kod ne otkriva konkretnu djelatnost inspektora
Kodni nazivi najčešće se daju akcijama u kojima su sprovođene mjere tajnog nadzora pa se može dogoditi da “šifra” proizilazi iz tajno snimljenih telefonskih razgovora osumnjičenih. Ipak, ime akcije ne otkriva djelatnost istražitelja u konkretnom slučaju, tvrde u policiji.
“Sami nazivi predmeta bez drugih informacija ne mogu ukazati na konkretno krivično djelo ili osumnjičene pojedince i grupacije lica. Tek po realizaciji predmeta, kada se javnosti prezentuju rezultati akcije, nazivi određenog broja predmeta se na neki način mogu povezati ili mogu ukazivati na vrstu krivičnog djela ili način izvršenja ili neke druge okolnosti u vezi sa krivičnim djelom ili osumnjičenim licima koje ti predmeti tretiraju”, navodi se u odgovorima Uprave policije.
Zelanaši na meti policije
Posebno su mašovita imena koja je policija dodjeljivala u slučajevima zelenašenja, na koje je policija tokom prošle godine, čini se, naročito bila usmjerila pažnju. “Sova”, “Procenat”, “Kapara”, “Tornado”, “Green five”, “Depozit”, “Koko”, “Bruni”, “Lira”, “Bubac”, “Rata” i “Obruč” akcije su koje su realizovane u okviru obavještajnog projekta “Loan”, a u kojima su procesuirana lica osumnjičena da su počinila krivično djelo zelenaštvo.
Budvanske afere
Neke akcije dobijaju svoj radni naziv u tužilaštvu po čijem se nalogu i sprovode radnje u izviđaju i istrazi. Riječ je najčešće o zloupotrebama službenog položaja, poput budvanskih afera “Zavala”, “Košljun”, “Prijevor”, “TO Plaza”, “Jaz”, “Krapina”, “Kopirajt”, ali i predmeta “Grahovo” u kojem je nedavno uhapšeno osam Nikšićana.
